Το Μοναδικό Εβραϊκό εστιατόριο της Ελλάδας είναι μια παλιά Ντισκοτέκ: το όνομα του; Gostijo δηλαδή Φίλεμα! (φωτό)‏

Το Gostijo είναι το μοναδικό εβραϊκό kosher εστιατόριο της χώρας. Οι έξι στους δέκα επισκέπτες είναι Ισραηλινοί που έρχονται στην Αθήνα για τα μπουζούκια. Οι δύο Ελληνες. Συνήθως Εβραίοι. Και όχι, δεν φταίει η κρίση.

Tης Τατιάνας Οικονομίδου, vice.com

Φωτογραφίες: Βασίλης Σπηλιόπουλος 

Μεσημέρι Τετάρτης. Ζέστη και ένα βαρύ σύννεφο στου Ψυρρή. Ενας ανάπηρος πέφτει από τις σκάλες στο σταθμό στο Μοναστηράκι και κανείς δεν τρέχει να τον σηκώσει. Το εβραικό εστιατόριο είναι πίσω από το ναό του Χριστοκοπίδη όπου κάποτε πήγαινε ο Παπαδιαμάντης όσο καθόταν στου Ψυρρή. Σε μερικά μέτρα είναι η Συναγωγή. «Αυτά είναι τα καλά της κρίσης», εξηγεί η Νεχάμε. «Επεσαν τα ενοίκια και βρήκαμε αυτή την παλιά ντισκοτέκ για να ανοίξουμε το εστιατόριο». Τα τελευταία χρόνια μετακόμισαν κοντά γιατί στην Πατησίων ήταν δύσκολα με τα ναρκωτικά. Η Νεχάμε παίρνει τον μικρό από το σχολικό -πηγαίνει στο Εβραικό Σχολείο στο Νέο Ψυχικό- και τον αφήνει να παίξει στην αυλή. Τα δυο μεγαλύτερα παιδιά, στην εφηβεία, βρίσκονται στο Ισραήλ και θα έρθουν την άλλη εβδομάδα για το Εβραικό Πάσχα.

Την πρώτη φορά που ήρθε η Νεχάμε και ο Μέντελ Χέντελ στην Ελλάδα ήταν το 2001. Λίγο πριν από τους Ολυμπιακούς. Ο Μέντελ ζούσε στην Νέα Υόρκη -σήμερα οι γονείς του μένουν μόνιμα στο Ισραήλ- και η Νεχάμε στο Παρίσι. Συναντήθηκαν, ερωτεύτηκαν -«οι γυναίκες παντρεύονται νωρίς»- και ήρθαν στην Αθήνα για να ενισχύσουν την κοινότητα. «Στην Αθήνα είναι η μεγαλύτερη. Κάποτε ήταν στην Θεσσαλονίκη αλλά επέστρεψαν λίγοι από το Άουσβιτς». Δεν τους είχε περάσει ποτέ στο μυαλό να ανοίξουν εστιατόριο και πολύ περισσότερο να μείνουν μόνιμα. «Δεν υπήρχε όμως κανένα μπακάλικο όπου μπορούσαμε να αγοράσουμε kosher προιόντα». Kαι για τους πιστούς Εβραίους -στην Αθήνα δεν είναι πάρα πολλοί- το kosher είναι βασικός κανόνας. Μια σειρά από οδηγίες που καθορίζουν πώς θα πρέπει να είναι το φαγητό: «τα ζώα, παράδειγμα, πρέπει να έχουν σφαγιαστεί με ήρεμο τρόπο». Την κοιτώ παράξενα: υπάρχει και ήρεμος τρόπος σφαγής;

Η Νεχάμε έχει ένα απίστευτο ταλέντο: σε πείθει με την πρώτη ματιά. Η πίστη της και κυρίως, η αισιοδοξία της μοιάζει σχεδόν παράδοξη. Πώς γίνεται να είναι κανείς αισιόδοξος όταν δίπλα του όλα καταρρέουν; «Δεν κατάλαβα; Επειδή έγιναν δύσκολα τα πράγματα πρέπει να τα εγκαταλείψουμε; Τώρα είναι που πρέπει να τα αλλάξουμε. Ξέρω, οι περισσότεροι θα σκεφτούν: να αλλάξω εγώ τον κόσμο; Μην αλλάξεις τον κόσμο. Αλλαξε τον εαυτό σου». Κάπως έτσι αποφάσισαν να ανοίξουν το Gostijo, φίλεμα στα ελληνικά. «Μαζευόμασταν σε σπίτια αλλά δεν υπήρχε κάτι που μας ενώνει». Πριν δυο χρόνια νοικιάζουν την ντισκοτέκ, εισάγουν τα περισσότερα kosher προιόντα από Αμερική και Γαλλία -παράλληλα με το εστιατόριο λειτουργεί στον ίδιο χώρο και το μοναδικό kosher μπακάλικο- και αποφασίζουν να κάνουν την σεφαραδίτικη κουζίνα που ήταν και η πιο οικεία. Η κουζίνα των πρώτων Σεφαραδιτών που ήρθαν διωγμένοι από την Ιερά Εξέταση της Ισπανίας τον 16ο αιώνα στην Θεσσαλονίκη. 

Οι περισσότεροι επισκέπτες είναι Εβραίοι. Ισραηλίτες κυρίως που έρχονται για διήμερα για τα μπουζούκια και περνούν και από το Gostijo -ευτυχώς έχει πτήση κάθε μέρα- και πολλοί Αμερικάνοι, Γάλλοι που αναζητούν την kosher κουζίνα. Ελληνες λιγότεροι. Συνήθως με Εβραίους φίλους τους παρόλο που τα φαγητά δεν διαφέρουν από αυτό που τρώει κανείς ένα κυριακάτικο μεσημέρι στο σπίτι της μαμάς. Στη Νέα Υόρκη και το Παρίσι τα kosher είναι από τα πιο δημοφιλή και όχι μόνο λόγω του μεγάλου πληθυσμού των Εβραίων αλλά γιατί είναι στην νέα τάση των υγιεινιστών. Την ρωτώ για τη συνήθη δυσπιστία, για το γεγονός ότι είναι δύσκολο να επισκεφτεί κανείς μη Εβραίος την συναγωγή. «Λάθος, μεγάλο λάθος, η Συναγωγή πρέπει να είναι πάντα ανοιχτή σε όλους. Είναι καιρός να τελειώνουμε με τις προκαταλήψεις. Ας ξεκινήσουμε να μιλάμε και θα δούμε ότι έχουμε περισσότερα κοινά από ό,τι νομίζουμε».

Παρά το γεγονός ότι όλοι φεύγουν ο Μέντελ και η Νεχάμε είναι αποφασισμένοι να μείνουν. Μιλούν μεταξύ τους εβραικά, εκτός από τα αγγλικά και τα γαλλικά, αλλά ανάγκασαν τον εαυτό τους να μάθουν ελληνικά για να μπορούν να επικοινωνούν καλύτερα από τα ελληνικά της ανάγκης του σούπερ μάρκετ. Τα παιδιά τους μιλούν καλύτερα ελληνικά από πολλούς Ελληνες, παίζουν τα σαββατοκύριακα με τα ποδήλατα στο Θησείο, πηγαίνουν βόλτες στο Φάληρο και τα καλοκαίρια στην Μάνη. Εχουν facebook, twitter, κάνουν πάρτι -πάντα με kosher- και ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο. «Στα παιδιά πρέπει να δώσεις ρίζες και φτερά», λέει η Νεχάμε. «Να φύγουν μακριά αλλά να ξέρουν πού ανήκουν. Κάποια στιγμή διάβασα κάτι στο ίντερνετ και από τότε είναι ο κανόνας: «Δεν είσαι εγκλωβισμένος στην κίνηση. Είσαι η κίνηση».

* Και μια λεπτομέρεια: Ο σεφ του Gostijo είναι Ελληνας χριστιανός που έμαθε τα kosher. Και φτιάχνει ένα μουσακά χωρίς γάλα να γλείφεις τα δάχτυλα.