Πως θα εξασφαλίσετε διά βίου κέρδη από το...λάδι-Όλα τα βήματα που πρέπει να κάνετε

Το λάδι, και ειδικά το βιολογικό, είναι από τα προϊόντα τα οποία κερδίζουν τις ξένες αγορές και δημιουργούν εκείνες τις συνθήκες για σταθερό εισόδημα και ποιοτική παραγωγή. Για τον λόγο αυτόν, σε όλη την Ελλάδα, και κυρίως στην Πελοπόννησο, έχουν δημιουργηθεί βιολογικά κτήματα και ήδη έχουν καταγράψει σημαντικά οφέλη. Ομως, όσοι αποφασίσουν να μετατρέψουν τον ελαιώνα τους σε βιολογικό, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν είναι εύκολη υπόθεση και ότι θα πρέπει να ακολουθήσουν συγκεκριμένα βήματα, σύμφωνα με το toxrima.gr.

 

Σύμφωνα με την επίσημη ορολογία «η βιολογική καλλιέργεια της ελιάς βασίζεται σε μεθόδους αναζωογόνησης του εδάφους του ελαιώνα, στην ανακύκλωση των υποπροϊόντων και άλλων διαθέσιμων οργανικών υλικών και στην αναπαραγωγή και προστασία του περιβάλλοντος». Πρακτικά είναι εκείνη η μέθοδος που έχει ως στόχο την παραγωγή λαδιού απαλλαγμένου από υπολείμµατα χηµικών, τον περιορισμό της μόλυνσης του εδάφους και του νερού και τη διατήρηση της ποικιλότητας πολύτιμων φυτών, ζώων και γενετικού υλικού.

 

Τα βήματα

Ως πρώτο βήμα για τη μετατροπή ή την εγκατάσταση του βιολογικού ελαιώνα ο παραγωγός θα πρέπει να εξετάσει προσεκτικά όλους τους παράγοντες:

Οι εδαφοκλιµατολογικές συνθήκες καθορίζουν εν πολλοίς την παραγωγή γι’ αυτό θα πρέπει:

- Να αποφεύγει τις τοποθεσίες µε περιορισμένη ηλιοφάνεια, με μακρές περιόδους σκίασης και αυτές που πλήττονται από παγετό.

- Να αποφεύγει παραθαλάσσιες περιοχές στις οποίες επικρατεί δροσερός καιρός και ψηλή σχετικά υγρασία, κατά τους καλοκαιρινούς και
φθινοπωρινούς μήνες, καθώς οι καλλιέργειες αυτές προσβάλλονται από δάκο.

 

Επίσης, ο παραγωγός θα πρέπει να επιλέξει πού θα εγκαταστήσει τον ελαιώνα αφού η βιολογική καλλιέργεια δεν πρέπει να επηρεάζεται από άλλες συμβατικές.

 

Το έδαφος

 

Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζονται και οι εδαφολογικές συνθήκες ώστε να μην αυξηθούν τα έξοδα και να υπάρχει απόδοση:

-Σε επικλινή τοποθεσία πρέπει να ληφθούν μέτρα προστασίας από
µεταφορά νερών βροχής από συµβατικούς ελαιώνες ή άλλων συμβατικών καλλιεργειών.

- Η φυτεία θα πρέπει να είναι αποµονωµένη µε ψηλό φυσικό ανεµοθραύστη, έτσι ώστε να µην επηρεάζεται από ψεκασμούς που θα διενεργούνται σε συµβατικούς ελαιώνες ή σε άλλες καλλιέργειες.

- Μέληµα κάθε βιοκαλλιεργητή ελιάς είναι από την αρχή της µετατροπής ή της εγκατάστασης του ελαιώνα βιολογικής παραγωγής να κάνει όλες εκείνες τις ενέργειες για να βελτιώσει σηµαντικά τις φυσικές και χηµικές ιδιότητες του εδάφους για κανονική θρέψη και ανάπτυξη των δέντρων.

- Εδάφη, µε περιορισµένη συγκέντρωση οργανικής ουσίας, δεν βοηθούν τα ελαιόδεντρα να αναπτυχθούν και να αποδώσουν ικανοποιητικά. Βαρετά και συνεκτικά εδάφη που συγκρατούν αρκετή υγρασία προκαλούν σηψιρριζίες στα ελαιόδεντρα και περιορίζουν ή παρεµποδίζουν την πρόληψη διαφόρων θρεπτικών στοιχείων.
-Εδάφη φτωχά σε οργανική ουσία διορθώνονται είτε µε την προσθήκη οργανικής ουσίας ή ζωικής κοπριάς είτε µε την εφαρµογή χλωρής λίπανσης, που γίνεται µε την ενσωµάτωση στο έδαφος µείγµατος ψυχανθών (βίκος, κουκιά, µπιζέλι κ.λπ.) µε αγρωστώδη φυτά, µε στόχο την αύξηση της οργανικής ουσίας και του αζώτου.

-Η χλωρή λίπανση είναι η πλέον φθηνή µέθοδος λόγω των πλεονεκτηµάτων που παρέχει τόσο στο οικολογικό σύστηµα (µη εξάρτηση στο εισαγόµενο ακριβό σύστηµα οργανικής ουσίας), αλλά και από πλευράς καλλιεργητικής (ανταγωνισµός µε κάποια ζιζάνια κ.λπ). Επίσης, η προσθήκη οργανικής ουσίας στο έδαφος βελτιώνει τη δοµή του,
κάνει πιο εύκολη την καλλιέργεια του εδάφους από τα γεωργικά µηχανήµατα και επιτρέπει την καλύτερη απορρόφηση και συγκράτηση της υγρασίας.





Αραιή φύτευση για καλό αερισμό

 

Για έναν σωστά οργανωμένο βιολογικό ελαιώνα, ο παραγωγός θα πρέπει α γνωρίζει ότι η πυκνή φύτευση δεν βοηθά τον κανονικό αερισµό τους.
Οι καταλληλότερες ποικιλίες για βιοκαλλιέργεια θεωρούνται εκείνες που παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στους εχθρούς και ασθένειες και είναι προσαρµοσµένες στις εδαφοκλιµατικές συνθήκες της κάθε περιοχής. Ποικιλίες εµβολιασµένες στην αγριοελιά παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στις ασθένειες εδάφους και αναπτύσσουν µεγάλο
ριζικό σύστηµα. Οι ποικιλίες «Κορωνέικη», «Ντόπια λαδοελιά» και δευτερευόντως η «Πικουάλ» παρουσιάζουν αρκετή ανθεκτικότητα στους εχθρούς και ασθένειες.
Για την παραγωγή βρώσιµων ελιών, καλές θεωρούνται οι ποικιλίες «Ντόπια λαδοελιά», η «Καλαµών» και η «Μαντζανίλο».

 

Οι φροντίδες

Σηµαντικές ποσότητες από τα κύρια θρεπτικά στοιχεία αζώτου, φωσφόρου και καλίου αποµακρύνονται κάθε
χρόνο από τον ελαιώνα λόγω των αναγκών του φυτού για βλαστική ανάπτυξη και παραγωγή. Είναι φυσικό, όταν οι αποµακρυνόµενες ποσότητες είναι µεγαλύτερες από τις διαθέσιµες να σηµειωθεί µείωση στην παραγωγή, εκτός αν αυτά τα στοιχεία συμπληρωθούν.
Η ποσότητα των στοιχείων που πρέπει να προστεθούν στο έδαφος κάθε ελαιώνα εξαρτάται από τον τύπο του εδάφους, τα διαθέσιµα αποθέµατα, την ακολουθούµενη πρακτική καλλιέργειας (κλάδεµα, άρδευση κ.λπ.) και την παραγωγή του έτους. Κατά συνέπεια, δεν είναι δυνατό να καταλήξει κάποιος σε ιδανική στρατηγική λίπανσης που να ισχύει σε όλες τις συνθήκες, µπορεί όµως να ξεχωρίσει κάποιες γενικές κατευθύνσεις.

Πιο σημαντική παράμετρος είναι πάντοτε οι θρεπτικές απαιτήσεις της καλλιέργειας, στην προκειμένη περίπτωση της ελιάς. Πρώτο µέληµα είναι η αναπλήρωση τουλάχιστον των θρεπτικών στοιχείων που αποµακρύνθηκαν µε τη συγκοµιδή και το κλάδεµα.
Εχει βρεθεί ότι κατά µέσο όρο 100 κιλά ελαιόκαρπου αποµακρύνουν από το έδαφος 0,9 κιλό Αζωτο (Ν), 0,2 κιλά Φώσφορο (Ρ), 1,0 κιλό Κάλι (Κ) και 0,4 κιλό Ασβέστιο (Ca).
Πρέπει να συνεκτιµηθεί και µια ποσότητα θρεπτικών στοιχείων που δεσµεύεται στο έδαφος, σε µη αφοµοιώσιµη µορφή (κυρίως σε Φωσφόρο και Κάλι) ή ακόµη χάνεται µε έκπλυση προς τα κατώτερα στρώµατα του εδάφους κυρίως σε Αζωτο.


 

Λίπανση

Η λίπανση της ελιάς θα πρέπει να βασιστεί σε ένα πρόγραµµα διατήρησης και αναζωογόνησης του εδάφους των
ελαιώνων. Το πρόγραµµα αυτό στηρίζεται κυρίως στην εφαρµογή της µεθόδου της χλωρής λίπανσης µε ψυχανθή, αγρωστώδη ή και µείγµατα, στην προσθήκη κοµπόστας από οργανικά υλικά, καθώς και στην προσθήκη ζωικής κοπριάς, η οποία απαραίτητα προέρχεται από ζώα πρώτιστα βιολογικής ή ακόµα εκτατικής εκτροφής.

Οργανική λίπανση: Οικονοµικός και πρακτικός τρόπος λίπανσης του βιολογικού ελαιώνα είναι η παρασκευή κοµπόστας χρησιµοποιώντας τα φυτικά υπολείµµατα του ίδιου του ελαιώνα µε κοπριά από βιολογικής ή εκτατικής εκτροφής ζώα. Ενας τρόπος παρασκευής οργανικής κοµπόστας είναι η χρησιµοποίηση των φύλλων ελιάς από τα ελαιοτριβεία µαζί µε ένα ποσοστό 10%-20% περίπου κοπριά αιγοπροβάτων.

Η κατασκευή αυτού του τύπου οργανικής κοµπόστας στοιχίζει, γι’ αυτό χρησιµοποιείται συνήθως τα πρώτα τρία με τέσσερα χρόνια µετατροπής του ελαιώνα σε βιολογικό. Τα επόμενα χρόνια µπορούν να χρησιμοποιηθούν φύλλα ελιάς και άλλα φυτικά υπολείµµατα µαζί µε 20%-40% ελαιολύµατα από τις δεξαµενές των ελαιουργείων. Ως γνωστόν, τα απόβλητα των ελαιοτριβείων έχουν καλή περιεκτικότητα σε διάφορα θρεπτικά στοιχεία, σε οργανική ουσία και σε µικροοργανισµούς. Η καλύτερη περίοδος τοποθέτησης της κοµπόστας είναι αµέσως µετά τη συγκοµιδή. Για κάθε δέκα στρέμματα συστήνονται κατά µέσο όρο δύο κυβικά µέτρα κοµπόστας.

Η λίπανση συµπληρώνεται µε την ενσωµάτωση της φυσικής βλάστησης του ελαιώνα, των φύλλων και κλαδιών πάχους µέχρι 5 εκ. που θρυµµατίζονται µε την καλλιέργεια, µε τη χρήση ειδικών µηχανικών εργαλείων-θρυµµατιστών, καθώς και µε τη χρήση των απόνερων των ελαιοτριβείων.

Η καταστροφή της φυσικής βλάστησης (αγριόχορτων) γίνεται µε µηχανική καλλιέργεια ή, στα µέρη που δεν µπορεί να εργαστεί το τρακτέρ, µε χορτοκοπτική µηχανή πλάτης.
Η καλλιέργεια του εδάφους γίνεται αµέσως µετά το κλάδεµα και την τοποθέτηση της οργανικής κοµπόστας, έτσι ώστε µε την καλλιέργεια να γίνεται και ενσωµάτωσή της στο έδαφος.
Οι πιο πάνω ποσότητες έχουν στόχο τη γενική κάλυψη των αναγκών και το λεγόµενο «χτίσιµο» της γονιµότητας του εδάφους. Οι χηµικές αναλύσεις εδάφους δείχνουν την εικόνα των θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος, ενώ η φυλλοδιαγνωστική το επίπεδο των θρεπτικών στοιχείων που µπόρεσε να προσλάβει το φυτό.

 

Χρόνος και τρόπος εφαρµογής: Πιο κατάλληλη εποχή για την προσθήκη θρεπτικών στοιχείων είναι το φθινόπωρο, από την άποψη ότι θα πρέπει το οργανικό λίπασµα να µπορέσει να αξιοποιήσει όσο καλύτερα γίνεται τις χειµερινές βροχοπτώσεις για να διαλυθεί και να προσληφθεί από τα ελαιόδεντρα. Συστήνεται επιφανειακός διασκορπισµός των θρεπτικών στοιχείων και µετά ελαφριά ενσωµάτωσή τους µε καλλιεργητή φρέζα κ.λπ.

Αρδευση
Η ελιά θεωρείται από τα πιο ανθεκτικά φυτά στην ξηρασία. Παρά τις ξηροφυτικές της ιδιότητες, για να αναπτυχθεί και να αποδώσει οικονοµικά ως δενδρώδης καλλιέργεια απαιτεί την επάρκεια εδαφικής υγρασίας. Η άρδευση της ελιάς δεν επιδρά θετικά µόνο στη βλάστηση, στην ανθοφορία, στην καρποφορία και κατ’ επέκταση στην αύξηση των αποδόσεων, αλλά και στον περιορισµό της παρενιαυτοφορίας των δέντρων. Η ελιά έχει ιδιαίτερα
µεγάλες απαιτήσεις σε νερό τους µήνες Ιανουάριο και Φεβρουάριο, που διαφοροποιούνται οι ανθοφόροι οφθαλµοί, τον Απρίλιο-Μάιο, που έχουµε την άνθηση και καρπόδεση της ελιάς και τον Ιούνιο, που είναι η
περίοδος σκλήρυνσης του πυρήνα. Επίσης, η άρδευση της ελιάς κατά τους θερµούς µήνες περιορίζει τη συρρίκνωση του καρπού.

Η ποσότητα του νερού και η συχνότητα άρδευσης εξαρτάται από την ανάπτυξη του δέντρου, το βλαστικό στάδιο, την εποχή, το έδαφος, το σύστηµα άρδευσης και τις κλιµατολογικές συνθήκες της περιοχής. Τέλος, για την ορθολογιστική χρήση του νερού συστήνεται η χρήση βελτιωµένων συστηµάτων άρδευσης (σταγόνες, µικροεκτοξευτήρες), καθώς και η εφαρµογή ωραρίων άρδευσης.
Κλάδεμα
Στα ελαιόδεντρα βιολογικής παραγωγής γίνονται δύο τύποι κλαδέµατος: Το κλάδεµα διαµόρφωσης και το
κλάδεµα ανάπτυξης και καρποφορίας.
• Κλάδεµα διαµόρφωσης γίνεται συνήθως στα νεαρά δέντρα, µε στόχο τη δηµιουργία ενός ανθεκτικού σκελετού και ενός σχήµατος που θα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της µηχανικής ελαιοσυλλογής.

• Κλάδεµα καρποφορίας γίνεται στα παραγωγικά δέντρα, για εξασφάλιση αερισµού και φωτισµού, σταθερής καρποφορίας και καλής ποιότητας καρπού.


Αντιμετώπιση των εχθρών

Η σωστή διαµόρφωση των ελαιόδεντρων µε το κλάδεµα, η εδαφοκάλυψη, η λίπανση και η άρδευση, καθώς και η διατήρηση φυσικής ισορροπίας συντελούν στην αποφυγή προσβολών από εχθρούς της ελιάς. Ο σοβαρότερος εντοµολογικός εχθρός είναι ο δάκος της ελιάς. Η αντιµετώπισή του στηρίζεται στα µέσα µαζικής παγίδευσης µε τη χρήση διαφόρων τύπων παγίδων. Με τη µέθοδο αυτή επιδιώκεται η σύλληψη όσο το δυνατό
µεγαλύτερου αριθµού τέλειων εντόµων του δάκου, ώστε να µειωθεί ο πληθυσµός του σε επίπεδα που δεν προκαλούν οικονοµική ζηµιά. Οι παγίδες που χρησιµοποιούνται µπορεί να είναι αυτοσχέδιες, που βασίζονται σε διάλυµα πρωτεΐνης για προσέλκυση του δάκου ή σε έτοιµες παγίδες που υπάρχουν στην αγορά. Οι τελευταίες είναι χάρτινες εµποτισµένες µε εντοµοκτόνο και ελκύουν τον δάκο µε φεροµόνη και αµµωνία. Οταν τοποθετούνται έγκαιρα και ο πληθυσµός του δάκου είναι σχετικά χαµηλός, η προσβολή στον καρπό είναι περιορισµένη και σε ανεκτό επίπεδο.

Αντίθετα, σε ψηλό πληθυσµό του δάκου το αποτέλεσµα συνήθως δεν είναι ικανοποιητικό.Τα λεπιδόπτερα έντοµα, όπως ο ρυγχίτης, ο πυρηνοτρήτης, η μαργαρόνια και η ζευζέρα πρέπει να παρακολουθούνται στενά από τον γεωπόνο σε συνεργασία µε τους ενδιαφερόµενους αγρότες, µε τη βοήθεια σύγχρονων µεθόδων, όπως οι παγίδες φεροµόνης. Η ζευζέρα δηµιουργεί προβλήµατα στα ελαιόδεντρα και
δύσκολα αντιµετωπίζεται. Από τα ηµίπτερα, τα κοκκοειδή Saissetia olea (Λεκάνιο) και η Parlatoria oleae, καθώς και η ψύλλα Euphyllura olivina είναι δυνατό να προκαλέσουν ζηµιές. Αντιµετωπίζονται µε καλό κλάδεµα και αερισµό των δέντρων, καθώς και
µε τη συµβολή των ωφέλιµων εντόµων.

Ο φλοιοτρήβης αποτελεί συνήθως πρόβληµα σε αδύνατα δέντρα. Αντιµετωπίζεται µε καλλιεργητικά µέτρα, όπως καταστροφή µε κάψιµο των κλαδιών που κόβονται µε το κλάδεµα και κατάλληλη άρδευση και λίπανση. Συνεχής θα πρέπει να είναι η προσπάθεια ενίσχυσης της παρουσίας και αύξησης του πληθυσµού των ωφέλιµων
εντόµων και ζώων στην περιοχή για απαλλαγή από την ανάγκη κάποιων επεµβάσεων, κάτι που µειώνει το κόστος παραγωγής, αλλά ωφελεί και το περιβάλλον.
Αν υπάρξει κάποιο πρόβληµα, ο έλεγχος των «επιβλαβών» εντόµων γίνεται είτε µε παγίδες είτε µε επιλεγµένα φυσικά εντοµοκτόνα, µη τοξικά για τον άνθρωπο, που επιτρέπονται στο πλαίσιο της βιολογικής γεωργίας (θειάφι, βάκιλος Θουριγγίας, ροτενόνη, πύρεθρο, ειδικά λάδια κ.λπ.).