Επετειακό βίντεο: Δείτε τα αναλλοίωτα στο χρόνο τραγούδια που γράφτηκαν για το έπος του '40

Ήταν οι φωνές και τα τραγούδια τους, που ταξίδευαν σε πάρα πολλά μέτωπα ανά την Ελλάδα, εμψυχώνοντας το ηθικό των Ελλήνων που πολεμούσαν για την πατρίδα τους. Σοφία Βέμπο, Δανάη Στρατηγοπούλου, Ρόζα Εσκενάζυ, Ρίτα Δημητρίου, Κούλα Νικολαΐδου, Ρένα Βλαχοπούλου, Νίκος Γούναρης είναι μερικά από τα ονόματα των τραγουδιστών της εποχής που επισκέπτονταν ραδιοφωνικούς σταθμούς, ακόμη και νοσοκομεία και από εκεί πήγαιναν σε κάποιο χωριό ή μέτωπο, για να τραγουδήσουν αυτά τα θρυλικά πλέον πολεμικά τραγούδια.

«Σ' αυτά τα χρόνια άλλαξε του τραγουδιού η μορφή. Ο έρωτας ξεχάστηκε, μπήκε ξανά στην μπάντα. Και μες σε πόλεις και χωριά και σε κάθε κορφή νέα τραγούδια ακούστηκαν: τραγούδια του σαράντα». Αυτό είναι το τετράστιχο με το οποίο η Σοφία Βέμπο προλόγιζε τα πολεμικά της τραγούδια στις παραστάσεις και τις εκδηλώσεις εκείνου του σκληρού χειμώνα, του 1940-41.

Εξάλλου, από τα πρώτα χρόνια του πολέμου, που ξεκίνησε με την εισβολή των Ιταλών το 1940, το τραγούδι ήταν αυτό που συντρόφευε όχι μόνο όσους έμεναν πίσω, στις πόλεις και περίμεναν τους δικούς τους με αγωνία, αλλά έφτανε ως τα μέτωπα, στους ηρωικούς στρατιώτες.

Αναμφισβήτητα ένα τραγούδι που έχει συνδεθεί με το έπος του '40 είναι το «Παιδιά, της Ελλάδος παιδιά», από τη φωνή της Σοφίας Βέμπο, σε στίχους του Μίμη Τραϊφόρου και σε μουσική του Μιχάλη Σουγιούλ. Το τραγούδι αυτό στάθηκε η αφορμή για τη μακροχρόνια συνεργασία της Βέμπο με τον Τραϊφόρο που ξεκίνησε από τα πολεμικά τραγούδια εκείνου του χειμώνα και συνεχίστηκε με μερικά από τα ωραιότερα ερωτικά τραγούδια.

Τραγούδια επίσης όπως το «Βάζει ο Ντούτσε τη στολή του», «Κορόιδο Μουσολίνι», «Στον πόλεμο βγαίνει ο Ιταλός», «Μας χωρίζει ο πόλεμος», είναι μερικά από τα τραγούδια που ερμήνευσε η μεγάλη τραγουδίστρια «της Νίκης». Η Σοφία Βέμπο, άλλωστε από τα μέσα του '30, είχε καταξιωθεί ως η πρώτη τραγουδίστρια του ελληνικού ελαφρού τραγουδιού, ενώ ήταν η ερμηνεύτρια που η φωνή της έγινε ένα με τον ελληνο-ιταλικό πόλεμο, και μέχρι σήμερα είναι ταυτισμένη με τον ηρωισμό των Ελλήνων στρατιωτών.

Αυτό ίσως που δεν γνωρίζει ο περισσότερος κόσμος, είναι πως το πασίγνωστο τραγούδι «Κορόιδο Μουσολίνι», δεν είναι ελληνικό, αλλά ιταλικό. Τους στίχους «πείραξε» αριστοτεχνικά ο στιχουργός του Γιώργος Οικονομίδης, ο οποίος πήρε ένα πολύ γνωστό ιταλικό τραγούδι, το «Reginella-campagnolla» και πάνω στη μουσική του (που είχε γράψει ο Eldo Di Lazzaro) προσάρμοσε ελληνικούς στίχους με σατιρικό για τους Ιταλούς μήνυμα.

Τραγούδια επίσης που προέρχονταν από την ίδια την παράδοση από άγνωστους όμως δημιουργούς είναι το πολύ γνωστό «Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει», οι «Γυναίκες Ηπειρώτισσες», το «Ακορντεόν» και άλλα που αναφέρονται όλα στον πόλεμο του 40.

Και επειδή το τραγούδι του πολέμου διακρινόταν κυρίως στο ρεμπέτικο, χαρακτηριστικό είναι ότι πολλά ρεμπέτικα της περιόδου 1940-1949, κυρίως αντιπολεμικά και ηρωικά, γραμμοφωνήθηκαν για να διασωθούν με αλληγορικούς - συμβολικούς στίχους κι όχι τους πραγματικούς, για να αποφύγουν τη λογοκρισία, ενώ κάποια κυκλοφόρησαν πολλά χρόνια αργότερα.

Ο Μάρκος Βαμβακάρης είναι από τους πιο γνωστούς εκφραστές του ρεμπέτικου τραγουδιού στον πόλεμο, ερμηνεύοντας δικά του τραγούδια όπως το «Μουσολίνι άλλαξε γνώμη», «Ο Αγύμναστος» αλλά και ο Σπύρος Περιστέρης που έγραφε με στίχους προσαρμοσμένους στο δοξασμένο ελληνοϊταλικό έπος («Γεια σας φανταράκια μας», «Το όνειρο του Μπενίτο» κ.α.), ο Απόστολος Χατζηχρήστος, ο Γιώργος Παπασιδέρης («Μέρα και νύχτα με το ντουφέκι», «Με δόξα να γυρίσετε» κ.α.), ο Στελλάκης Περπινιάδης («Άκου Ντούτσε μου τα νέα», «Δε με φοβίζει ο πόλεμος») ο Δημήτρης Γκόγκος ή αλλιώς Μπαγιαντέρας («Τους Κενταύρους δε φοβάμαι», καθώς Κενταύρους αποκαλούσαν τους στρατιώτες της 131ης μεραρχίας αρμάτων του ιταλικού στρατού) και πολλοί άλλοι των οποίων τα ονόματα δεν μπόρεσαν να διασωθούν εξαιτίας της λογοκρισίας των ρεμπέτικων τραγουδιών.

Τα δύσκολα εκείνα χρόνια, η ανάγκη για ακόμα μεγαλύτερη παραγωγή αυτού του είδους τραγουδιών ήταν τόσο μεγάλη, που η τάση έφερνε τα περισσότερα πολεμικά τραγούδια να γράφονται πάνω σε ήδη γνωστές μελωδίες.