Που έχει δίκιο η Άνγκελα Μέρκελ

Ενώ σε Ελλάδα και εκτός αυτής ο καλλιεργούμενος αντιγερμανισμός τελικά στοχεύει να διαλύσει την ΕΕ, για να την ρίξει στα νύχια του λαϊκού εθνικισμού, αξίζει να διαβαστεί το άρθρο που έγραψαν στην γαλλική εφημερίδα «Λε Μοντ» ο (κεντρώος) ευρωβουλευτής Ρομπέρ Ροσφόρ και ο οικονομολόγος Στεφάν Κοσέ.

Η νομισματική ενότητα της Ευρώπης προϋποθέτει την σημαντική εκχώρηση δημοσιονομικής κυριαρχίας από τα κράτη μέλη προς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Οι πρόσφατες προτάσεις της Άνγκελα Μέρκελ και της Χριστιανικής Δημοκρατικής Ένωσης (CDU) για αλλαγή των ευρωπαϊκών Συνθηκών σηματοδοτούν μία σημαντική πρόοδο σε αυτή την κατεύθυνση. Η Γερμανία είναι έτοιμη, μάς διαβεβαιώνει η Γερμανίδα καγκελάριος. Αλλά θα τολμήσει να την ακολουθήσει τόσο μακρυά ο Νικολά Σαρκοζύ; Οι γερμανικές προτάσεις είναι τόσο φιλόδοξες που στην Γαλλία προκάλεσαν αμηχανία.

Οι πιο κυνικοί θεωρούν πως η Γερμανίδα καγκελάριος απλά κάνει έναν πολιτικό ελιγμό, με σκοπό να μεταφέρει την τρέχουσα συζήτηση από το πεδίο της βραχυπρόθεσης διαχείρισης της κρίσης του ευρώ -και ιδίως τον ρόλο που θα όφειλε να παίξει η ΕΚΤ- προς εκείνο των ευρωπαϊκών θεσμών, χωρίς καν να πιστεύει πως οι προτάσεις της είναι πραγματοποιήσιμες. Στο κάτω-κάτω, δεν πάνε παρά λίγες μόνον ημέρες που, αντί να συζητά την ομοσπονδιακή προοπτική, η Γερμανία διερευνούσε την εξευτελιστική για την Ευρώπη πιθανότητα να καλέσει κινεζικά κεφάλαια για να διασώσουν το κοινό νόμισμα. Για άλλους, δεν είναι εκεί το πρόβλημα: η μεταρρύθμιση των Συνθηκών δεν θα επιλύσει την κρίση που ταλανίζει την ευρωζώνη και την Ευρώπη. Απόλυτη προτεραιότητα έχει σήμερα η βραχυπρόθεσμη διαχείριση της κρίσης. Ελάχιστοι είναι οι υποστηρικτές των γερμανικών προτάσεων.

Η έστω υπερχρεωμένη και εξασθενημένη Γαλλία έχει δίχως άλλο δίκιο να ζητά κάποια ανταλλάγματα από την Γερμανία. Αυτή η τελευταία οφείλει πράγματι να μειώσει τον δογματισμό της, ιδίως όσον αφορά στην οριοθέτηση αρμοδιοτήτων της ΕΚΤ, να υποστηρίξει την μεγαλύτερη φορολογική εναρμόνιση της ΕΕ ώστε να αποφευχθεί το φορολογικό ντάμπινγκ εκ μέρους ορισμένων κρατών μελών και να ανοιχτεί στην προοπτική της κοινής διαχείρισης του δημοσίου χρέους της ευρωζώνης, στο όνομα της αλληλεγγύης προς τους εταίρους της -έστω και αν αυτό σημαίνει πως η Γερμανία θα εξαναγκασθεί να δανείζεται ακριβότερα. Από την άλλη, η Γαλλία οφείλει να χαμηλώσει τους τόνους όσον αφορά στην προοπτική να εκχωρήσει ένα τμήμα της εθνικής κυριαρχίας της χώρας μας στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Πρόκειται για ένα λογικό αντίτιμο.

Ας τολμήσουμε να παραδεχθούμε πως οι προτάσεις της Αν.Μέρκελ είναι θαρραλέες και αντικρούουν τις διαθέσεις της γερμανικής κοινής γνώμης που, τρομοκρατημένη από την κρίση της ευρωζώνης, κλίνει προς τον απομονωτισμό. Είναι προτάσεις που βρίσκονται σε αρμονία με αυτό που θα όφειλε να είναι ένας πραγματικός δημοσιονομικός φεντεραλισμός, ο αναντικατάστατος πυλώνας κάθε νομισματικής ενότητας. Από την άποψη αυτή, είναι εντελώς λογικό να προβλέπουν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί έναν Ευρωπαίο υπερ-Επίτροπο, έναν κοινό υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών με δικαίωμα να απορρίπτει τις δημοσιονομικές προτάσεις των κρατών μελών που είναι ασύμβατες με τις κοινές ευρωπαϊκές δημοσιονομικές επιλογές.

Δεν υπάρχει επίσης τίποτα το συγκλονιστικό στην πρόταση αυτός ο υπουργός να δικαιούται να παραπέμπει αμέσως στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κάθε τυχόν διχογνωμία του με κάποιο κράτος μέλος. Αυτός ο υπουργός ασφαλώς και θα μπορούσε να είναι επικεφαλής μιας ευρωπαϊκής υπηρεσίας διαχείρισης του χρέους που θα εξέδιδε αμοιβαία ομόλογα εντός της ευρωζώνης -δικαιούμαστε να πιθανολογήσουμε πως η Γερμανία θα αποδεχόταν κάτι τέτοιο, στο πλαίσιο της νέας θεσμικής διάταξης της Ευρώπης. Και, προφανώς, είναι ζωτικής σημασίας αυτή η διάταξη να πραγματοποιείται σε δημοκρατικό πλαίσιο, που να συνδυάζει σαφήνεια και νομιμοποίηση. Πράγμα που καθιστά απαραίτητη την άμεση εκλογή ενός κοινού προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου, καθώς και την ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, για να τού χορηγηθεί επιτέλους το δικαίωμα της νομοθετικής πρωτοβουλίας.

Απέναντι στις επείγουσες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε, αυτές οι προτάσεις είναι πράγματι δυνατόν να γίνονται αντιληπτές σαν κάπως μακρινές. Αλλά, αν δεν χαράξουμε την πορεία μας και δεν διασαφηνίσουμε όλα όσα προϋποθέτει η λειτουργία ενός κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος, θα αποτύχουμε στην αποστολή μας. Ευρώ ίσον πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης. Ευρώ σημαίνει πως πιστεύουμε στην διπλή μας ταυτότητα, εθνική και ευρωπαϊκή. Όταν κυοφορούνταν το ευρώ, ο Φρανσουά Μιττεράν είχε ήδη αρνηθεί μία φορά αυτή την προοπτική στον Χέλμουτ Κολ. Ας μην επανέλθουμε στο ίδιο λάθος. Η Άνγκελα Μέρκελ έχει δίκιο: δεν θα μάς δοθεί άλλη ευκαιρία.

του Α. Παπανδρόπουλου