Ποιος είναι ο Έκτορας Λυγίζος που σαρώνει τα διεθνή βραβεία σκηνοθεσίας; Διαβάστε την συνέντευξη του!

«Το αγόρι τρώει το φαγητό του πουλιού», μακρόσυρτος και παράξενος ο τίτλος της ταινίας του πρωτοεμφανιζόμενου Εκτορα Λυγίζου, που από το περασμένο καλοκαίρι έχει εκπροσωπήσει την Ελλάδα σε καμιά τριανταριά διεθνή φεστιβάλ. Στο τελευταίο, στο Λιντς της Αυστρίας, πριν από μερικές εβδομάδες, πήρε το πρώτο βραβείο. Είχαν προηγηθεί τα βραβεία καλύτερης ταινίας, πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη, ανδρικού ρόλου (στον Γιάννη Παπαδόπουλο) στα φετινά «Οσκαρ» της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.

Παράξενη και η αφίσα της ταινίας, λιτή και αμφίσημη σύνθεση, που παριστά το κεφάλι ενός πουλιού. Η εικόνα όμως μοιάζει και σαν κεφάλι ανθρώπου, που κοιτάζει προς τον ουρανό με φιμωμένο στόμα: ένα χωνί, σαν παλιός τηλεβόας, είναι εφαρμοσμένο ανάποδα σαν φίμωτρο στο πρόσωπο του ανθρώπου. Ο 37χρονος Λυγίζος, με εμπειρία και στο θέατρο, εμπνεύστηκε το θέμα του από το κλασικό έργο του Νορβηγού συγγραφέα Κνουτ Χάμσουν «Η πείνα».

Του Δημήτρη Μπούρα, Kαθημερινή

– Πώς θα συστήνατε τον ήρωά σας στο κοινό;

– Είναι ένας νέος άνθρωπος που του αρέσει να τραγουδά και να προσφέρει την τέχνη του. Πράγμα που, λόγω συνθηκών, δεν μπορεί να κάνει, κι έτσι δεν έχει λεφτά ούτε για να φάει. Είναι όμως αξιοπρεπής και υπερήφανος.

– Είναι μια αλληγορία για την οικονομική κρίση ή κάτι πιο διαχρονικό, μια αλληγορία για το υπαρξιακό άγχος του καλλιτέχνη; Η ιστορία σας αρχίζει με τη λέξη άγχος.

– Η κρίση χρησιμοποιείται σαν ιδανικό περιβάλλον για την ιστορία. Η ταινία όμως δεν είναι ένα αποτύπωμα της κρίσης. Δεν ξέρω αν είναι για το άγχος του καλλιτέχνη ή γενικότερα για το άγχος του δημιουργικού ανθρώπου που θέλει να υπάρχει σε ένα σύστημα και να προσφέρει. Επέλεξα ο ήρωάς μου να είναι καλλιτέχνης, γιατί σήμερα στην ελληνική κοινωνία ο καλλιτέχνης δεν θεωρείται πρακτικά χρήσιμος. Από τη στιγμή που μια κοινωνία δεν θέλει να τον πληρώνει και καταργεί θεσμούς που τον υποστηρίζουν, είναι σαν να μας λέει πως δεν τον χρειάζεται.

– Θέμα παιδείας ή βούλησης των κυβερνώντων;

– Η παιδεία δεν είναι θέμα των κυβερνώντων; Το εκπαιδευτικό μας σύστημα βασίζεται σε έναν βιασμό της τρυφερής ηλικίας. Τι είναι η διαδικασία των πανελληνίων; Μπορεί να προσφέρουν ένα είδος οργάνωσης και πειθαρχίας, διαλύουν όμως ό,τι θα βοηθούσε ένα παιδί για να γίνει αληθινά χρήσιμο. Καταργούν τη φαντασία, τη δημιουργικότητα. Σε κάνουν παπαγάλο, τραγικά επικίνδυνο σε τόσο τρυφερή ηλικία, σε κατευθύνουν να διαλέξεις επάγγελμα με κριτήριο το να μπορείς να βγάζεις λεφτά. Σήμερα, υπάρχει η τεχνογνωσία για να έχει όλος ο κόσμος φαΐ. Η πείνα είναι μέσο άσκησης ελέγχου της κοινωνίας.

– Κάποιες στιγμές, η ταινία δίνει την εντύπωση πως πραγματεύεται τη νηστεία και όχι την πείνα.

– Θα έλεγα ότι ο ασκητισμός είναι μια επιλογή μέσα σε ένα περιβάλλον έλλειψης. Μια υγιής αντίδραση. Το γεγονός ότι ο ήρωάς μου απογυμνώνει τις σχέσεις του τον κάνει να μοιάζει με μοναχό. Βέβαια, όταν αυτό χρονίζει, στεγνώνεις.

– Ο θυμός και η βία, αυτή που συναντούμε στους δρόμους, απουσιάζουν.

– Δεν θα ταίριαζαν. Ισως γιατί είναι τόσο φανερή η ψυχολογική και σωματική βία που δέχεται αυτός ο άνθρωπος. Την καταπίνει διαρκώς και δεν μπορεί να την εκτονώσει.

– Υπάρχουν βιωματικά στοιχεία στην ταινία;

– Η οικογένειά μου με στήριξε· δεν είναι εκεί το θέμα. Πάντως, γενικά, η ελληνική κοινωνία δεν σου επιτρέπει να προσφέρεις σε αυτό που θέλεις εσύ να προσφέρεις. Αυτό βλέπω γύρω μου. Ο άνθρωπος όμως είναι πραγματικά χρήσιμος σε αυτό που αγαπάει και σε αυτό που θα εξασκηθεί να κάνει εάν τον αφήσεις ελεύθερο.

«Το “παλεύουμε” κινηματογραφικά»

– Ζείτε από τη δουλειά σας;

– Με έναν τρόπο ζω από το θέατρο, αν και δυσκολεύομαι λόγω της κρίσης.

– Πού τοποθετείτε τον εαυτό σας στο κάδρο του ελληνικού σινεμά;

– Αισθάνομαι μέρος μιας γενιάς που το παλεύει με καθαρά κινηματογραφικούς όρους. Οι ταινίες μας μπορεί να ξενίζουν, τα σημεία τους όμως είναι καθαρά.

– Το γεγονός ότι αυτό το σινεμά παίρνει οξυγόνο κυρίως από τα φεστιβάλ του εξωτερικού, δεν είναι πρόβλημα;

– Τεράστιο. Για μένα ήταν ανακουφιστικό να βλέπω πώς επικοινωνούσαν με την ταινία μου στα διεθνή φεστιβάλ. Στη Θεσσαλονίκη πολλοί την είδαν ως ταινία για την ανεργία. Δεν είναι έτσι όμως.

– Είναι κακό να υπάρχει καλό εμπορικό σινεμά;

– Οχι βέβαια. Για να φτάσουμε εκεί πρέπει ο καθένας από εμάς να κάνει τα δικά του βήματα και να βρει τον δικό του τρόπο. Μόνον αν είσαι ειλικρινής και καθαρός με τα εργαλεία σου και στρώσεις τον πισινό σου και τα εξελίξεις, θα κάνεις σωστή εμπορική ταινία.

– Εχετε κάνει μία μικρού μήκους ταινία και τώρα μία μεγάλου μήκους· ποια ήταν η εμπειρία σας;

– Ημουν τυχερός. Υπήρχαν άνθρωποι πρόθυμοι να δουλέψουν χωρίς να πληρωθούν, βρέθηκαν και 10 χιλιάρικα. Ηταν κολεκτιβίστικη δουλειά. Εχουμε βγάλει όμως τα έξοδά μας και σιγά σιγά…

– Το low budget σινεμά μπορεί να αποδειχθεί κερδοφόρο;

– Εννοείται, εάν εξαρχής δεν ανεβάσεις τον πήχυ για να κάνεις τη μεγάλη παραγωγή της Ελλάδας. Αρκεί αυτό που πας να κάνεις να μπορείς να το στηρίξεις. Ακόμη και ο ατάλαντος, αν είναι ειλικρινής και δεν εκθέσει χαζά τον εαυτό του στα δύσκολα, μπορεί να φέρει ένα καλό αποτέλεσμα.

– Είναι αμετροεπής ο Ελληνας;

– Η αναγνώριση δεν έρχεται εύκολα κι έτσι πας και κάνεις μεγάλα βήματα από την αρχή.

– Τι είναι για εσάς απελπισία;

– Φοβερή κινητήριος δύναμη.

– Μέλλον;

– Βήμα, βήμα.

– Ερωτας;

– Είμαι πολύ ερωτευμένος αυτή την περίοδο, δεν είμαι ψύχραιμος απέναντι σε αυτό το πράγμα… Προσφορά.

– Ομορφιά;

– Παγίδα. Μάλλον δύσκολο να μη σε παγιδεύσει και να μη μείνεις μόνο στη σαγήνη.

​ ​«Το αγόρι τρώει το φαγητό του πουλιού». Σκηνοθεσία: Εκτορας Λυγίζος. Ερμηνείες: Γιάννης Παπαδόπουλος, Λίλα Μπακλέση, Κλεοπάτρα Περάκη (προβάλλεται στις αίθουσες).