Άρθρο του Βρετανού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον για το έτος Σαίξπηρ: "Όλος ο κόσμος μια σκηνή"

Η κληρονομιά του Σαίξπηρ δεν έχει όμοιά της: τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε 100 και πλέον γλώσσες και διδάσκεται στα σχολεία του μισού πλανήτη. Όπως είχε πει ο σύγχρονός του, Ben Johnson, ο Σαίξπηρ “δεν ήταν μιας εποχής, αλλά όλων των εποχών”. Ζει ακόμα και σήμερα στη γλώσσα μας, στην κουλτούρα και στην κοινωνία μας και βεβαίως ζει μέσα από την αδιάλειπτη επιρροή του στην παιδεία.

*Άρθρο του Βρετανού πρωθυπουργού Ντέηβιντ Κάμερον

Ο Σαίξπηρ έπαιξε έναν καταλυτικό ρόλο στην διαμόρφωση της σύγχρονης αγγλικής γλώσσας και συνέβαλε έτσι στο να γίνει η γλώσσα ολόκληρου του κόσμου. Το πρώτο σημαντικό λεξικό, αυτό του Samuel Johnson, αναφέρεται στα κείμενα του Σαίξπηρ περισσότερο από τις αναφορές του σε οποιονδήποτε άλλον συγγραφέα. Τρεις χιλιάδες νέες λέξεις και φράσεις καταγράφονται για πρώτη φορά στα έργα του Σαίξπηρ. Θυμάμαι από τα παιδικά μου χρόνια πόσες λέξεις και φράσεις μάθαμε για πρώτη φορά στον Ερρίκο τον Ε’. Λέξεις όπως dishearten (αποκαρδιώνω), divest (στερώ), motionless (άψυχος), leapfrog («βαρελάκι») αλλά και φράσεις όπως “once more unto the breach” (και πάλι στη χαλάστρα), και “heart of gold” (χρυσή καρδιά), έχουν περάσει στη γλώσσα μας σήμερα χωρίς να χρειάζεται να γίνεται αναφορά στο αρχικό κείμενο. Επίσης, ο Σαίξπηρ για πρώτη φορά πρωτοτύπησε στη γραμματική μορφή και δομή παρουσιάζοντας στροφές χωρίς ομοιοκαταληξία, παραθετικά υπερθετικού βαθμού, σύνθεση και παραγωγή νέων λέξεων, π.χ. “bloodstained” (αιματοβαμμένος). Ταυτόχρονα η επιτυχία και η δημοφιλία των έργων του καθιέρωσε σε μεγάλο βαθμό την ορθογραφία και την γραμματική της αγγλικής γλώσσας.

Όμως η επιρροή του Σαίξπηρ ξεπερνά τα όρια της αγγλικής γλώσσας. Τα κείμενα, η πλοκή και οι χαρακτήρες των έργων του εξακολουθούν να αποτελούν μεγάλη πηγή έμπνευσης για την κουλτούρα και την κοινωνία μας σήμερα. Ο Νέλσον Μαντέλα, φυλακισμένος ακόμα στο Robben Island, αγαπούσε ένα απόσπασμα από τον Ιούλιο Καίσαρα: “Cowards die many times before their death, the valiant never taste of death but once.” (Όποιος φοβάται πεθαίνει κάθε μέρα, όποιος δεν φοβάται πεθαίνει μια φορά). Στο ποίημά της “Ο δικός μου Σαίξπηρ” η Kate Tempest αποτυπώνει την αιώνια παρουσία του δημιουργού: ο Σαίξπηρ “σε κάθε ερωτευμένο που έχει σταθεί μονάχος του κάτω από ένα παράθυρο... σε κάθε ψιθυριστή λέξη ζήλειας και σε κάθε φάντασμα που δεν βρίσκει γαλήνη".

Η επιρροή του Σαίξπηρ είναι ορατή παντού, από τον Ντίκενς ως τον Γκαίτε και τον Τσαϊκόφσκι, τον Βέρντι και τον Μπραμς, από το West Side Story ως την Ποντικοπαγίδα της Αγκάθα Κρίστι, έργο εμπνευσμένο από τον Άμλετ. Τα έργα του Σαίξπηρ εξακολουθούν να ψυχαγωγούν εκατομμύρια θεατές - από σχολικές παραστάσεις ανά τον κόσμο ως τον Άμλετ του Benedict Cumberbatch, μια παράσταση που γνώρισε τεράστια επιτυχία στο Λονδίνο με εκατοντάδες ανθρώπους να συνωστίζονται για ώρες για εισιτήρια της τελευταίας στιγμής.

Όμως, ίσως η πιο συναρπαστική πλευρά της κληρονομιάς του Σαίξπηρ ήταν η ικανότητά του να διδάσκει. Το έργο της Royal Shakespeare Company και του Shakespeare’s Globe αλλά και πρωτοποριακών βρετανικών μη κυβερνητικών οργανώσεων όπως το Shakespeare Schools Festival καταδεικνύει ότι μελετώντας και ερμηνεύοντας τα έργα του Σαίξπηρ μπορεί κανείς να βελτιώσει τον αλφαβητισμό, την αυτοπεποίθηση και τις εκπαιδευτικές επιδόσεις του γενικότερα.

Έτσι, στις 5 Ιανουαρίου φέτος, την Δωδεκάτη Νύχτα, και κάθε μέρα ως το τέλος του 2016 η Βρετανία σας προσκαλεί να γιορτάσετε μαζί μας τη ζωή και την κληρονομιά του Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Σήμερα ξεκινάμε το πρόγραμμα “Shakespeare Lives” (o Σαίξπηρ ζει), ένα συναρπαστικό πρόγραμμα εκδηλώσεων σε ολόκληρο τον κόσμο για να αναδείξουμε την αδιάκοπη επιρροή του έργου του και να προωθήσουμε την χρήση του έργου του ως εκπαιδευτικού μέσου παγκοσμίως.

Το πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνει εκδηλώσεις σε 70 και πλέον χώρες, και στην Ελλάδα. Θα έχετε την ευκαιρία να μοιραστείτε την δική σας “σαιξπηρική στιγμή” στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, να παρακολουθήσετε παραστάσεις στη σκηνή, στο σινεμά και στο διαδίκτυο, να επισκεφτείτε εκθέσεις, να συμμετέχετε σε εργαστήρια και συζητήσεις και να αποκτήσετε πρόσβαση σε νέο εποπτικό υλικό για την εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας.

Η Royal Shakespeare Company θα δώσει σειρά παραστάσεων στην Κίνα. Το Shakespeare’s Globe θα ταξιδέψει για παραστάσεις σε ολόκληρο τον κόσμο, από τη Δανία ως το Ιράκ. Νέες και νέοι στη Ζιμπάμπουε θα ξαναφανταστούν τον Σαίξπηρ. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η καμπάνια “Play your Part” (#PlayYourPart) προσκαλεί τη νέα γενιά δημιουργών να μιλήσουν με τον δικό τους τρόπο για τον Σαίξπηρ. Και σε συνεργασία με την βρετανική μη κυβερνητική οργάνωση Voluntary Services Overseas, θα αναδείξουμε την τεράστια πρόκληση της καταπολέμησης του παιδικού αναλφαβητισμού ανά τον κόσμο αξιοποιώντας το έργο του Σαίξπηρ και προσφέροντας περισσότερες ευκαιρίες εκπαίδευσης στα παιδιά που το έχουν ανάγκη.

Πέρα από το σημαντικό δώρο της γλώσσας, την ικανότητά του να ζωντανεύει την ιστορία μας, την διαρκή επιρροή του στην κουλτούρα μας και την ικανότητά του να συμβάλλει στην παιδεία μας, ο Σαίξπηρ αποτελεί μια τεράστια πηγή έμπνευσης. Από την πιο διάσημη ερωτική ιστορία ως τη μεγαλύτερη τραγωδία, από την πιο δυνατή φαντασία στην πιο έξυπνη κωμωδία, κι από τους αξέχαστους λόγους του ως τους πολλούς θρυλικούς χαρακτήρες του, ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ ήταν ένας δημιουργός του οποίου η ανεξάντλητη φαντασία, η απέραντη δημιουργικότητα και το ένστικτό του περιγράφουν την ανθρώπινη εμπειρία με τρόπο που κανείς δεν είχε δει στο παρελθόν και έχει δει έκτοτε.

Γι’ αυτό, όπως κι αν αποφασίσετε να συμμετέχετε, σας προσκαλούμε να μοιραστείτε μαζί μας το 2016 αυτή την μοναδική ευκαιρία και να γιορτάσουμε μαζί τη ζωή και την κληρονομιά αυτού του ανθρώπου. Θέλουμε να κάνουμε πράξη αυτό που ο ίδιος είπε, ότι “όλος ο κόσμος είναι μια σκηνή” και, με την παρακαταθήκη του να δείξουμε ότι ο Σαίξπηρ ζει.