Αποκλειστικό: Το eirinika μίλησε με την Ελληνίδα επιστήμονα που ανακάλυψε πως μεγαλώνουν γρήγορα τα φυτά – Η topwoman Μαρία Παπανάτσιου από Γλασκώβη

Αυτή τη φορά αναφερόμαστε στην Ελληνίδα επιστήμονα Μαρία Παπανάτσιου, που ανακάλυψε ένα πρωτοποριακό τρόπο τροποποίησης των φυτών, έτσι ώστε αυτά να μπορούν να αναπτύσσονται ταχύτερα και επιπλέον να χρειάζονται λιγότερο νερό.

Οι ερευνητές από τη Βρετανία, τη Γερμανία και την Κίνα, με επικεφαλής την ερευνήτρια δρα Μαρία Παπανάτσιου του Ινστιτούτου Μοριακής, Κυτταρικής και Συστημικής Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης, πειραματίσθηκαν με το φυτό Αραβιδόψις (που ανήκει στην οικογένεια του φυτού της μουστάρδας) και ανέπτυξαν μια νέα μέθοδο, ώστε να επιταχύνουν το άνοιγμα και το κλείσιμο των στομάτων, δηλαδή των μικροσκοπικών πόρων των φύλλων, μέσω των οποίων εισέρχεται στα φυτά το διοξείδιο του άνθρακα του αέρα, ώστε να πραγματοποιηθεί η φωτοσύνθεση.

Η έρευνά τους δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Science» και σήμερα η Μαρία Παπανάτσιου μας μιλά για την πρωτοποριακή αυτή έρευνα, τα ευρήματά της και τα επόμενα βήματα που ακολουθούν για την εξέλιξή της.

Διαβάστε τα σημαντικότερα σημεία της συνέντευξης:

• Εγώ ασχολήθηκα εντατικά τα τελευταία 2 ½ χρόνια όπου κι είχα κύριο ρόλο στο σχεδιασμό κι εκτέλεση των πειραμάτων
• Το πιο δύσκολο σημείο ήταν μία σειρά πειραμάτων οπού χρησιμοποιούσα μια πολύπλοκη διαδικασία η οποία ονομάζεται ηλεκτροφυσιολογία
• τα πειράματα μου επέτρεπε να γίνουν σε πλήρες σκοτάδι που από μόνο του αποτελεί μία πρόκληση
• Συνθέσαμε ένα εργαλείο που κάνει τα στόματα, που είναι πόροι στο φύλλο των φυτών, να ανοιγοκλείνουν πιο συγχρονισμένα με τις αλλαγές του φωτός
• Τα στόματα σε πολλά φυτά όπως π.χ. στα σιτηρά λειτουργούν με τους ίδιους κανόνες, οπότε πρακτικά η έρευνά μας θα μπορούσε να έχει μεγάλο όφελος για την γεωργία
• είναι ενθαρρυντικό ότι υπάρχουν αρκετοί ενεργοί και παραγωγικοί ερευνητές που τα φέρνουν εις πέρας με τις όποιες δυσκολίες
• Στο νέο πρότζεκτ επικεντρωνόμαστε στο πώς να βελτιώσουμε την ανταπόκριση των φυτών στη μεγάλη θερμοκρασία, στην ξηρασία και στην αλμυρότητα του εδάφους
• Η ερευνά δεν έχει ωράριο αλλά το καλό είναι ότι μπορείς να το διαμορφώσεις εσύ όπως θέλεις
• Αυτό που μου λείπει από την Ελλάδα είναι οι δικοί μου άνθρωποι

Πόσο κράτησε αυτή η έρευνα στην οποία καταλήξατε;

Η έρευνα κράτησε συνολικά περίπου 3 χρόνια. Η ερεύνα είναι μία ομαδική διαδικασία κι όπως μπορεί να έχετε ήδη παρατηρήσει η ομάδα μας αποτελούνταν από ανθρώπους διαφορετικών εθνοτήτων (Γερμανία, Κίνα, Σκωτία κι ΗΠΑ) έχοντας όλοι μας σαν αφετηρία το πανεπιστήμιο της Γλασκώβης. Εγώ ασχολήθηκα εντατικά τα τελευταία 2 ½ χρόνια όπου κι είχα κύριο ρόλο στο σχεδιασμό κι εκτέλεση των πειραμάτων. Εφόσον ολοκληρώθηκαν τα πειράματα ακολούθησε η συγγραφή του άρθρου σε συνεργασία με τους Prof Christie και Prof Blatt. Στο εργαστήριο του τελευταίου καθηγητή δούλευα.

Ποια ήταν τα πιο δύσκολα σημεία;

Το πιο δύσκολο σημείο ήταν μία σειρά πειραμάτων οπού χρησιμοποιούσα μια πολύπλοκη διαδικασία η οποία ονομάζεται ηλεκτροφυσιολογία και χρησιμοποιείται κυρίως στην νευροεπιστήμη. Το troubleshooting της διαδικασίας αυτής περιελάμβανε, πέρα από καθαρές γνώσεις βιολογίας, και κάποιες στοιχειώδεις γνώσεις ηλεκτρισμού κι ηλεκτρονικής για να μπορώ να επιδιορθώνω τα μηχανήματα που χρησιμοποιούσα. Επιπλέον, τα πειράματα μου επέτρεπε να γίνουν σε πλήρες σκοτάδι που από μόνο του αποτελεί μία πρόκληση.

Πρακτικά τι σημαίνει αυτό και ποιες μπορεί να είναι οι εφαρμογές της ανακάλυψης σας;

Συνθέσαμε ένα εργαλείο που κάνει τα στόματα, που είναι πόροι στο φύλλο των φυτών, να ανοιγοκλείνουν πιο συγχρονισμένα με τις αλλαγές του φωτός (π.χ. καθώς περνούν τα σύννεφα στον ουρανό ή με τις σκιάσεις γειτονικών φυτών). Τα στόματα αφήνουν το διοξείδιο του άνθρακα να περάσει μέσα στο φύλλο οπού μέσω της φωτοσύνθεσης θα μετατραπεί σε τροφή για τα φυτά. Συγχρόνως όμως από τα στόματα χάνεται και νερό, οπότε το να βελτιώσεις την ισορροπία μεταξύ των δυο είναι εξαιρετικά ωφέλιμο καθώς το φυτό κερδίζει στην ανάπτυξή του με τη λιγότερη δυνατή κατανάλωση νερού. Η έρευνα αυτή έγινε σε ένα φυτό που ανήκει στην οικογένεια της μουστάρδας και χρησιμοποιείται ως μοντέλο στην επιστήμη των φυτών. Τα στόματα σε πολλά φυτά όπως π.χ. στα σιτηρά λειτουργούν με τους ίδιους κανόνες, οπότε πρακτικά η έρευνά μας θα μπορούσε να έχει μεγάλο όφελος για την γεωργία. Βέβαια αυτό θα απαιτούσε τουλάχιστον μια 5ετια ακόμα πειραμάτων στο εργαστήριο πριν αρχίσουν τα δοκιμαστικά σε εξωτερικό περιβάλλον.

Έχετε σκεφτεί ποτέ να επιστρέψετε στην Ελλάδα;

Έχω σκεφτεί και το σκέφτομαι ανά καιρούς να γυρίσω στην Ελλάδα. Οι σκέψεις αυτές είναι σαν μια τραμπάλα που από τη μια βρίσκεται η νοσταλγία κι από την άλλη ο ρεαλισμός. Δυστυχώς το να κάνεις ερευνά στην Ελλάδα κι ειδικά στα φυτά φαίνεται δύσκολο. Γνωρίζω τα προβλήματα στη λειτουργία των ελληνικών πανεπιστήμιων. Παρ’ όλα αυτά είναι ενθαρρυντικό ότι υπάρχουν αρκετοί ενεργοί και παραγωγικοί ερευνητές που τα φέρνουν εις πέρας με τις όποιες δυσκολίες. Επιπλέον, η απόφαση να γυρίσεις γίνεται ακόμα πιο δύσκολη όταν πρέπει σκεφτείς την εύρεση εργασίας για δύο άτομα.

Ποια είναι τα σχέδιά σας για τις έρευνες σας;

Εξακολουθώ να δουλεύω στο πανεπιστήμιο της Γλασκώβης σε ένα νέο πρότζεκτ σε συνεργασία με τη Prof. Anna Amman και ερευνητές από την Ινδία. Σε αυτό το πρότζεκτ επικεντρωνόμαστε στο πώς να βελτιώσουμε την ανταπόκριση των φυτών στη μεγάλη θερμοκρασία, στην ξηρασία και στην αλμυρότητα του εδάφους. Η πρόκληση είναι ότι δουλεύω με το φυτό σόγια πέρα από το μοντέλο – φυτό που δούλευα μέχρι τώρα. Οπότε αρχικά μαθαίνω και λίγο κηπουρική. Το πρότζεκτ αυτό εξετάζει μεθόδους που δεν βασίζονται σε γενετική τροποποίηση κι οι οποίες θα κάνουν τα φυτά πιο ανθεκτικά σε κλιματικά σενάρια βραχείας και μεσαίας διάρκειας. Είμαστε σε πολύ αρχικό στάδιο αλλά τα πρώτα αποτελέσματα είναι πολύ ελπιδοφόρα.

Πόσες ώρες δουλεύετε την ημέρα;

Η ερευνά δεν έχει ωράριο αλλά το καλό είναι ότι μπορείς να το διαμορφώσεις εσύ όπως θέλεις. Τουλάχιστον σε αυτό εγώ έχω φανεί αρκετά τυχερή. Αλλά σίγουρα μιλάμε για περίπου 10 ώρες την ημέραπου συνεπάγεται πειράματα, διάβασμα, επεξεργασία δεδομένων και πολύ σκέψη. Εγώ ασχολούμαι και με την επικοινωνία της επιστήμης των φυτών μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης οπότε κάποιες μέρες χρειάζεται να δουλέψω και λίγο παραπάνω.

Τι σας λείπει από την Ελλάδα;

Αυτό που μου λείπει από την Ελλάδα είναι οι δικοί μου άνθρωποι. Όλα τα αλλά λίγο-πολύ τα βρίσκεις ή τα δημιουργείς οπού και να είσαι.

WHO IS WHO

H Μαρία Παπανάτσιου είναι απόφοιτος Γεωλογίας από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στη στη Μοριακή και Κυτταρική Βιολογία από το Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης και Διδακτορικού διπλώματος στη Μοριακή, Κυτταρική και Συστηματική Βιολογία από το ίδιο Πανεπιστήμιο. Σήμερα είναι Μεταδιδακτορικός Συνεργάτης Έρευνας του Ινστιτούτου Μοριακής, Κυτταρικής και Συστημικής Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης, ενώ στο ενεργητικό της μετρά πολλές δημοσιεύσεις, αλλά και σημαντικές βραβεύσεις.