Αλήθειες και ψέματα για τα αντηλιακά - O Ανδρέας Κατσάμπας μας τα ξεκαθαρίζει

O κ. Ανδρέας Κατσάμπας, αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών στην έδρα της Δερματολογίας ξεκαθαρίζει μύθους και αλήθειες:

Τι σημαίνουν οι δείκτες προστασίας και πώς θα εντοπίσει κανείς τον κατάλληλο για τις δικές του ανάγκες;

«Ο δείκτης προστασίας αναγράφεται σε κάθε συσκευασία και φανερώνει την ανθεκτικότητα που έχει το δέρμα στον ήλιο με τη χρήση του συγκεκριμένου αντιηλιακού. Ενα αντιηλιακό με δείκτη προστασίας 15 υπόσχεται ότι με τη χρήση του το δέρμα μας έχει 15 φορές μεγαλύτερη αντοχή έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία από ό,τι θα είχε δίχως τη χρήση αυτού».

Πόσο αξιόπιστοι είναι αυτοί οι δείκτες και ποιος θεωρείται ικανοποιητικός;

«Η αξιοπιστία των δεικτών προστασίας δεν ελέγχεται εύκολα. Για να είμαστε σίγουροι ότι θα προστατεύσουμε όσο πρέπει το δέρμα μας καλό είναι, τουλάχιστον τον πρώτον καιρό, να χρησιμοποιούμε όσο μεγαλύτερο δείκτη προστασίας μπορούμε κατά την έκθεσή μας στον ήλιο. Τα αντιηλιακά κατασκευάζονται και δοκιμάζονται με ειδικές λάμπες τεχνητού φωτός, οι οποίες δεν είναι πάντα ταυτόσημες με την ηλιακή ακτινοβολία. Ετσι οι δείκτες που αναφέρονται δεν είναι πάντα αξιόπιστοι. Εκτός αυτού όμως πρέπει ο καταναλωτής να γνωρίζει πως πολλά αντιηλιακά κατασκευάζονται σε χώρες με κλιματολογικές συνθήκες διαφορετικές από τις δικές μας. Είναι λογικό να θεωρούμε ότι δεν είναι όλα τα αντιηλιακά προϊόντα κατάλληλα για κάθε κλίμα και για κάθε χώρα. Η χρήση αντιηλιακού με αυξημένο δείκτη συνιστάται, πάντως, σε όλους. Ιδιαίτερη προσοχή στην επιλογή αυτού του δείκτη οφείλουν να δίνουν τα άτομα με ιδιαίτερα ανοιχτή επιδερμίδα και χρώματα».

Μπορούμε να εντοπίσουμε μεταξύ των αντιηλιακών που κυκλοφορούν στην αγορά κάποια τα οποία ταιριάζουν περισσότερο σε συγκεκριμένους τύπους δέρματος;

«Στην αγορά κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή αντιηλιακά σε μορφή ζελ, κρέμας, λαδιού και λοσιόν και από ό,τι φαίνεται δεν υπάρχει καμία διαφορά μεταξύ τους στην απόδοση. Εκείνο που εξασφαλίζει το αποτέλεσμα δείχνει να είναι μονάχα η ένδειξη προστασίας και όχι η μορφή του. Η κρέμα, το ζελ ή το λάδι είναι απλώς διαλυτικά του αντιηλιακού, είναι το έκδοχο, όπως επιστημονικά ονομάζεται το διάλυμα, στο οποίο προστίθεται άρωμα για να είναι πιο προσιτό στο καταναλωτικό κοινό. Αυτό που θα πρέπει να γνωρίζουν οι καταναλωτές είναι ότι όποιον τύπο δέρματος και αν έχουν, θα πρέπει να επιλέγουν το αντιηλιακό τους σύμφωνα με τις υποδείξεις του δερματολόγου τους και να το χρησιμοποιούν με τον κατάλληλο τρόπο».

Ποιες είναι οι οδηγίες των δερματολόγων για τη σωστή χρήση των αντιηλιακών προϊόντων;

«Συνιστάται η χρήση αντιηλιακής κρέμας για το πρόσωπο κάθε φορά που είμαστε εκτεθειμένοι σε ηλιακή ακτινοβολία, ακόμη και κατά τη διάρκεια του περιπάτου μας. Αν πρόκειται να κολυμπήσουμε στη θάλασσα, πρέπει να έχουμε χρησιμοποιήσει αντιηλιακό πριν από την έκθεσή μας στον ήλιο και να το ανανεώνουμε κάθε μία με δύο ώρες. Αν κάνουμε θαλάσσια σπορ θα πρέπει να κάνουμε συχνές επαλείψεις και να χρησιμοποιούμε καπέλο ανοιχτού χρώματος, γιατί πέρα από τις δερματοπάθειες και τα εγκαύματα καραδοκεί και ο κίνδυνος της ηλίασης. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να επιδεικνύουμε στην έκθεση στον ήλιο μικρών παιδιών, γιατί η επιδερμίδα τους είναι πολύ ευαίσθητη. Σε ό,τι αφορά τα μικρά παιδιά θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στην επιλογή του αντιηλιακού και να φροντίζουμε να έχει υψηλό δείκτη προστασίας και να είναι κατασκευασμένο για χρήση σε παιδικές επιδερμίδες.

Επιπλέον ο καταναλωτής θα πρέπει να έχει υπόψη ότι στο εμπόριο, πέρα από τα αντιηλιακά προϊόντα για τη θάλασσα, υπάρχουν και ειδικά καλλυντικά είτε κραγιόν είτε κρέμες, ακόμη και προϊόντα για την προστασία των μαλλιών από τη θάλασσα και τον ήλιο. Τα συγκεκριμένα προϊόντα δεν έχουν υποβληθεί πάντοτε σε φαρμακευτικό έλεγχο και επάνω στη συσκευασία τους αναγράφουν μονάχα την λέξη αντιηλιακό δίχως να γνωστοποιούν τα φίλτρα που εμπεριέχουν. Προτού αγοράσετε λοιπόν κάποιο από αυτά τα προϊόντα καλό θα ήταν να ζητήσετε να προμηθευτείτε κάποιο δείγμα και αν δεν παρουσιαστεί κνησμός ή δερματικός ερεθισμός, μόνο τότε να προβείτε στην αγορά του».

Πολύ συχνά ακούμε να γίνεται λόγος για τις βλαβερές επιδράσεις του ηλίου στο δέρμα μας. Ποιες είναι οι σοβαρές από αυτές;

«Οι οξείες επιδράσεις του ηλίου ξεκινούν από το ηλιακό κοκκίνισμα, το έγκαυμα που μπορεί να γίνει με υπέρμετρη έκθεση στον ήλιο, και τις φωτοδερματοπάθειες που είτε προϋπάρχουν στον οργανισμό είτε δημιουργούνται από χρήση φαρμάκων στις ουσίες των οποίων είναι ευαίσθητος. Τέτοια φάρμακα είναι συνήθως αυτά που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση της ακμής και άλλων δερματικών παθήσεων. Γι' αυτόν τον λόγο είναι χρήσιμο να ελέγχει κανείς τις παρενέργειες των φαρμάκων που τυχόν χρησιμοποεί προτού εκτεθεί στην ηλιακή ακτινοβολία. Επίσης με σύντομη έκθεση στον ήλιο χωρίς προστασία μπορεί να δημιουργηθούν μελάσματα ή όπως τα γνωρίζει ο κόσμος σκούρα στίγματα, δηλαδή πανάδες. Οι χρόνιες επιδράσεις στο δέρμα είναι η γήρανση που παρουσιάζεται με τη μορφή ρυτίδων και ξηρότητας, η οποία μπορεί να είναι αντιαισθητική μα δεν είναι βλαβερή για το δέρμα. Το σημαντικότερο όμως πρόβλημα που μπορεί να δημιουργηθεί με τα χρόνια είναι ο καρκίνος του δέρματος. Επειδή οι ώρες έκθεσης στον ήλιο έχουν αθροιστικό χαρακτήρα στην επιδερμίδα μας, εκτός από τη χρήση αντιηλιακών προϊόντων καλό θα ήταν να μειώσουμε την έκθεσή μας σε αυτόν όσο γίνεται περισσότερο. Η μείωση του όζοντος έχει εντείνει σε πολύ μεγάλο βαθμό τις βλαβερές συνέπειες του ηλίου».

Ποια είναι τα στοιχεία εκείνα που καθορίζουν τον χρόνο που επιτρέπεται, με τη βοήθεια του αντιηλιακού, να παραμείνει κανείς εκτεθειμένος στον ήλιο;

«Σημαντικό ρόλο για τον επιτρεπόμενο χρόνο έκθεσης στον ήλιο και τις συνέπειες που μπορεί να έχει αυτή στο δέρμα μας βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα διαδραματίζουν ­ πέρα από τον τύπο του δέρματος ­ η εποχή του χρόνου κατά την οποία λαμβάνει χώρα αυτή η έκθεση, η γεωγραφική θέση στην οποία βρισκόμαστε, το υψόμετρο, οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν αλλά και η ώρα της ημέρας που επιλέγουμε για την ηλιοθεραπεία. Οι απαγορευμένες ώρες για την ηλιοθεραπεία είναι μεταξύ 10 το πρωί με 2 το μεσημέρι, ώρες κατά τις οποίες ο ήλιος βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο και η ακτινοβολία του είναι ιδιαιτέρως δυνατή».

Στην αγορά υπάρχουν φυσικά και χημικά αντιηλιακά και πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν πως τα φυσικά είναι καλύτερα από τα χημικά. Τι πραγματικά ισχύει και τι είναι καλύτερο να αγοράζει ο καταναλωτής;

«Πράγματι υπάρχει αυτός ο διαχωρισμός, στη συνείδηση του κόσμου έχει δημιουργηθεί όμως μια σύγχυση και πολλοί είναι εκείνοι που θεωρούν ότι τα χημικά αντιηλιακά βλάπτουν το δέρμα και δημιουργούν δερματικά προβλήματα. Για να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους πρέπει να εξηγήσουμε τι σημαίνει κάθε ένας από αυτούς τους χαρακτηρισμούς. Οταν αναφερόμαστε σε φυσικά αντιηλιακά εννοούμε ότι αυτά αντανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία περιλαμβάνοντας φυσικά έλαια, όπως για παράδειγμα το οξείδιο του ψευδαργύρου. Τα χημικά απορροφούν την ηλιακή ενέργεια και περιέχουν χημικά φίλτρα τα οποία επιτρέπουν τη μεγαλύτερη προστασία από τον ήλιο, όπως είναι η βενζοφαινόνη, τα κινναμοειδή κ.ά. Η αποτελεσματικότητα και των δύο είναι ίδια, απλώς αλλάζει ο τρόπος που λειτουργούν. Αλλωστε προτού βγουν στο εμπόριο και κατά τη διάρκεια τις επεξεργασίας τους όλα περνούν από το χημείο. Η αλήθεια είναι ότι κάποια άτομα είναι ευαίσθητα σε κάποια φίλτρα που χρησιμοποιούνται και με τη χρήση αντιηλιακών που περιλαμβάνουν αυτά τα φίλτρα παρουσιάζουν τοπικούς ερεθισμούς. Γι΄ αυτόν τον λόγο θα πρέπει κανείς να δοκιμάζει τα αντιηλιακά προτού τα χρησιμοποιήσει σε μεγάλη έκταση».

Υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε φαρμακευτικά και καλλυντικά αντιηλιακά προϊόντα και ποια είναι αυτή;

«Ολα τα αντιηλιακά προϊόντα προτού βγουν στα καταστήματα περνούν από έλεγχο. Παραγωγός των αντιηλιακών μπορεί να είναι είτε φαρμακευτική εταιρεία είτε εταιρεία παρασκευής καλλυντικών. Αυτό που έχει σημασία είναι το τι θα προτείνει ο δερματολόγος και πόσο ασφαλής αισθάνεται ο καταναλωτής αγοράζοντας τη μια ή την άλλη μάρκα, φαρμακευτική ή καλλυντική. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι πρέπει να αντιμετωπίζουμε ψύχραιμα και χωρίς πανικό τις ηλιακές ακτίνες, ακολουθώντας τις συμβουλές των ειδικών».