Μade in Greece ο πρωτοπόρος επιστήμονας της διασποράς: Eτοιμάζει την πρώτη φορητή συσκευή οπτικοακουστικής τομογραφίας

Η μέθοδος επιτρέπει τόσο την άμεση, όσο και την μακρόχρονη παρακολούθηση ενός ασθενούς, χωρίς αυτός να εκτίθεται σε ακτινοβολίες, συνδυάζοντας τα πλεονεκτήματα της οπτικής απεικόνισης και της τεχνολογίας των υπερήχων.

Το νέο εγχείρημα θα χρηματοδοτηθεί με μια γενναιόδωρη χρηματοδότηση ύψους 2,49 εκατομμυρίων ευρώ από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC), το οποίο επέλεξε το πρόγραμμα PREMSOT (Precision Multi-Spectral Optoacoustic Tomography for Discovery Diagnosis and Intervention) ανάμεσα σε 277 άλλα ερευνητικά σχέδια έμπειρων ευρωπαίων επιστημόνων για να τα επιχορηγήσει (Advanced Grants) στο πλαίσιο του «Ορίζοντα 2020» της ΕΕ.

Ο δρ Β.Ντζιαχρήστος, ο οποίος είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Βιολογικής και Ιατρικής Απεικόνισης (ΙΒΜΙ) του Ερευνητικού Κέντρου Περιβαλλοντικής Υγείας Χέλμχολτς του Μονάχου, καθώς επίσης καθηγητής και διευθυντής της Έδρας Βιολογικής Απεικόνισης του Τεχνικού Πανεπιστημίου του Μονάχου (TUM), φιλοδοξεί να κάνει πιο αποτελεσματική και χρήσιμη στην κλινική πρακτική την καινοτόμα μη επεμβατική τεχνική απεικόνισης που έχει αναπτύξει. Η τεχνική της οπτικοακουστικής τομογραφίας θεωρείται διεθνώς ότι έχει μεγάλες δυνατότητες αξιοποίησης, γι' αυτό ο Νζιαχρήστος χρηματοδοτείται από το ERC και μάλιστα για δεύτερη φορά (η πρώτη ήταν το 2008).

Ο οπτικοακουστικός τομογράφος επιτρέπει την ακριβή και σε βάθος τρισδιάστατη απεικόνιση των ιστών, χρησιμοποιώντας ασθενείς παλμούς λέιζερ σύντομης χρονικής διάρκειας για να θερμάνει ελαφρά -μέσω της απορρόφησης του φωτός- την περιοχή-στόχο στο σώμα. Λόγω της αυξημένης θερμότητας, ο ιστός διογκώνεται τοπικά για λίγο χρόνο και εκπέμπει κύματα υπερήχων, τα οποία ανιχνεύονται («ακούγονται») από τους κατάλληλους αισθητήρες της συσκευής και, στη συνέχεια, «μεταφράζονται» στις αντίστοιχες εικόνες 3D.

Η νέα τεχνική επιτρέπει για πρώτη φορά την οπτική απεικόνιση υψηλής ανάλυσης βαθιά μέσα σε ιστούς. Ενώ ένα παραδοσιακό μικροσκόπιο δεν μπορεί να "δει" βαθύτερα από μισό χιλιοστό κάτω από το δέρμα, η νέα μέθοδος είναι σε θέση να δώσει εικόνες υψηλής ποιότητας σε βάθος 20 έως 30 χιλιοστών.

Όπως δήλωσε ο Ντζιαχρήστος, «η τεχνολογία MSΟT έχει ήδη δείξει αρχική επιτυχία στην ανίχνευση μεταστάσεων σε ασθενείς με μελάνωμα. Χάρη σε αυτήν, η διάγνωση αυτού του καρκίνου μπορεί να γίνει νωρίτερα, χωρίς την ανάγκη για διενέργεια βιοψίας ή χειρουργικής επέμβασης».

Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη περαιτέρω κλινικές μελέτες της τεχνικής και σε άλλες μορφές καρκίνου (όπως μαστού και θυρεοειδούς), καθώς και σε ασθενείς με περιφερική αρτηριακή νόσο (αθηροσκλήρωση).

Παράλληλα, η τεχνική δοκιμάζεται για την παρακολούθηση του επιπέδου του οξυγόνου ή τη διάχυση των φαρμάκων στο εσωτερικό των ιστών.
Χάρη στη νέα ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, η ερευνητική ομάδα του Ντζιαχρήστου θα αναπτύξει την πρώτη χαμηλού κόστους φορητή συσκευή πολυφασματικής οπτικοακουστικής τομογραφίας. Στο μέλλον, η συσκευή (σκάνερ χειρός) θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πραγματικό χρόνο τόσο στη διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων, όσο και για διαγνωστικούς σκοπούς, διευκολύνοντας σημαντικά τους γιατρούς και στις δύο περιπτώσεις, προκειμένου να κάνουν εξετάσεις γρήγορα και εύκολα.

Εκτός από την επιθυμητή φορητότητα, η υπό ανάπτυξη συσκευή θα είναι περισσότερο ευαίσθητη, ώστε να μπορεί να ανιχνεύσει ακόμη πιο αξιόπιστα τη φλεγμονή των ιστών, καθώς επίσης τυχόν μεταβολικές και νευρολογικές διαταραχές.
Όπως δήλωσε ο Β.Ντζιαχρήστος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «όχι μόνο στοχεύουμε στο να ερευνήσουμε καινοτόμες μεθόδους πρώιμης διάγνωσης και παρακολούθησης της θεραπείας, αλλά επίσης ενδιαφερόμαστε να ‘μεταφράσουμε' την καινοτόμα τεχνολογία σε απτά οφέλη για τον ασθενή και το σύστημα υγείας».

Επεσήμανε ακόμη την ανάγκη ενός «γάμου» ανάμεσα στον πανεπιστημιακό ερευνητή και στον καινοτόμο επιχειρηματία (unipreneur), προκειμένου το Πανεπιστήμιο να προσανατολίζει τους επιστήμονες και τους φοιτητές του έτσι ώστε να αξιοποιούν τα αποτελέσματα και τα ευρήματα των ερευνών τους προς όφελος της κοινωνίας και της τοπικής οικονομίας. «Αυτό», τόνισε, «ωθεί τους αποφοίτους του Πανεπιστημίου να γίνονται εργοδότες και όχι μόνο εργαζόμενοι, μια νοοτροπία που έρχεται σε αντίθεση με την τρέχουσα ξεπερασμένη ελληνική πανεπιστημιακή αντίληψη, η οποία ακόμη σε μεγάλο βαθμό διαχωρίζει την επιστήμη από τις εφαρμογές της».

Ο Ντζιαχρήστος έχει δημιουργήσει την γερμανική εταιρεία iThera Medical GmbH για να προωθήσει την τεχνολογία του παγκόσμια αγορά. Το 2014 τιμήθηκε με το Γερμανικό Βραβείο Καινοτομίας και το 2013 με το Βραβείο Λάιμπνιτς (το γερμανικό «Νόμπελ»).

Ο Έλληνας ερευνητής γεννήθηκε στη Λάρισα το 1970 και αποφοίτησε από το Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και, στη συνέχεια, σπούδασε στο πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια. Προτού μετακινηθεί στη Γερμανία, ήταν καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ των ΗΠΑ, όπου ανέπτυξε τεχνολογία φθορισμού για ακριβείας ενδοσκοπίες και εγχειρήσεις. Από το 2007 είναι τακτικός καθηγητής στο Πολυτεχνείο του Μονάχου και επικεφαλής του Ινστιτούτου Βιολογικής και Ιατρικής Απεικόνισης του Κέντρου Χέλμχολτς.