Βλαντιμίρ Ίλιτς Λένιν: Ο επαναστάτης του 20ου αιώνα που έδωσε ελπίδα και συνάμα ουτοπία σε εκατομμύρια ανθρώπους - Αφιέρωμα (φωτό - βίντεο)

Ο Βλαντίμιρ Ιλίτς Ουλιάνοφ, γνωστότερος ως Λένιν,  ήταν ο ηγέτης της Ρωσικής Επανάστασης και επικεφαλής της Ε.Σ.Σ.Δ. (1922-1924). Ηγέτης της Κομμουνιστικής Διεθνούς και του μπολσεβικικού κόμματος.

"Λένιν" ήταν ένα από τα επαναστατικά του ψευδώνυμα. Λέγεται ότι επέλεξε αυτό το όνομα για να παρουσιάσει την αντίθεσή του με τον Γ. Β. Πλεχάνοφ που χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο Βόλγκιν, παρμένο από τον ποταμό Βόλγα. Έτσι ο Ουλιάνοφ επέλεξε τον ποταμό Λένα, ο οποίος είναι μακρύτερος και ρέει στην αντίθετη κατεύθυνση, μιας και διαφωνούσαν σε ορισμένα θέματα οικονομικής κυρίως φύσης. Εντούτοις, ο Πλεχάνοφ εμφανίζεται να έχει σημαντική επιρροή επάνω στον Λένιν εκείνη την περίοδο της ζωής του, γι' αυτό και αμφισβητείται η ακρίβεια της παραπάνω πληροφορίας. Υπάρχουν διάφορες άλλες θεωρίες για την προέλευση του ψευδωνύμου, αν και ο ίδιος δεν φαίνεται να δήλωσε ποτέ ακριβώς γιατί το επέλεξε.

Πρώιμη περίοδος

Γεννήθηκε στις 10 Απριλίου του 1870, στην πόλη Σιμπίρσκ της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.

Ο πατέρας του, Ιλγιά Νικολάγιεβιτς Ουλιάνοφ (1831 - 1886), ήταν διευθυντής σχολείου. Η μητέρα του, Μαρία Αλεξάνδροβνα Μπλανκ (1835 - 1916), ήταν κόρη ιατρού που ονομαζόταν Μπεργκ. Η οικογένεια Ουλιάνοφ έχει τις ρίζες της σε διάφορες εθνότητες όπως την Ρωσική, Γερμανική και Εβραϊκή. Ο Λένιν ήταν βαπτισμένος στην Ρωσική Ορθόδοξη εκκλησία.

Ο μεγαλύτερος αδελφός του (γεννημένος το 1866) ήταν μέλος της "Ναρόντναγια Βόλια" (μιας επαναστατικής τρομοκρατικής οργάνωσης), και λόγω της συμμετοχής του στην ανεπιτυχή απόπειρα δολοφονίας κατά του τσάρου Αλεξάνδρου Γ’, εκτελέσθηκε (1891) . Το γεγονός αυτό υπήρξε καθοριστικό στη ζωή του Λένιν.

 Τρίτο παιδί μιας εξαμελούς οικογένειας, ο Λένιν ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στο γυμνάσιο του Σιμπίρσκ το1887, όπου κέρδισε χρυσό μετάλλιο για τις επιδόσεις του. Εισήλθε στο νομικό τμήμα του πανεπιστημίου του Καζάν, αλλά απεβλήθη το Δεκέμβριο του ίδιου έτους για τη συμμετοχή του σε φοιτητική πολιτική συγκέντρωση και εξορίστηκε. Το φθινόπωρο του 1889 έλαβε την άδεια να επιστρέψει στο Καζάν, όπου άρχισε τη συστηματική μελέτη του Μαρξ και συνδέθηκε με μέλη του τοπικού μαρξιστικού κύκλου. Συνέχισε μόνος του τις σπουδές του και το 1891 πήρε άδεια εξάσκησης του νομικού επαγγέλματος.

Εισαγωγή στο Μαρξισμό

Το 1891 ο Λένιν πέρασε τις εξετάσεις της Νομικής του πανεπιστημίου της Αγίας Πετρούπολης, και το 1892 άρχισε την πρακτική εξάσκηση ως δικηγόρος στη Σαμάρα, όπου αναλαμβάνει την υπεράσπιση σε διάφορες δίκες. Τη ζωή του, εντούτοις, γέμιζαν κυρίως η μελέτη του μαρξισμού και η προσήλωσή του στην οικονομική και πολιτική ανάπτυξη της Ρωσίας και στη συνέχεια ολόκληρου του κόσμου.

Το 1894 μετακόμισε στην Αγία Πετρούπολη, και άρχισε την προπαγανδιστική εργασία. Σ' αυτήν την περίοδο ανήκουν τα πρώτα πολεμικά μανιφέστα του Λένιν με τα οποία επιτίθεται στο λαϊκό κόμμα και που διακινούνται από χέρι σε χέρι με τη μορφή χειρογράφων. Αμέσως μετά, ο Λένιν άρχισε από τον Τύπο έναν θεωρητικό αγώνα ενάντια στους διαστρεβλωτές της μαρξιστικής θεωρίας.

Σοσιαλδημοκρατική περίοδος

 Τον Απρίλιο του 1895 βρέθηκε στο εξωτερικό προκειμένου να συναντήσει τους Πλεχάνοφ, Ζασούλιτς, Αξελρόντ και τη μαρξιστική ομάδα γνωστή ως "Οσβομποζδένιγιε τρουντά" (απελευθέρωση της εργατικής τάξης). Με την επιστροφή του στην Αγία Πετρούπολη, οργάνωσε την παράνομη "Ένωση για την απελευθέρωση της εργατικής τάξης" που έγινε γρήγορα μια σημαντική οργάνωση, και συνέχισε την προπαγάνδα μεταξύ των εργαζομένων.

Τον Δεκέμβριο του 1895 ο Λένιν και οι στενότεροι συνεργάτες του συνελήφθησαν. Πέρασε το 1896 στη φυλακή, και τον Φεβρουάριο του 1897 εξορίστηκε για τρία χρόνια στην επαρχία Γενισέης στην ανατολική Σιβηρία.

Το 1898 παντρεύτηκε τη Ν.Κ. Κρούπσκαγια, συνεργάτιδά του στην εργατική Ένωση της Αγίας Πετρούπολης και πιστή σύντροφο για τα υπόλοιπα 26 χρόνια της ζωής του. Κατά τη διάρκεια της εξορίας τελείωσε τη σημαντικότερη οικονομική εργασία του, "Η ανάπτυξη του καπιταλισμού στη Ρωσία", βασισμένη σε έναν τεράστιο όγκο στατιστικού υλικού (1899).

Το 1900 ο Λένιν πήγε στην Ελβετία για να κανονίσει, με την ομάδα "Απελευθέρωσης της εργατικής τάξης", τη δημοσίευση ενός επαναστατικού φυλλαδίου προοριζόμενου για τη Ρωσία. Στο τέλος του έτους το πρώτο φύλλο της εφημερίδας "Ίσκρα" (Σπίθα) εμφανίστηκε στο Μόναχο, με το σύνθημα "Από τη σπίθα στη φλόγα". Στόχος του ήταν να δώσει μια μαρξιστική ερμηνεία των προβλημάτων της επανάστασης και να διαμορφώσει ένα συγκεντρωτικό "υπόγειο" επαναστατικό σοσιαλδημοκρατικό κίνημα, το οποίο ως καθοδηγητής του προλεταριάτου θα ξεκινούσε τον αγώνα εναντίον του τσαρικού καθεστώτος. Η ιδέα μιας συγκροτημένης κομματικής ηγεσίας στον αγώνα του προλεταριάτου σε όλες τις μορφές και τις εκδηλώσεις του, που είναι μια από τις κεντρικές αρχές του λενινισμού, συνδέεται με την αντίληψη της ηγεμονίας της εργατικής τάξης μέσα στη δημοκρατική μετεξέλιξη της χώρας. Αυτή η ιδέα βρήκε την άμεση έκφρασή της στο πρόγραμμα της δικτατορίας του προλεταριάτου όταν η ανάπτυξη της επαναστατικής κίνησης προετοίμασε τις συνθήκες για την επανάσταση του Οκτωβρίου.

Ηγέτης των Μπολσεβίκων

Το δεύτερο συνέδριο του Ρωσικού Σοσιαλιστικού Δημοκρατικού Κόμματος των Εργαζομένων (RSDLP) στις Βρυξέλλες και το Λονδίνο, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1903, ενέκρινε το πρόγραμμα που επεξεργάστηκαν ο Πλεχάνοφ και ο Λένιν, όμως έληξε με την ιστορική διάσπαση του κόμματος σε Μπολσεβίκους και Μενσεβίκους. Έτσι ο Λένιν εμφανίστηκε ως ηγέτης του μπολσεβικικού τμήματος, αργότερα μπολσεβικικού κόμματος. Οι διαφορές αφορούσαν την τακτική και τελικά το πρόγραμμα του κόμματος. Οι Μενσεβίκοι προσπάθησαν να εναρμονίσουν την πολιτική του ρωσικού προλεταριάτου με αυτήν της φιλελεύθερης αστικής τάξης. Ο Λένιν είδε στην αγροτιά τον πιο στενό σύμμαχο του προλεταριάτου. Οι περιστασιακές συμφωνίες και οι στενότερες σχέσεις με τους Μενσεβίκους απέτυχαν να σταματήσουν τη σταθερή απομάκρυνση των δύο γραμμών — επαναστατικής και οπορτουνιστικής — προλεταριακής και αστικής. Ο αγώνας με τους Μενσεβίκους σφυρηλάτησε την πορεία που οδήγησε στην απόσχιση από τη Δεύτερη Διεθνή (1914), στην επανάσταση του Οκτωβρίου (1917) και στην αλλαγή του ονόματος του κόμματος από σοσιαλδημοκρατικό σε κομμουνιστικό (1918).

Η Επανάσταση του 1905 και τα επακόλουθα

Επαναστατική κατάσταση δημιουργήθηκε στη χώρα από την ήττα του στρατού και του ναυτικού στο ρωσο-ιαπωνικό πόλεμο, τους πυροβολισμούς εναντίον των εργαζομένων στις 9 Ιανουαρίου του 1905 και από τις αγροτικές διαταραχές και τις πολιτικές απεργίες. Το πρόγραμμα του Λένιν ήταν η προετοιμασία ενός ένοπλου ξεσηκωμού των μαζών κατά του τσαρικού καθεστώτος και η δημιουργία μιας προσωρινής κυβέρνησης για να οργανώσει την επαναστατική δημοκρατική δικτατορία των εργατών και των αγροτών. Το τρίτο συνέδριο του κόμματος, που αποτελούνταν αποκλειστικά από Μπολσεβίκους (Μάιος 1905), πέρασε ένα νέο αγροτικό πρόγραμμα που περιέλαβε την κατάσχεση της ιδιοκτησίας των γαιοκτημόνων. Τον Οκτώβριο του 1905 ξεκίνησε μία πανρωσική απεργία. Στις 17 του μήνα ο Τσάρος δημοσίευσε τη διακήρυξή του για "Σύνταγμα.". Αρχές Νοεμβρίου ο Λένιν επέστρεψε στη Ρωσία από τη Γενεύη, και απευθύνθηκε στους Μπολσεβίκους για να προσελκύσει στο κόμμα ευρύτερες μάζες εργαζομένων, αλλά και για να διατηρήσει τους παράνομους μηχανισμούς τους σε αναμονή για αντί-επαναστατικά χτυπήματα. Στα γεγονότα του 1905 ο Λένιν διέκρινε τρία κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα:

1. την προσωρινή αντίληψη από τους ανθρώπους της πραγματικής πολιτικής ελευθερίας

2. τη δημιουργία νέας, αν και μόνο δυνητικής, επαναστατικής δύναμης με τη μορφή των Σοβιέτ των αντιπροσώπων των εργαζομένων, των στρατιωτών και των αγροτών

3. τη χρήση της δύναμης από τα άτομα ενάντια σε εκείνους που την είχαν χρησιμοποιήσει προηγουμένως εναντίον τους.

Αυτά τα συμπεράσματα, από τα γεγονότα του 1905, έγιναν οι κατευθυντήριες αρχές της πολιτικής του Λένιν το 1917 και οδήγησαν στη δικτατορία του προλεταριάτου, την οποία επρόκειτο να ασκήσει το σοβιετικό κράτος.

Η εξέγερση στη Μόσχα στο τέλος Δεκεμβρίου, χωρίς την υποστήριξη του στρατού, χωρίς ταυτόχρονες εξεγέρσεις σε άλλες πόλεις και ικανοποιητική συμμετοχή σε άλλες περιοχές της χώρας, κατεστάλη  γρήγορα. Η φιλελεύθερη αστική τάξη ήρθε στο προσκήνιο. Η εποχή των πρώτων δύο Δουμών άρχισε. Αυτή τη στιγμή, ο Λένιν διατύπωσε τις αρχές της επαναστατικής εκμετάλλευσης των κοινοβουλευτικών μεθόδων ως μέσο νέας επίθεσης. Τον Δεκέμβριο του 1907 ο Λένιν αναχώρησε από τη Ρωσία, για να επιστρέψει το 1917. Τώρα (το 1907) άρχιζε η εποχή της αντεπανάστασης, των διώξεων, της εξορίας, των εκτελέσεων και της αποδημίας.

Πορεία προς την Οκτωβριανή Επανάσταση

Ο Λένιν μετακόμισε στη Φινλανδία για λόγους ασφάλειας. Συνέχισε να ταξιδεύει στηνΕυρώπη και συμμετείχε σε πολλά σοσιαλιστικά συνέδρια και δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της Διάσκεψης του Τσίμμερβαλντ το 1915. Όταν η Ινέσσα Αρμάντ εγκατέλειψε τη Ρωσία και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, συνάντησε τον Λένιν και άλλους εξόριστους μπολσεβίκους και εξελίχθηκε σε άμεση συνεργάτιδά του.

Στις 16 Απριλίου του 1917 επέστρεψε στην Αγία Πετρούπολη από την Ελβετία μετά την πτώση του τσάρου Νικόλαου Β’. Ανέλαβε ηγετικό ρόλο στο μπολσεβικικό κίνημα και εξέδωσε τις «Θέσεις της 4ης του Απρίλη». Μετά από την αποτυχημένη εξέγερση των εργαζομένων τον Ιουλίου, έφυγε στη Φινλανδία για ασφάλεια. Επέστρεψε τον Οκτώβριο, υποκινώντας ένοπλη επανάσταση με το σύνθημα "όλη η δύναμη στα Σοβιέτ!", ενάντια στην Προσωρινή κυβέρνηση του Κέρενσκι. Οι ιδέες του για τη διακυβέρνηση εκφράστηκαν στο δοκίμιό του «Κράτος και επανάσταση» , όπου απαίτησε μια νέα μορφή διακυβέρνησης βασισμένη στα συμβούλια των εργαζομένων, τα Σοβιέτ.

Έχει υποστηριχτεί ότι ο Λένιν έφθασε στην Πετρούπολη από την Ελβετία με τη βοήθεια της Γερμανικής αυτοκρατορίας. Αυτόπτες μάρτυρες φέρεται να επιβεβαιώνουν πως μεταφέρθηκε με σφραγισμένο τραίνο το οποίο κατά τη διαδρομή συνοδευόταν από Γερμανούς στρατιώτες. Ο Κάιζερ πίστευε ότι ο Λένιν θα παρέλυε το ρωσικό στρατό μέσω της επανάστασης και έτσι θα τελείωνε ο πόλεμος στο Ανατολικό μέτωπο. Φαίνεται ότι τον θεώρησε μόνο ως πρόσκαιρη μορφή που θα έχανε τη δύναμη του σύντομα.

Στην ηγεσία της Επανάστασης

 Στις 25 Σεπτεμβρίου 1917 ο Κέρενσκι προσπάθησε να ανακτήσει την αριστερή του στήριξή με τη διαμόρφωση ενός νέου συνασπισμού που περιελάμβανε περισσότερους Μενσεβίκους και Σοσιαλεπαναστάτες. Έχοντας όμως οι Μπολσεβίκοι στη διάθεσή τους ένοπλη πολιτοφυλακή 25.000 ατόμων και ελέγχοντας τα Σοβιέτ η εξουσία του Κέρενσκι έμοιαζε ετοιμόρροπη.

Οι Μπολσεβίκοι χρησιμοποίησαν ως έδρα τους το ίδρυμα Σμόλνι. Το μοναστικό οικοτροφείο θηλέων έγινε έδρα του Σοβιέτ της Πετρούπολης. Πιεζόμενος από την αριστοκρατία και τους βιομηχάνους ο Αλέξανδρος Κέρενσκι πείστηκε να ληφθούν αποφασιστικά μέτρα. Στις 22 Οκτωβρίου διέταξε τη σύλληψη της μπολσεβικικής στρατιωτικής επαναστατικής Επιτροπής. Την επόμενη ημέρα έκλεισε τις μπολσεβικικές εφημερίδες και έκοψε τα τηλέφωνα στο ίδρυμα Σμόλνι.

Ο Λέων Τρότσκι τώρα πρότεινε τη συντριβή της Προσωρινής κυβέρνησης. Ο Λένιν συμφώνησε και το βράδυ της 24ης Οκτωβρίου του 1917 δόθηκαν οι σχετικές διαταγές. Οι Μπολσεβίκοι άρχισαν να καταλαμβάνουν τους σιδηροδρομικούς σταθμούς, την τηλεφωνική υπηρεσία και την κρατική τράπεζα. Την επόμενη ημέρα οι ερυθρές φρουρές περικύκλωσαν τα χειμερινά ανάκτορα. Μέσα ήταν το μεγαλύτερο μέρος της κυβέρνησης της χώρας, αν και ο Κέρενσκι είχε κατορθώσει να δραπετεύσει από την πόλη.

Τα χειμερινά ανάκτορα τα υπερασπίστηκαν οι Κοζάκοι, μερικοί αξιωματικοί και το Τάγμα Γυναικών. Στις 9 μ.μ. κανονιοβολισμοί από το φρούριο Πέτρου και Παύλου είχαν ως αποτέλεσμα να πάρει φωτιά το παλάτι. Έγιναν ελάχιστες ζημιές αλλά αυτή η πράξη έπεισε τους περισσότερους από εκείνους που υπερασπίζονταν το κτήριο να παραδοθούν. Οι επαναστάτες καθοδηγούμενοι από τον Βλαντιμίρ Αντόνοφ-Οφσέενκο εισήλθαν στα ανάκτορα και συνέλαβαν τους περισσότερους υπουργούς της Προσωρινής Κυβέρνησης.

Στις 26 Οκτωβρίου 1917, το πανρωσικό συνέδριο των Σοβιέτ παρέδωσε την εξουσία στο Συμβούλιο των Επιτρόπων του Λαού. Ο Λένιν εξελέγη πρόεδρος του Συμβουλίου ενώ σ΄αυτό περιλαμβάνονταν οι Λέων Τρότσκι (Εξωτερικές υποθέσεις), Αλεξέι Ρίκωφ (Εσωτερικές υποθέσεις), Ανατόλι Λουνατσάρσκι (Εκπαίδευση), Αλεξάνδρα Κολλοντάι (Κοινωνική πρόνοια), Φέλιξ Ντζερζίνσκι (Εσωτερικές υποθέσεις), Ιωσήφ Στάλιν (Μειονότητες), Πέτρος Στούτσκα (Δικαιοσύνη) και Βλαντιμίρ Αντόνοφ-Οφσέενκο (Στρατιωτικές Υποθέσεις).

Σαν πρόεδρος του Συμβουλίου των Επιτρόπων του Λαού ο Λένιν κατήργησε την ιδιωτική ιδιοκτησία στη γη και άρχισε την διανομή της γης στους αγρότες. Οι τράπεζες εθνικοποιήθηκαν και εισήχθη ο έλεγχος της παραγωγής στα εργοστάσια. Κατήργησε την Συντακτική Συνέλευση του 1918 και κήρυξε παράνομα πολιτικά κόμματα όπως το Δημοκρατικό Κόμμα των Καντέτ, οι Μενσεβίκοι και οι Σοσιαλεπαναστάτες.

Η Σοβιετική κυριαρχία

 Ο Λένιν προχώρησε σε αποστράτευση του στρατεύματος και ανήγγειλε ότι προγραμμάτιζε να συνάψει ανακωχή με τη Γερμανία. Τον Δεκέμβριο του 1917 ο Λέων Τρότσκι οδήγησε τη ρωσική αντιπροσωπεία στο Μπρεστ-Λιτόφσκ όπου θα διαπραγματευόταν με τους αντιπροσώπους της Γερμανία και της Αυστρίας.

Ο Τρότσκι ανέλαβε το δύσκολο στόχο να βγάλει τη Ρωσία από τον Πρώτο παγκόσμιο πόλεμοχωρίς να παραχωρήσει εδάφη στις Κεντρικές δυνάμεις. Με την υιοθέτηση μιας τακτικής καθυστερήσεων ο Τρότσκι ήλπιζε ότι η επανάσταση θα επεκτεινόταν από τη Ρωσία στη Γερμανία και την Αυστροουγγαρία προτού υπογράψει τη συνθήκη.

Μετά από εννέα εβδομάδες διαπραγματεύσεων χωρίς να καταλήξουν σε συμφωνία, ο γερμανικός στρατός διατάχτηκε να επαναλάβει την προέλασή του στο ρωσικό έδαφος. Στις 3 Μαρτίου 1918, με τα γερμανικά στρατεύματα να κινούνται προς την Πετρούπολη, ο Λένιν διέταξε τον Τρότσκι να δεχτεί τους όρους των Κεντρικών δυνάμεων. Η Συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ ανάγκασε τους Ρώσους να παραδώσουν την Ουκρανία, τη Φινλανδία, τις Βαλτικές χώρες, τον Καύκασο και την Πολωνία.

Η απόφαση της ανακωχής αύξησε τη λαϊκή αντίθεση προς τη Μπολσεβικική κυβέρνηση. Ο Λαβρ Κορνίλοφ οργάνωσε έναν στρατό εθελοντών. Κατά τη διάρκεια των επόμενων μηνών διάφορες ομάδες που αντιτάσσονταν στο σοβιετικό καθεστώς ένωσαν τις δυνάμεις τους. Οι ένοπλοι που πάλεψαν ενάντια στον Κόκκινο Στρατό κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου πολέμου ονομάστηκαν Λευκοί. Ο Λευκός Στρατός περιελάμβανε διάφορες ετερόκλητες ομάδες. Τους «Καντέτ», οι οποίοι επιθυμούσαν να συνεχίσουν τον πόλεμο ενάντια στις Κεντρικές δυνάμεις. Μενσεβίκους και Σοσιαλεπαναστάτες που αντιτάχθηκαν στη δικτατορική πολιτική του νέου καθεστώτος. Γαιοκτήμονες που είχαν χάσει τα κτήματά τους και ιδιοκτήτες εργοστασίων που εθνικοποιήθηκαν. Αφοσιωμένα μέλη της Ρωσικής ορθόδοξης εκκλησίας οι οποίοι αντιτέθηκαν στον κυβερνητικό αθεϊσμό και βασιλόφρονες που προσδοκούσαν να αποκαταστήσουν τη μοναρχία.

Ο λευκός στρατός είχε πρόσκαιρη επιτυχία στην Ουκρανία όπου οι Μπολσεβίκοι δεν ήταν λαοφιλείς. Η κύρια αντίσταση προήλθε από τον Νέστορ Μαχνό, ηγέτη ενός σώματος αναρχικών της περιοχής. Ο Λέων Τρότσκι και Βλαντιμίρ Αντόνοφ-Οφσέενκο, ανέλαβαν την ηγεσία του Κόκκινου Στρατού και βαθμιαία απέκτησαν τον έλεγχο της Ουκρανίας. Μέχρι τον Φεβρουάριο, του 1918, οι Λευκοί δεν κατείχαν καμία σημαντική περιοχή στη Ρωσία αλλά ο εμφύλιος διήρκεσε έως τα τέλη του 1920.

Η πολιτική του Λένιν κατά τη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου δημιούργησε κοινωνική αναστάτωση και οδήγησε σε ταραχές, απεργίες και διαδηλώσεις. Μετά από την εξέγερση της Κρονστάνδης εισήγαγε τη νέα οικονομική πολιτική. Οι αγρότες είχαν την άδεια να πωλούν τα προϊόντα τους στην ελεύθερη αγορά και να απασχολούν άτομα ως εργάτες. Οι αγρότες που επέκτειναν το μέγεθος των αγροκτημάτων τους έγιναν γνωστοί ως Κουλάκοι. Τα εργοστάσια που απασχολούσαν λιγότερο από είκοσι άτομα μπορούσαν να τα απαιτήσουν πίσω οι προηγούμενοι ιδιοκτήτες τους.

Απόπειρα δολοφονίας

 Στις 30 Αυγούστου 1918 η Φάνια Καπλάν, μέλος του Σοσιαλιστικού Επαναστατικού Κόμματος, πλησίασε το Λένιν μετά από μία ομιλία του σε κάποια συνεδρίαση και ενώ βρισκόταν στο δρόμο για το αυτοκίνητό του. Τον φώναξε και όταν αυτός γύρισε τον πυροβόλησε τρεις φορές, δύο από τις σφαίρες τον βρήκαν στον ώμο και τον πνεύμονα. Ο Λένιν οδηγήθηκε στο διαμέρισμά του στο Κρεμλίνο, και αρνήθηκε την εισαγωγή του σε νοσοκομείο, πιστεύοντας πως άλλοι δολοφόνοι θα τον περίμεναν εκεί. Οι γιατροί κλήθηκαν, αλλά αποφάσισαν ότι ήταν πάρα πολύ επικίνδυνο να αφαιρεθούν οι σφαίρες. Ο Λένιν συνήλθε τελικά, αν και η υγεία του εξασθένησε από αυτό το σημείο. Θεωρείται ότι το γεγονός αυτό συνέβαλε στον πρόωρο θάνατό του.

Η 3η Διεθνής

Το Μάρτιο του 1919, ο Λένιν και άλλοι μπολσεβίκοι ηγέτες από όλο τον κόσμο συναντήθηκαν και ίδρυσαν τηνΚομμουνιστική Διεθνή. Τα μέλη της Κομμουνιστικής Διεθνούς, συμπεριλαμβανομένου του Λένιν και των Μπολσεβίκων, διέκοψαν τις επαφές τους με το ευρύτερο σοσιαλιστικό κίνημα. Από εκείνο το σημείο και μετά, θα ήταν γνωστοί ως κομμουνιστές. Στη Ρωσία, το μπολσεβικικό κόμμα μετονομάστηκε σε "Ρωσικό Κομμουνιστικό Κόμμα ", το οποίο οδήγησε στο Κ.Κ.Σ.Ε.

Η μάχη των επιγόνων

 Στη διάσκεψη του Κόμματος, το 1922, πρότεινε τη δημιουργία μιας θέσης γενικού γραμματέα . Η επιλογή του Λένιν για τη θέση ήταν ο Ιωσήφ Στάλιν, ο οποίος στο παρελθόν είχε υποστηρίξει τις πολιτικές του. Οι κύριοι αντίπαλοι του Στάλιν για τη μελλοντική ηγεσία του κόμματος απέτυχαν να δουν τη σημασία αυτής της θέσης και υποστήριξαν το διορισμό του. Είδαν αρχικά τη θέση του γενικού γραμματέα ως "φερέφωνο του Λένιν".

Αμέσως μετά το διορισμό του Στάλιν ως γενικού γραμματέα, ο Λένιν εισήχθη στο νοσοκομείο προκειμένου να αφαιρέσει μια σφαίρα από την απόπειρα δολοφονίας της Φ. Καπλάν. Αναμενόταν ότι αυτή η επέμβαση θα αποκαθιστούσε την υγεία του. Αυτό δεν επρόκειτο να γίνει. Ένα αιμοφόρο αγγείο έσπασε στον εγκέφαλο του Λένιν, τον άφησε παράλυτο στη δεξιά πλευρά του και για έναν χρόνο ήταν ανίκανος να μιλήσει. Σαν "φερέφωνο του Λένιν", ο Ιωσήφ Στάλιν είχε γίνει ξαφνικά εξαιρετικά σημαντικός.

Ενόσω ο Λένιν ήταν καθηλωμένος, ο Στάλιν αξιοποίησε πλήρως τις δυνάμεις του ως γενικός γραμματέας. Στο συνέδριο του κόμματος έλαβε την άδεια να αποβάλει τα "ανεπαρκή" κομματικά μέλη. Αυτό ο Στάλιν το εκμεταλλεύτηκε για να απομακρύνει χιλιάδες υποστηρικτές του Λέοντα Τρότσκι, βασικού ανταγωνιστή του για την ηγεσία του κόμματος. Σαν γενικός γραμματέας, ο Στάλιν είχε επίσης τη δύναμη να διορίζει και να παύει ανθρώπους από σημαντικές κυβερνητικές θέσεις. Οι νέοι κάτοχοι αυτών των θέσεων γνώριζαν καλά ότι όφειλαν την προώθησή τους στο Στάλιν. Επίσης ήξεραν ότι εάν η συμπεριφορά τους δεν τον ευχαριστούσε θα αντικαθίσταντο.

 Περικυκλωμένος από τους υποστηρικτές του, η αυτοπεποίθηση του Στάλιν άρχισε να αυξάνεται. Τον Οκτώβριο του 1922, διαφώνησε με το Λένιν σχετικά με το ζήτημα του εξωτερικού εμπορίου. Όταν το θέμα συζητήθηκε στην κεντρική Επιτροπή επικράτησε η άποψη του Στάλιν. Ο Λένιν άρχισε να φοβάται ότι ο Στάλιν ανελάμβανε την ηγεσία του Κόμματος. Τότε έγραψε στο Λέοντα Τρότσκι και ζήτησε τη στήριξή του. Ο Τρότσκι συμφώνησε και στην επόμενη συνεδρίαση της κεντρικής Επιτροπής η απόφαση σχετικά με το εξωτερικό εμπόριο ανατράπηκε. Ο Λένιν, που ήταν πολύ άρρωστος για να παρευρεθεί, έγραψε στον Τρότσκι για να τον συγχαρεί για την επιτυχία του και να του προτείνει στο μέλλον να λειτουργήσουν μαζί ενάντια στο Στάλιν.

Ο Ιωσήφ Στάλιν, του οποίου η σύζυγος Ναντέζντα Αλλιλούγιεβα δούλευε στο ιδιαίτερο γραφείο του Λένιν, ανακάλυψε σύντομα το περιεχόμενο της επιστολής που εστάλη στον Τρότσκι. Ο Στάλιν εξαγριώθηκε δεδομένου ότι συνειδητοποίησε ότι εάν Λένιν και Τρότσκι λειτουργούσαν μαζί εναντίον του, η πολιτική σταδιοδρομία του θα τερματιζόταν. Σε ένα ξέσπασμα θυμού ο Στάλιν τηλεφώνησε στη σύζυγο του Λένιν, Ναντέζντα Κρούπσκαγια, και την κατηγόρησε ότι θέτει σε κίνδυνο τη ζωή του Λένιν επιτρέποντάς του να γράφει επιστολές ενώ ήταν τόσο άρρωστος.

Όταν η Κρούπσκαγια πληροφόρησε το σύζυγο της για αυτή την τηλεφωνική συνομιλία, ο Λένιν έλαβε την απόφαση ότι ο Στάλιν δεν ήταν το κατάλληλο άτομο για να τον αντικαταστήσει ως ηγέτης του Κόμματος. Ο Λένιν ήξερε ότι πλησίαζε στο τέλος, έτσι υπαγόρευσε στο γραμματέα του μια επιστολή που θέλησε να χαρακτηριστεί ως διαθήκη του. Το έγγραφο περιελάμβανε τις σκέψεις του και απευθύνονταν στα ανώτερα μέλη της ηγεσίας του Κ.Κ.Σ.Ε.

Ανησυχούσε ιδιαίτερα για την αυξανόμενη δύναμη του Στάλιν: "Ο σύντροφος Στάλιν, που έχει γίνει γενικός γραμματέας, έχει συγκεντρώσει τεράστια δύναμη στα χέρια του: και δεν είμαι βέβαιος ότι ξέρει πάντα πώς να χρησιμοποιεί αυτή τη δύναμη με ικανοποιητική φρόνηση. Επομένως προτείνω στους συντρόφους μας να εξετάσουν την πρόταση να απομακρύνουν το Στάλιν από αυτήν τη θέση αντικαθιστώντας τον με κάποιον άλλο που να διαφέρει από το Στάλιν από μια βαρύνουσα άποψη: όντας πιο ανεκτικός, πιστότερος, πιο ευγενικός, πιο διακριτικός απέναντι των συντρόφων του."

Τρεις ημέρες αφότου υπαγόρευσε τη διαθήκη του ο Λένιν είχε ένα τρίτο εγκεφαλικό επεισόδιο. Δεν ήταν πλέον ικανός να μιλήσει ή να γράψει αν και έζησε για άλλους δέκα μήνες, έπαψε να υφίσταται ως δύναμη εντός της Σοβιετικής Ένωσης.

Ο θάνατος του

 Ο Λένιν πέθανε στις 21 Ιανουαρίου, 1924 στην Γκόρκι (ο συνοικισμός κοντά στη Μόσχα). Φήμες ότι ο Λένιν έπασχε από σύφιλη αναπήδησαν αμέσως μετά από το θάνατό του. Η επίσημη αιτία θανάτου που δόθηκε ήταν εγκεφαλική αρτηριοσκλήρωση, ή εγκεφαλικό επεισόδιο (το τέταρτό του), αλλά από τους 27 παθολόγους που τον εξέταζαν, μόνο οκτώ υπέγραψαν το συμπέρασμα στην έκθεση αυτοψίας του. Επομένως, έχουν υποβληθεί διάφορες θεωρίες σχετικά με το θάνατό του. Παραδείγματος χάριν, μια μεταθανάτια διάγνωση από δύο ψυχιάτρους και έναν νευρολόγο που δημοσιεύθηκε πρόσφατα σε ευρωπαϊκό περιοδικό νευρολογίας, υποστήριξε ότι ο Λένιν πέθανε από τη σύφιλη.

Έγγραφα που δημοσιεύτηκαν μετά την πτώση της Ε.Σ.Σ.Δ., μαζί με τα απομνημονεύματα των παθολόγων του Λένιν, υποδεικνύουν ότι ο Λένιν θεραπεύθηκε από τη σύφιλη το 1895. Άλλα έγγραφα επίσης αναφέρουν ότι ο Αλεξέι Αμπρικόσοφ, ο παθολόγος υπεύθυνος για την αυτοψία, διατάχτηκε να επιβεβαιώσει ότι ο Λένιν δεν πέθανε από σύφιλη. Ο Αμπρικόσοφ δεν ανέφερε τη σύφιλη στην αυτοψία, εντούτοις η καταστροφή αιμοφόρων αγγείων, η παράλυση και άλλες παρενέργειες που ανέφερε είναι χαρακτηριστικές της σύφιλης. Σε μια δεύτερη εκδοχή της έκθεσης αυτοψίας, κανένα από τα όργανα, σημαντικές αρτηρίες ή περιοχές του εγκεφάλου που επηρεάζονται συνήθως από τη σύφιλη δεν αναφέρθηκαν.

Το 1923, οι γιατροί του Λένιν του χορήγησαν "Σαλβαρσάν", το μόνο φάρμακο που χρησιμοποιούνταν εκείνη την περίοδο για την θεραπεία της σύφιλης, καθώς και ιωδιούχο κάλιο το οποίο ήταν επίσης σύνηθες στη θεραπεία της ασθένειας.

 Η σύφιλη βέβαια ήταν μια συνηθισμένη ασθένεια στη Ρωσία εκείνη την εποχή. Επίσης δεν είχε κανένα ορατό τραύμα στο σώμα του που συνοδεύει τα τελευταία στάδια της ασθένειας. Οι περισσότεροι ιστορικοί συμφωνούν ότι η πλέον πιθανή αιτία του θανάτου του ήταν το τραύμα που προκλήθηκε από τη σφαίρα που υπήρχε ακόμα στο λαιμό του μετά την απόπειρα δολοφονίας.

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '20 το ρωσικό κίνημα του "κοσμισμού" ήταν αρκετά δημοφιλές και υπήρξε πρόθεση να συντηρηθεί κατά τρόπο κρυοστατικό το σώμα του Λένιν προκειμένου να τον επαναφέρουν στη ζωή στο μέλλον. Ο απαραίτητος εξοπλισμός αγοράστηκε στο εξωτερικό, αλλά για ποικίλους λόγους το σχέδιο δεν πραγματοποιήθηκε. Αντ' αυτού το σώμα του βαλσαμώθηκε και τοποθετήθηκε σε μόνιμη έκθεση στο μαυσωλείο Λένιν στη Μόσχα.

Ο εγκέφαλος του αφαιρέθηκε προτού βαλσαμωθεί το σώμα του. Η σοβιετική κυβέρνηση ανάθεσε στο γνωστό Γερμανό επιστήμονα νευρολογίας Όσκαρ Φογκτ να μελετήσει τον εγκέφαλο του Λένιν για να εντοπίσει την ακριβή θέση των κυττάρων του εγκεφάλου που είναι αρμόδια για τη μεγαλοφυΐα.

Το Ίδρυμα Εγκεφάλου δημιουργήθηκε στη Μόσχα για αυτόν το λόγο. Ο Φογκτ δημοσίευσε ένα έντυπο για τον εγκέφαλο το 1929 όπου ανέφερε ότι μερικοί πυραμιδικοί νευρώνες στο τρίτο στρώμα του εγκεφαλικού φλοιού του Λένιν ήταν πολύ ανεπτυγμένοι. Εντούτοις το συμπέρασμα της συνάφειάς του στη μεγαλοφυΐα αμφισβητήθηκε. Η εργασία του Φογκτ θεωρήθηκε από τους Σοβιετικούς σαν ανεπαρκής. Η περαιτέρω έρευνα συνεχίστηκε από σοβιετική ομάδα, αλλά η εργασία για τον εγκέφαλο του Λένιν δεν κοινοποιήθηκε.

Σύγχρονοι ανατομιστές δεν θεωρούν πλέον ότι η μορφολογία μπορεί μόνη της να καθορίσει τη λειτουργία του εγκεφάλου.

Σύμβολο της Ε.Σ.Σ.Δ.

Η Αγία Πετρούπολη μετονομάστηκε σε Λένινγκραντ προς τιμήν του. Αυτό παρέμεινε το όνομα της πόλης μέχρι την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, όταν έλαβε ξανά το αρχικό όνομά της.

Σε προσωπικό επίπεδο ο Λένιν ήταν μετριόφρων και αποδοκίμαζε την κολακεία. Αλλά μετά το θάνατό του, έγινε αντικείμενο προσωπολατρίας που διήρκεσε μέχρι τα τελευταία χρόνια του σοβιετικού συστήματος.

Μέχρι σήμερα η σορός του φυλάσσεται στο μαυσωλείο όπου επιστήμονες - συντηρητές ελέγχουν το σώμα του δύο φορές την εβδομάδα για τυχόν φθορά. Κάθε 18 μήνες μεταφέρεται σε ένα εργαστήριο κάτω από το μαυσωλείο του, εξετάζεται και βυθίζεται σε χημικές ουσίες για συντήρηση . Ήταν ο πρώτος Ρώσος που φυγαδεύτηκε από τη Μόσχα το 1941, περνώντας την περίοδο του πολέμου στη Σιβηρία.

Επιμέλεια Οπτικοποίησης: Ειρήνη Νικολοπούλου