Σεξ στην εφηβεία: Πώς να προσεγγίσετε τη σεξουαλική ωρίμανση του παιδιού σας;

Περίοδος αμφισβητήσεων και ανατροπών για τις οποίες ούτε οι έφηβοι ούτε οι γονείς είναι ποτέ πραγματικά έτοιμοι, η εφηβεία είναι μια από τις ομορφότερες, αλλά και πιο δύσκολες περιόδους της ζωής. Oι γονείς βλέπουν το παιδί τους να περνά στον κόσμο των ενηλίκων και το σεξ αποκτά ξαφνικά καίριο ρόλο στη ζωή των εφήβων. Πολύ συχνά θέμα-ταμπού, αποτελεί ένα από τα δυσκολότερα ζητήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν έφηβοι και γονείς. Πώς να προσεγγίσετε τη σεξουαλική ωρίμανση του παιδιού σας; Και οι έφηβοι, πώς να μπείτε ομαλά, χωρίς φόβους και περιττές αγωνίες, στο γοητευτικό κόσμο των ερωτικών σχέσεων;

Η εφηβεία είναι μια ηλικιακή περίοδος που μπορεί να αρχίσει από τα 10 και διαρκεί έως και τα 19 χρόνια. Χωρίζεται αναπτυξιακά σε 3 περιόδους: Στην πρώιμη εφηβεία (10-14), στη μέση εφηβεία (14-17) και στην όψιμη εφηβεία (πάνω από 17). 

● Στην αρχή της εφηβείας, η σωματική ανάπτυξη (όσον αφορά κυρίως το μυοσκελετικό σύστημα, δηλαδή το ύψος, το βάρος κλπ.) είναι τόσο έντονη και θεαματική που συγκρίνεται σε ρυθμό μόνο με την πρώτη βρεφική ηλικία. Oι έφηβοι βλέπουν τις πρώτες αλλαγές στο σώμα τους: να μεγαλώνουν τα γεννητικά όργανα (στα αγόρια), το στήθος στα κορίτσια, να αυξάνεται η τριχοφυΐα, να βαραίνει η φωνή... Φυσικά, ένας πολύ μεγάλος σταθμός για την αρχή της εφηβείας στα κορίτσια είναι η περίοδος, που έρχεται κατά μέσο όρο στα 12,5 χρόνια. Παράλληλα, δημιουργούνται απορίες: Κάθε έφηβος αναρωτιέται αν θα είναι όμορφος, αν θα γίνει ψηλός κλπ. Όσον αφορά το σεξουαλικό ενδιαφέρον, ο έφηβος ενδιαφέρεται -σε πλατωνικό επίπεδο- για το άλλο ή, πιο σπάνια, για το ίδιο φύλο. Ένας κίνδυνος σε αυτή την περίοδο είναι ο έφηβος να έχει αναπτυχθεί πολύ (πιθανώς και νωρίτερα από την αναμενόμενη ηλικία) και ωστόσο, να δυσκολεύεται να διαχειριστεί το σώμα του, τα συναισθήματα και τη σεξουαλικότητά του γιατί ο ρυθμός με τον οποίο ωριμάζει ψυχοκοινωνικά δεν συμβαδίζει με τη σωματική του ανάπτυξη. 

● Στη μέση εφηβεία, ο έφηβος περνά στην πράξη όσον αφορά το σεξ, πειραματίζεται έντονα και είναι πιθανό να αποκτήσει ολοκληρωμένες σεξουαλικές σχέσεις, συνήθως με συνομηλίκους του. Καθώς δεν ενδιαφέρεται για το μέλλον και είναι προσκολλημένος στο παρόν, συνήθως δεν μπορεί να καταλάβει τις πιθανές επιπτώσεις των πράξεών του, δεν μπορεί να κάνει υποθέσεις και θεωρεί ότι σε εκείνον δεν πρόκειται να συμβεί τίποτα κακό. Έτσι, είναι πολύ πιο εύκολο να αναπτύξει συμπεριφορές υψηλού κινδύνου (π.χ. ναρκωτικά, αλκοόλ κλπ.). Επιπλέον, είναι πιθανό να κάνει πολλές σχέσεις μικρής διάρκειας, πιστεύοντας ότι η καθεμία είναι ξεχωριστή, ή/και να έρχεται σε επαφή με πολλούς και διαφορετικούς συντρόφους, συχνά χωρίς τις απαραίτητες προφυλάξεις. 

● Στην όψιμη εφηβεία, ο έφηβος αποκτά την ικανότητα να έχει μια λειτουργική σχέση τόσο με τους άλλους όσο και με το σύντροφό του. Σταματά πια να κινείται μόνο με γνώμονα τον αυθορμητισμό, τον εγωισμό και το ναρκισσισμό, έχει πιο ρεαλιστικές απαιτήσεις από το σύντροφο, οι σχέσεις του διαρκούν περισσότερο και βασίζονται στη συντροφικότητα. 

Μιλώντας στα παιδιά για το σεξ
Η σεξουαλική «αγωγή» πρέπει να ξεκινάει από τότε που το παιδί αρχίζει να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και δεν είναι μια συζήτηση για την οποία πρέπει να περιμένουμε την εφηβεία. Oι γονείς χρειάζεται να μιλήσουν στα παιδιά με ειλικρίνεια, στην αρχή με πολύ απλά μηνύματα (τι είναι το κάθε μέρος του σώματος, γιατί οι άνθρωποι κάνουν σεξ, πώς γεννιούνται τα παιδιά κλπ.), τα οποία, όσο μεγαλώνουν τα παιδιά, θα γίνονται πιο σύνθετα. Σε αυτή την προσπάθεια μπορούν να χρησιμοποιήσουν κάποιο βιβλίο - υπάρχουν πολλά στην αγορά, άλλα για μεγάλους και άλλα για μικρούς, είτε για να πάρουν κατευθύνσεις οι ίδιοι είτε για να διαβάσουν τα παιδιά και να συνειδητοποιήσουν τα όσα δυσκολεύονται να καταλάβουν. Σημαντικό είναι να ξέρουν οι γονείς ότι το σεξ δεν θα πρέπει να παρουσιάζεται ως ταμπού, ως κάτι βρόμικο, ανήθικο ή επικίνδυνο. Χρειάζεται οι ίδιοι να ξεπεράσουν τα άγχη, τους φόβους και τη συστολή τους, ώστε να βοηθήσουν και τα παιδιά τους να αποκτήσουν μια υγιή σχέση με το σεξ. Αν βέβαια οι γονείς δεν έχουν μιλήσει ποτέ στα παιδιά τους για όλα αυτά τα ζητήματα, θα πρέπει να ξεκινήσουν να το κάνουν -η μητέρα στο κορίτσι και ο πατέρας στο αγόρι- όταν παρατηρήσουν τα πρώτα σημάδια της εφηβείας και τότε πια θα πρέπει να πουν τα «πάντα», χωρίς περιστροφές. Η ενημέρωση για το σεξ πρέπει να ξεκινάει από την οικογένεια και να συμπληρώνεται από το σχολείο.

Oι τρεις στόχοι της σωστής ενημέρωσης 
● Να μάθουν τα παιδιά για τις υπάρχουσες μεθόδους αντισύλληψης και τη σωστή χρήση τους. Η καλύτερη μέθοδος είναι το προφυλακτικό -όταν χρησιμοποιείται σωστά, σε κάθε επαφή και σε όλη τη διάρκειά της-, καθώς προστατεύει τόσο από μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη όσο και από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, τα οποία σημειώνουν αύξηση στην εφηβεία. Τα αντισυλληπτικά χάπια ενδείκνυνται όταν υπάρχει μια μόνιμη σχέση και όταν συνυπάρχουν και λόγοι υγείας στους οποίους θα μπορεί να βοηθήσει (π.χ. πολυκυστικές ωοθήκες, διαταραχές της περιόδου κ.ά.). 
● Να γνωρίζουν τι μπορούν να κάνουν αν συμβεί κάποιο ατύχημα με το προφυλακτικό ή πώς θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη -μια που πολλές εκτρώσεις γίνονται σε έφηβες-, ζητώντας βοήθεια από τους γονείς ή το γιατρό τους. Το χάπι της επόμενης ημέρας είναι μια λύση επείγουσας αντισύλληψης, αλλά δεν είναι μέθοδος αντισύλληψης και οι έφηβοι χρειάζεται να το κατανοήσουν αυτό. 

● Αν είναι κορίτσια και έχουν ολοκληρωμένες σχέσεις, να ξεκινήσουν να πηγαίνουν τακτικά στο γυναικολόγο και να κάνουν το τεστ Παπανικολάου μία φορά το χρόνο.

Γιατί τα αγόρια δυσκολεύονται περισσότερο στο σεξ; 
Ένας λόγος είναι ίσως το γεγονός ότι στα αγόρια οι αλλαγές είναι πολύ απότομες και ξαφνικές, ενώ εκείνα δεν είναι έτοιμα (ώριμα) να χειριστούν τις επιθυμίες, την ερωτική διάθεση που νιώθουν, τις ανασφάλειες που έχουν κλπ. Ένας άλλος λόγος είναι ότι τα αγόρια ανοίγονται και μιλάνε πολύ πιο δύσκολα από τα κορίτσια, συχνά δεν είναι κοντά στους πατεράδες τους, έχουν πολλούς φόβους, π.χ. την ομοφυλοφιλία, δεν ενημερώνονται επαρκώς, δυσκολεύονται να ζητήσουν βοήθεια από γιατρούς κλπ. Μάλιστα, πολλές φορές αυτές οι προβληματικές συμπεριφορές συνεχίζονται και στην ενήλικη ζωή.

AΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ

1. Το έφηβο παιδί μου μόλις είχε μια ερωτική απογοήτευση.  
Πιθανώς σας φαίνεται κατ’ αρχάς αστείο ή ασήμαντο το ότι το 14χρονο παιδί σας, που όπως όλα τα παιδιά σε αυτή την ηλικία έχει την τάση να εξιδανικεύει το σύντροφό του, θεωρεί ότι επειδή το αγόρι ή το κορίτσι του αντίστοιχα δεν τον/την θέλει πια, δεν πρόκειται ποτέ να ξαναγαπήσει, να ενδιαφερθεί για το άλλο φύλο ή να εμπιστευτεί ποτέ πια κανέναν. Όταν έχει κανείς την εμπειρία ενός ενηλίκου, γνωρίζει καλά ότι τα πράγματα δεν είναι έτσι κι ότι πολύ σύντομα το παιδί θα ξαναερωτευτεί, θα χωρίσει, θα ξεχάσει και ούτω καθεξής. Δυστυχώς, όμως, αυτή η εμπειρία δεν μπορεί να μεταδοθεί με λόγια και δεν θα βοηθήσετε καθόλου το παιδί σας κάνοντας κριτική, ειρωνικά σχόλια ή με παρωχημένα κλισέ του τύπου: «Έχει κι αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια», ώστε να το πείσετε ότι σύντομα θα βρεθεί μια άλλη αγάπη στη ζωή του. Αυτό που χρειάζεται το παιδί σας είναι να το υποστηρίξετε, να δείξετε ότι καταλαβαίνετε τι περνάει, να το καθησυχάσετε -λέγοντάς του ότι και εσείς, όπως και πολλοί άλλοι, έχετε βρεθεί στη θέση του- χωρίς όμως να υπερβάλλετε. Αν είναι εύκολο, θα βοηθούσε να του προτείνετε να κάνετε κάποια πράγματα μαζί, όπως να βγείτε μια βόλτα, να πάτε στον κινηματογράφο ή ακόμα καλύτερα μια εκδρομή. 

2. Ανακάλυψα ότι ο 12χρονος γιος μου βλέπει πορνό. 
Μέχρι το 2002 περίπου, η μέση ηλικία στην οποία έβλεπε ένα παιδί πορνό για πρώτη φορά ήταν τα 13 χρόνια. Στις μέρες μας, αυτή η ηλικία έχει μειωθεί αισθητά - κυρίως λόγω του Ιnternet, που δίνει σε κάθε παιδί εύκολη πρόσβαση και δυνατότητα να παρακολουθήσει πορνογραφικό υλικό, συχνά αρκετά «σκληρό». Αυτές οι ταινίες κατά κάποιον τρόπο αποτελούν για το παιδί ένα πέρασμα στον κόσμο των ενηλίκων. Παρ’ όλα αυτά, ελλοχεύει ένας μεγάλος κίνδυνος, να πιστέψουν τα παιδιά ότι στην πραγματικότητα το σεξ συμβαίνει όπως στις ταινίες: Oι άνδρες είναι πάντα έτοιμοι να αποδώσουν τέλεια και οι γυναίκες είναι συνέχεια πρόθυμες και έτοιμες να εκφράσουν με μεγάλο πάθος τον ενθουσιασμό τους. O καλύτερος τρόπος για να προστατεύσετε τα παιδιά σας -εκτός από το να ελέγχετε όσο μπορείτε τις ώρες που μπαίνουν στο Ιnternet και τα όσα παρακολουθούν- είναι να τους εξηγήσετε ότι όλα αυτά απέχουν πολύ από την πραγματικότητα, ότι πρόκειται για ηθοποιούς που πληρώνονται για να παίξουν σε αυτές τις ταινίες ή να κάνουν φωτογραφίσεις με σκοπό όχι να «εκπαιδεύσουν» τους άπειρους, αλλά να διεγείρουν τους «έμπειρους».

3. Η έφηβη κόρη μου βγαίνει με ένα πολύ μεγαλύτερο αγόρι. 
Κάτι τέτοιο δεν είναι παράλογο και συμβαίνει συχνά, καθώς τα κορίτσια νιώθουν αρκετά ώριμα και πιθανώς βρίσκουν τους συνομηλίκους τους μικρούς και αστείους. Επίσης, δεν είναι καθόλου απίθανο εσάς να μη σας αρέσει αυτή η ιδέα. Με το να της το απαγορεύσετε πάντως και να την «κλείσετε» στο σπίτι δεν θα καταφέρετε τίποτε. Θυμίστε της την ηλικία της και μην της επιτρέπετε να κάνει μαζί του πράγματα που δεν θα έκανε με ένα συνομήλικό της (π.χ. αν είναι ακόμη μαθήτρια, να αργεί πολύ τα βράδια).
Παράλληλα, φροντίστε να μη δημιουργείτε λάθος «ευκαιρίες», για παράδειγμα, να φεύγετε και να την αφήνετε μόνη στο σπίτι το Σαββατοκύριακο! Ζητήστε της να τον γνωρίσετε, κρατώντας όμως αποστάσεις, ώστε να μη θεωρηθεί ότι η σχέση τους σοβαρεύει πολύ. Όσον αφορά το σεξ, θυμίστε της ότι ο εαυτός μας είναι σημαντικός και δεν πρέπει να τον προσφέρουμε στον οποιονδήποτε. Συμβουλεύστε τη να μην κάνει κάτι για το οποίο δεν είναι έτοιμη ή δεν είναι σίγουρη ότι θέλει. Θα ήταν σκόπιμο επίσης να της μιλήσετε για τους κινδύνους που μπορεί να έχει μια σεξουαλική σχέση. Αν δεν μπορείτε να συνεννοηθείτε εύκολα μαζί της, ζητήστε τη βοήθεια μιας μεγάλης ξαδέρφης ή μιας νέας θείας. Αν δείτε ότι έχει αποκτήσει τελικά ολοκληρωμένες σχέσεις, προτείνετέ της ραντεβού με ένα γυναικολόγο, συνοδεύστε την, αλλά περιμένετε στην αίθουσα αναμονής.

4. Το παιδί μου βιάζεται να αρχίσει τη σεξουαλική του ζωή. 
Είναι σκόπιμο να προσπαθήσετε να καλλιεργήσετε στο παιδί σας την ιδέα της αποχής για όσο βρίσκεται στην πρώιμη εφηβεία τουλάχιστον. Μπορείτε να του εξηγήσετε ότι είναι νωρίς ακόμα για να έχει ολοκληρωμένες σχέσεις, ότι δεν χρειάζεται να βιαστεί, ότι συχνά είναι δύσκολο να διαχειριστεί κανείς όλο αυτό το συναίσθημα και ότι μπορεί να εκφράσει με πολλούς άλλους τρόπους το ρομαντισμό και το ερωτικό του ενδιαφέρον, χωρίς απαραίτητα να κάνει σεξ. Σκόπιμο είναι να του εξηγήσετε ότι το σεξ είναι κάτι που κάνουμε όταν νιώθουμε έτοιμοι, αγαπάμε τον άλλον, είμαστε φίλοι, νιώθουμε ασφάλεια, εμπιστοσύνη, άνεση... Επίσης, θα πρέπει να δώσετε έμφαση στην προστασία από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και στην αντισύλληψη. Φροντίστε όμως να μην το κάνετε να νομίζει ότι πρόκειται για κάτι επικίνδυνο. O έφηβος πρέπει να πάρει το μήνυμα ότι το σεξ είναι κάτι πολύ όμορφο, ένα από τα κορυφαία γεγονότα στη ζωή και γι’ αυτό πρέπει να γίνει μόνο όταν νιώθει ψυχολογικά έτοιμο και με αυτόν/ην που αγαπά. 

5. Μπήκα στο δωμάτιο του γιου μου τη στιγμή που αυνανιζόταν. Δεν ήξερα πώς να αντιδράσω. 
Τα παιδιά ασχολούνται με ικανοποίηση με τα γεννητικά τους όργανα από όταν είναι αρκετά μικρά. Στην εφηβεία, όμως, αυτή η τάση γίνεται πιο έντονη και πιο «αναγκαστική». Εσείς, λοιπόν, θα πρέπει κατ’ αρχάς να ζητήσετε συγγνώμη και να βάλετε καλά στο μυαλό σας ότι όταν το παιδί σας μπαίνει πια στην εφηβεία, δεν μπορείτε να μπαίνετε στο δωμάτιό του χωρίς προηγουμένως να χτυπάτε την πόρτα. O σεβασμός στην ιδιωτική ζωή είναι πολύ σημαντικός για τους εφήβους. Όσον αφορά τον αυνανισμό, θα πρέπει να πείτε στο παιδί σας ότι είναι κάτι φυσιολογικό, ότι όλοι μπορεί να το κάνουν, ότι δεν χρειάζεται να υπάρχουν συναισθήματα ενοχής, αλλά σίγουρα είναι κάτι απολύτως προσωπικό και δεν θα πρέπει να γίνεται όταν υπάρχουν άλλοι στο χώρο του.

6. Φοβάμαι ότι το παιδί μου έχει αναπτύξει εμμονή με τον αυνανισμό και τα πορνό. 
Τόσο ο αυνανισμός όσο και τα ερωτικά όνειρα και οι ανάλογες φαντασιώσεις είναι πολύ φυσιολογικά, ειδικά στην εφηβεία, και είναι πολύ συχνότερα στα αγόρια από ό,τι στα κορίτσια. Το να μαζεύονται πολλοί έφηβοι μαζί και να βλέπουν πορνό, να ανταλλάσσουν τέτοιο υλικό μεταξύ τους, να το ψάχνουν στο Διαδίκτυο κ.α., όπως και αντίστοιχα να περνάνε πολλές ώρες κλεισμένοι στο δωμάτιό τους, ασχολούμενοι πιθανώς και με τον αυνανισμό, όσο και αν μας σοκάρει, είναι αναμενόμενο. Μάλιστα, στην εφηβεία ο αυνανισμός μπορεί να λειτουργήσει και ως τρόπος εκτόνωσης του άγχους και άλλων προβλημάτων. Για εμμονή μπορούμε να μιλήσουμε όταν το παιδί αρχίζει να υστερεί σε άλλους τομείς (π.χ. στα μαθήματα, στα σπορ κ.α.) για μεγάλη διάρκεια (π.χ. 6 μήνες). Σε αυτή την περίπτωση, θα μπορούσατε να ζητήσετε τη γνώμη ενός ειδικού.

7. Πιστεύω ότι το έφηβο παιδί μου δεν έχει κανένα ενδιαφέρον για το σεξ. 
Σε αυτή την περίπτωση, έχει σημασία αν πρόκειται για αγόρι ή για κορίτσι. Αν είναι αγόρι και έχει μπει στην εφηβεία, το φυσιολογικό είναι -ακόμα κι αν είναι ντροπαλός και καθόλου εκδηλωτικός ώστε να εκφράζει τις επιθυμίες και τις ανησυχίες του- να υπάρχουν νυχτερινές στύσεις, εκσπερματίσεις κλπ. Αν συζητήσετε (εσείς ο πατέρας) με το γιο σας και συνειδητοποιήσετε ότι όλα αυτά δεν συμβαίνουν, μπορεί να παίζουν ρόλο ορμονικοί παράγοντες και ίσως είναι σκόπιμο να συμβουλευτείτε ένα γιατρό. Αν πρόκειται για κορίτσι, η έλλειψη σεξουαλικού ενδιαφέροντος μπορεί να έχει να κάνει με την ντροπή, τη συστολή, το ότι δεν νιώθει ωραία για το σώμα της, ότι φοβάται κλπ., και συνήθως ξεπερνιέται με το χρόνο. Μπορείτε, βέβαια, να προσπαθήσετε να κάνετε μια συζήτηση μαζί της (εσείς η μητέρα) για το αν της αρέσει κάποιο αγόρι, αν νιώθει όμορφη, για τους φόβους της κλπ. Στα κορίτσια, αν δεν υπάρχει ορμονικό πρόβλημα (έχει έρθει κανονικά η περίοδος κλπ.), θα εμφανιστεί κάποια στιγμή και η επιθυμία (ακόμα και στο τέλος της εφηβείας, π.χ. στα 17 ή στα 18 τους χρόνια).

8. O σύζυγός μου επιμένει να «πάει» τον έφηβο γιο μας σε οίκο ανοχής. Είναι σωστό; 
Πρόκειται για μια πρακτική που δεν έχει κανένα ρόλο στις μέρες μας, όπως συνέβαινε παλαιότερα, καθώς τα παιδιά σήμερα κάνουν σχέσεις με συνομηλίκους τους. Ένας υπερπροστατευτικός πατέρας που θα κάνει κάτι τέτοιο, είναι πιθανό να δημιουργήσει στο παιδί μια διαστρεβλωμένη αντίληψη για το σεξ. Αν, βέβαια, το ίδιο το παιδί ζητήσει από μόνο του να πάει, θα πρέπει ο πατέρας του να προσπαθήσει να του βρει ένα χώρο που να είναι πιο «οικείος» και προσεγμένος. Επίσης, θα πρέπει να του εξηγήσει ότι πρόκειται για ένα μέρος όπου πληρώνεις για το σεξ, πράγμα που δεν συμβαίνει κανονικά στη ζωή, όπου θα βρει μια κοπέλα με την οποία θα είναι φίλοι, θα αγαπιούνται και μετά θα ολοκληρώσουν τη σχέση τους. Αν, από την άλλη πλευρά, ο πατέρας θέλει να πάει το παιδί του στον οίκο ανοχής επειδή υποψιάζεται ότι δεν έχει ενδιαφέρον για κοπέλες –ή ακόμα περισσότερο ότι προτιμά τα αγόρια–, θα καταφέρει μόνο να τρομάξει το παιδί του, να το απομακρύνει από τον ίδιο, αφού θα το πιέσει για κάτι που δεν θέλει, και σε καμία περίπτωση δεν θα του αλλάξει προσανατολισμό. 

9. O γιος μου πιστεύει ότι το πέος του δεν έχει ικανοποιητικό μέγεθος. 
Η αλήθεια είναι ότι το μέγεθος του πέους είναι ένα ζήτημα που απασχολεί τα πολύ νεαρά αγόρια, που έχουν μεγάλη αγωνία για τα γεννητικά τους όργανα και μάλιστα τα συγκρίνουν και συζητάνε σχετικά με τους φίλους τους. Γενικά, στην εφηβεία τα κορίτσια έχουν κυρίως άγχος με το βάρος και την εικόνα του σώματός τους, ενώ τα αγόρια με το ύψος τους και το μέγεθος του πέους τους. O ρόλος του γονιού -του πατέρα προς το αγόρι και της μητέρας προς το κορίτσι- είναι να βοηθήσει τον έφηβο να νιώθει καλά με το σώμα του και να κατανοήσει ότι η καλή σεξουαλική ζωή δεν εξαρτάται από οποιαδήποτε μεγέθη. Όσον αφορά την αγωνία του γιου σχετικά με το πέος του, ο πατέρας του –ή, αν δεν υπάρχει, ένας άλλος ενήλικος άνδρας που το παιδί γνωρίζει καλά και εμπιστεύεται- θα πρέπει να του εξηγήσει ότι και ο ίδιος είχε ανάλογες αγωνίες και φόβους στην εφηβεία του. Σκόπιμο είναι να του τονίσει ότι κι ο ίδιος, που είναι ένας φυσιολογικός μέσος άνδρας, μπόρεσε να αντεπεξέλθει σε όλους τους τομείς της ζωής του, να οικοδομήσει στέρεες σχέσεις και να απολαύσει το σεξ. Αν το παιδί θέλει να συμβουλευτεί και ένα γιατρό -χωρίς όμως αυτή η ανάγκη να του γίνεται εμμονή-, συμφωνήστε, καθώς, αν ακούσει όλα τα παραπάνω και από το στόμα ενός ειδικού, θα νιώσει ακόμα πιο σίγουρο.

10. Υποψιάζομαι ότι το παιδί μου έχει τάση προς την ομοφυλοφιλία. Πώς να αντιδράσω; 
Τα παιδιά -από την παιδική ηλικία και στην εφηβεία ακόμα περισσότερο- έχουν ομοφυλοφιλικά όνειρα, φαντασιώσεις και μάλιστα πειραματίζονται ομοφυλοφιλικά, αλλά τις περισσότερες φορές δεν πρόκειται για κάτι μόνιμο. Αν όμως υπάρχει μια επιμονή σε αυτό και το παιδί έχει πράγματι ομοφυλοφιλική κατεύθυνση, είναι σκόπιμο οι γονείς να πάρετε τη γνώμη ενός ειδικού, όχι για να του αλλάξετε «μυαλά», αλλά για να δείτε πώς θα το χειριστείτε εσείς, ώστε να το στηρίξετε και να μην καταστρέψετε την αυτοπεποίθησή του και τη σχέση σας μαζί του. Μάλιστα, τα παιδιά αυτά είναι συχνά πιθανό να είναι «κλειστά», αντικοινωνικά, να εμφανίζουν άγχος ή κατάθλιψη. Μπορεί να είναι σοκαριστικό για ένα γονιό, αλλά χρειάζεται να συνειδητοποιήσει ότι αν ένα παιδί στην εφηβεία του έχει ομοφυλοφιλική κατεύθυνση (κάτι περισσότερο από ένα μόνο πειραματισμό), μάλλον αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει, γι’ αυτό και είναι ανάγκη να το δεχτεί. Το να τιμωρήσετε το παιδί σας ή να το πιέσετε με οποιονδήποτε τρόπο δεν θα έχει κανένα αποτέλεσμα. Το μόνο που θα καταφέρετε θα είναι να χαλάσετε τη σχέση σας μαζί του και πιθανώς να βοηθήσετε στο να γίνει ένας ομοφυλόφιλος ενήλικος με ακραίες συμπεριφορές.

11. Η έφηβη κόρη μου έμεινε έγκυος. Τι να κάνω; 
Η ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και το πώς θα αντιμετωπιστεί είναι ένα ζήτημα που πρέπει να συζητήσετε εκτενώς με το παιδί σας, με έναν ψυχολόγο και φυσικά με το γυναικολόγο. Αν επιλεγεί η «λύση» της άμβλωσης -που είναι και η συχνότερη-, μπορεί να δημιουργηθούν ψυχολογικά προβλήματα στο κορίτσι, που νιώθει ότι απέτυχε, δυσκολεύεται να συνεχίσει τη σχέση της με το αγόρι της και θεωρεί ότι διαφέρει και έτσι απομακρύνεται από τις φίλες της. Τα συναισθήματα μπορεί να είναι παρόμοια και για το αγόρι, αν εμπλακεί στη διαδικασία. Αν αποφασιστεί να κρατήσουν το παιδί, θα πρέπει οι γονείς -παππούδες και γιαγιάδες πλέον- να αναλάβουν πολλές ευθύνες, γιατί δεν γίνεται οι έφηβοι να πάρουν το ρόλο των γονιών τόσο εύκολα. Θα πρέπει, δηλαδή, να κρατηθεί η ισορροπία τόσο για τις ανάγκες του μωρού όσο και των έφηβων γονιών, που έχουν όνειρα και ένα μέλλον να σχεδιάσουν.

Oι κύριες πηγές ενημέρωσης των εφήβων για το σεξ είναι οι γονείς (22%) και οι φίλοι (21%). Σε μικρότερο βαθμό ενημερώνονται από το σχολείο (18,2%), το Ιnternet (18,6%), τα αδέλφια (16%), την τηλεόραση (13,3%), τα περιοδικά (13,2%) και τα βιβλία (13,9%).

Έρευνα σε 529 εφήβους ηλικίας 15-16 ετών, στην περιοχή της Αττικής, αποκάλυψε ότι μέχρι τα 16 χρόνια το 20% των εφήβων (το νούμερο είναι 1 προς 3 όσον αφορά την αναλογία κοριτσιών - αγοριών) έχουν ξεκινήσει τη σεξουαλική ζωή τους. Το ποσοστό αυτό φτάνει γύρω στο 40% μέχρι την ηλικία των 18 ετών.

Από τους σεξουαλικά δραστήριους εφήβους, 10% δεν χρησιμοποιούν καμία αντισυλληπτική μέθοδο, 39% χρησιμοποιούν αναξιόπιστες μεθόδους, όπως οι μέθοδοι ρυθμού ή απόσυρσης, 51% χρησιμοποιούν το προφυλακτικό, 5% χρησιμοποιούν το «χάπι».

10 AΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΕΣ ΜΟΝΟ ΓΙΑ... AΝΗΛΙΚΟΥΣ!

1. Επιτρέπεται να κάνω σεξ όταν έχω περίοδο;
Από ιατρική άποψη, δεν υπάρχει πρόβλημα. Όλα βέβαια εξαρτώνται από το πώς αισθάνεσαι: Αν πονάει πολύ η κοιλιά ενός κοριτσιού και αισθάνεται άβολα με όλο αυτό το αίμα, τότε μάλλον δεν θα έχει διάθεση να κάνει έρωτα. Αλλά όταν η αιμορραγία δεν είναι μεγάλη, γίνεται χωρίς πρόβλημα. 

2. Μπορεί να μείνω έγκυος ακόμα και την πρώτη φορά;
Φυσικά. Σε γενικές γραμμές, όσο πιο νέα είναι μια γυναίκα τόσο πιο γόνιμη είναι, άρα και την πρώτη φορά θα πρέπει οπωσδήποτε να πάρει μέτρα αντισύλληψης. Στην εφηβεία, μάλιστα, μπορεί να υπάρχει μεγάλη αναπαραγωγική ικανότητα.

3. Είμαι ανίκανος αν δεν έχω καλή στύση;
Ασφαλώς όχι, αν αυτό σου συμβαίνει περιστασιακά. Σεξουαλική δυσλειτουργία υπάρχει όταν δεν είσαι σε θέση να κάνεις έρωτα, επειδή το πέος σου δεν σκληραίνει ποτέ όσο θα έπρεπε. Όταν αυτό συμβαίνει περιστασιακά, έχει να κάνει συνήθως με τον έντονο φόβο που νιώθεις ότι δεν θα τα καταφέρεις και ότι θα αποτύχεις ως ερωτικός σύντροφος. Και τότε είναι πολύ σημαντικό να το κουβεντιάσεις με τη φίλη σου, η οποία μπορεί να σου δείξει ότι ένα σκληρό πέος δεν είναι το παν για εκείνη και αυτό από μόνο του μπορεί να θεραπεύσει αμέσως το πρόβλημα. Γενικά, πάντως, τα αγόρια και οι νέοι άνδρες δεν έχουν τέτοιο πρόβλημα όταν αισθάνονται άνετα με τη σύντροφό τους. «Ανίκανος» είναι επίσης μια άκομψη έκφραση για να χαρακτηρίσουμε τους άνδρες που πάσχουν από υπογονιμότητα-, δεν μπορούν, δηλαδή, να κάνουν παιδιά επειδή δεν υπάρχουν -ή υπάρχουν λίγα- σπερματοζωάρια στο σπέρμα τους. Η υπογονιμότητα δεν έχει καμία σχέση με τη σεξουαλική δυσλειτουργία· οι άνδρες, δηλαδή, μπορεί να έχουν κανονική στύση, αλλά να μην μπορούν να τεκνοποιήσουν. Η υπογονιμότητα διαπιστώνεται μόνο με ειδικές εξετάσεις.

4. Πόσες φορές μπορώ να χρησιμοποιήσω ένα προφυλακτικό;
Μόνο μία φορά. Μετά πρέπει να το πετάξεις. Είναι φτιαγμένο από πολύ λεπτό καουτσούκ και εύκολα δημιουργούνται πολύ μικρά σκισίματα που δεν φαίνονται καν. Γι’ αυτό και πρέπει να είσαι πολύ προσεκτικός κάθε φορά που χρησιμοποιείς ένα και να το βγάζεις από το περιτύλιγμά του με προσοχή. Το εφαρμόζεις στο πέος -εφόσον είναι ήδη σκληρό- και το ξετυλίγεις τελείως προς τα κάτω. Μετά την εκσπερμάτιση, θα πρέπει να βγάλεις το πέος σου, μαζί με το προφυλακτικό, από τον κόλπο, κρατώντας την άκρη του προφυλακτικού και πριν μαλακώσει το πέος (γιατί μπορεί να ξεφύγει σπέρμα έξω από το προφυλακτικό).

5. Τι ακριβώς είναι ο παρθενικός υμένας και πώς σπάει;
Είναι μια λεπτή ελαστική μεμβράνη που περιορίζει το άνοιγμα του κόλπου, φράζοντας εν μέρει τη σύνδεσή του με τα εξωτερικά γεννητικά όργανα. Στο κέντρο της έχει ένα μικρό άνοιγμα, το οποίο αργότερα διευρύνεται με τη σεξουαλική πράξη (σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να είναι τόσο ελαστικός, ώστε η διείσδυση να μην τον σπάσει). Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να γνωρίζεις ότι το σχήμα και η ανθεκτικότητά του διαφέρουν από γυναίκα σε γυναίκα.

6. Θα πονέσω την πρώτη φορά που θα κάνω έρωτα;
Το τι συμβαίνει στην κάθε γυναίκα είναι διαφορετικό. Το πιο πιθανό είναι να αισθανθείς μια μικρή ενόχληση και ίσως να έχεις και λίγο αίμα.

7. Είναι πιθανό να μην έχω οργασμό στη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης;
Το θέμα είναι να καταλάβεις τι ακριβώς θέλεις για να έρθεις σε οργασμό και αυτό είναι κάτι που θα το μάθεις από την εμπειρία και τον πειραματισμό σου. O οργασμός είναι ένα ζήτημα που διαφέρει αρκετά από γυναίκα σε γυναίκα και που έχει να κάνει με το σώμα σου, το σύντροφό σου, αλλά και τη διάθεσή σου κάθε φορά.

8. Αν ο φίλος μου «τραβιέται» πριν την εκσπερμάτιση, μπορώ να είμαι σίγουρη;
Πρόκειται για ένα μεγάλο μύθο. Η αποτελεσματικότητα αυτής της πολύ δημοφιλούς μεθόδου είναι αβέβαιη και μικρή. Κατ’ αρχάς, δεν προφυλάσσει από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Αλλά δεν σε προφυλάσσει ούτε από μια πιθανή εγκυμοσύνη, πρώτον γιατί δεν μπορείς να είσαι σίγουρη πως ο σύντροφός σου θα προλάβει να «τραβηχτεί» και δεύτερον γιατί και οι εκκρίσεις που προηγούνται της εκσπερμάτισης είναι πιθανό να περιέχουν ποσότητα σπερματοζωαρίων (κυρίως αν έχει προηγηθεί πρόσφατα εκσπερμάτιση του συντρόφου και έχουν παραμείνει υπολείμματα σπέρματος στο πέος του).

9. Αν απέχω από το σεξ τις «επικίνδυνες» ημέρες, μπορώ να νιώθω ασφαλής;
Αν δεν είσαι 100% σίγουρη για τις ημερομηνίες (η ωορρηξία συμβαίνει 14 -16 ημέρες πριν από την επόμενη περίοδο), δεν μπορείς σε καμία περίπτωση να χρησιμοποιείς αυτή τη μέθοδο αντισύλληψης. Κατ’ αρχάς δεν σε προστατεύει από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και έπειτα δεν μπορείς να είσαι απολύτως βέβαιη πως πέφτεις μέσα στους υπολογισμούς σου.

10. Από τι με προστατεύει το χάπι;
Τα αντισυλληπτικά χάπια είναι μια πολύ αξιόπιστη και αποτελεσματική μέθοδος αντισύλληψης (σε προστατεύει από μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη σχεδόν 100%), αρκεί να είσαι συνεπής και προσεκτική (να μην ξεχνάς να το παίρνεις καθημερινά). Παράλληλα, το χάπι ρυθμίζει τον κύκλο σου και βοηθά στην αντιμετώπιση ορμονικών προβλημάτων, όπως είναι η υπερτρίχωση και η ακμή, μειώνει τη ροή του αίματος κατά τη διάρκεια της περιόδου και σε απαλλάσσει από τους πόνους της περιόδου. Δεν σε προστατεύει, όμως, από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, πράγμα που σημαίνει ότι δεν είναι σκόπιμο να παίρνεις μόνο το χάπι αν δεν έχεις μια σταθερή και μονογαμική σχέση και δεν είσαι απολύτως βέβαιη για την καλή υγεία τόσο του συντρόφου σου όσο και τη δική σου. Το καλύτερο είναι να χρησιμοποιείς πάντα και το προφυλακτικό.

Σχετικά με την ενημέρωση για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, οι περισσότεροι έφηβοι γνωρίζουν μόνο το AIDS (35%), ενώ 22,1% γνωρίζουν το AIDS και την Ηπατίτιδα Β. Ελάχιστες είναι οι γνώσεις για άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.