Πρωτέα: Καλλιεργήστε και κερδίστε από το ανθεκτικό λουλούδι της Αφρικής

Ενα εξωτικό λουλούδι από την Αφρική κερδίζει τις εντυπώσεις στις ανθαγορές εξαιτίας αφενός των μεγάλων περιθωρίων κέρδους που παρουσιάζει η καλλιέργειά του, αλλά και λόγω της ανθεκτικότητάς του, αφού τα κομμένα άνθη του μπορούν να διατηρούνται έως και έναν μήνα.

Σύμφωνα με το Έθνος, το λουλούδι πρωτέα καλλιεργείται σήμερα σε διάφορες χώρες για τα όμορφα άνθη του, τα οποία έχουν πολύ μεγάλη ζήτηση και δίνουν καλό εισόδημα στους καλλιεργητές του

Το λουλούδι πρωτέα καλλιεργείται σήμερα σε διάφορες χώρες για τα όμορφα άνθη του, τα οποία έχουν πολύ μεγάλη ζήτηση και δίνουν καλό εισόδημα στους καλλιεργητές του.

Ο λόγος για τα εντυπωσιακά άνθη της πρωτέας, λουλούδια μεγάλης εμπορικής αξίας που γνωρίζουν μεγάλη ζήτηση τα τελευταία χρόνια. Βασικά πλεονεκτήματα της καλλιέργειας των λουλουδιών πρωτέα αποτελούν οι ελάχιστες απαιτήσεις σε νερό, το μικρό κόστος πρώτης εγκατάστασης, οι υψηλές αποδόσεις ανά στρέμμα και οι υψηλές τιμές που απολαμβάνουν μερικές ποικιλίες στην παγκόσμια αγορά.

Οι κλιματικές συνθήκες στη χώρα μας θεωρούνται ιδανικές για την καλλιέργεια των λουλουδιών πρωτέα και ήδη ένας συνεταιρισμός στην Ιεράπετρα της Κρήτης έχει εντάξει στη λίστα με τα προϊόντα που παράγει και τα συγκεκριμένα εξωτικά λουλούδια.

Το λουλούδι αυτό καλλιεργείται σήμερα σε διάφορες χώρες για τα όμορφα άνθη του, τα οποία έχουν πολύ μεγάλη ζήτηση και δίνουν καλό εισόδημα στους καλλιεργητές του. Οι κυριότερες χώρες παραγωγής του είναι η Νότιος Αφρική, η Αυστραλία, οι ΗΠΑ, η Ζιμπάμπουε, η Νέα Ζηλανδία και το Ισραήλ. Στην Ευρώπη η καλλιέργεια αυτή τα τελευταία χρόνια άρχισε να αναπτύσσεται κυρίως σε περιοχές της μεσογειακής λεκάνης.

Οι ευνοϊκές κλιματικές συνθήκες στη χώρα μας και η δυνατότητα ανάπτυξης των εξαγωγών που, αν και εμφανίζουν αυξητική τάση τα τελευταία χρόνια, είναι πολύ χαμηλές, δεδομένου ότι η αξία τους αντιστοιχεί μόλις στο 8% της αξίας των εισαγωγών, δείχνουν ικανοί παράγοντες να καταστήσουν την ανθοκομία έναν δυναμικό κλάδο της φυτικής παραγωγής στην Ελλάδα.

Τα λουλούδια πρωτέα έχουν μεγάλες δυνατότητες αξιοποίησης στη χώρα μας κυρίως στη νότια και νησιωτική Ελλάδα, λόγω της σημαντικής εμπορικής τους αξίας. Δεν απαιτούν μεγάλες καλλιεργητικές φροντίδες και έχουν μεγάλη ζήτηση από την ευρωπαϊκή αγορά.

Το φυτό αυτό μπορεί να καλλιεργηθεί στη Νότιο Ελλάδα στην ύπαιθρο αλλά και σε θερμοκήπια ή με τη μέθοδο της υδροπονίας εκτός εδάφους.

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν διακοσμητικός θάμνος, αλλά και για τα δρεπτά της άνθη νωπά ή αποξηραμένα, για το φύλλωμά της και για τα φυτά σε γλάστρες.

Υπολογίζοντας ότι η απόδοση σε άνθη (κεφαλές) είναι 5-10 ανά φυτό που σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να φθάσει και τα 25, ανάλογα με το μήκος των βλαστών, η παραγωγή κυμαίνεται από 15.000 έως και 30.000 ανθοκεφαλές το στρέμμα. Οσο πιο μεγάλο μήκος έχουν οι βλαστοί τόσο περισσότερα άνθη παράγουν.

Τα κομμένα άνθη μπορούν να διατηρηθούν σε βάζα για μία περίοδο ενός μήνα περίπου. Υπάρχουν πάρα πολλές ποικιλίες που φθάνουν τις 1.400. Η πιο γνωστή είναι η King protea. Οι πιο ενδιαφέρουσες ποικιλίες της οικογένειας των Proteaceae είναι:

King protea - Sylvia - Lancelot - Clark red - Grandicolor: Η ποικιλία αυτή όμως είναι αρκετά ευαίσθητη

Mini king: Δίνει μεγάλου μεγέθους άνθη

Cinaroides: Δεν παράγει μεγάλο αριθμό ανθέων, αν και τα άνθη της είναι μεγάλα.

Σήμερα, η ελληνική παραγωγή λουλουδιών απορροφάται στο μεγαλύτερο ποσοστό από την εγχώρια αγορά. Οι βασικές ανθαγορές που υπάρχουν είναι του Προμπονά και της Αμυγδαλέζας στην Αττική, και η εγχώρια παραγωγή καλύπτει το 85% της ζήτησης σε φρέσκα λουλούδια, ενώ το υπόλοιπο 15% καλύπτεται από εισαγωγές. Ο συνολικός ετήσιος τζίρος ανέρχεται σε 200 εκατομμύρια ευρώ, ενώ στην περιοχή του Μαραθώνα παράγεται ο μεγαλύτερος όγκος φρέσκων λουλουδιών. Στην Αττική αναπτύσσονται το 39,2% των ανθοκαλλιεργειών, στην Κεντρική Μακεδονία το 15,6%, στην Κρήτη το 15,5%, στη Θεσσαλία το 9,0%, στη Στερεά Ελλάδα το 6,3%, στη Δυτική Ελλάδα το 5,3%, στην Πελοπόννησο το 4,2%.

Υψηλές αποδόσεις

Ξεπερνούν τις 2.000 ευρώ ανά στρέμμα τα έσοδα

Με μία μέση τιμή χονδρικής 0,15 ευρώ ανά άνθος, το λουλούδι πρωτέα μπορεί να αποφέρει ένα ιδιαίτερα ικανοποιητικό εισόδημα που φτάνει να ξεπερνά τα 2.000 ευρώ ανά στρέμμα.

Η πρωτέα είναι ένας πολυετής θάμνος που μπορεί να φτάσει σε ύψος 1,5-2 μέτρα. Ανθίζει την άνοιξη ή το καλοκαίρι, ακόμη σε ορισμένες περιπτώσεις και έως το φθινόπωρο.

Καλλιεργείται -όπως αναφέρει ο γεωπόνος Κάσσανδρος Γάτσιος- σε φτωχά σε άζωτο και σε φωσφόρο εδάφη που έχουν καλή στράγγιση, είναι όξινης αντίδρασης με ρΗ 5,5-6,5 και γι' αυτό απαιτείται βελτίωση του ρΗ του εδάφους σε περίπτωση που είναι μεγαλύτερο του 6,5. Η βελτίωση του εδάφους γίνεται συνήθως με τύρφη ή με θείο.

Το φυτό αυτό μπορεί να ανεχθεί θερμοκρασίες από -6οC μέχρι 40οC. Είναι φυτό που θέλει πλήρη έκθεση στον ήλιο. Οσο περισσότερο εκτίθεται στον ήλιο, τόσο περισσότερα άνθη παράγει. Το καλοκαίρι πρέπει να γίνεται ανάλογα με το έδαφος και τις θερμοκρασίες που επικρατούν άρδευση των φυτών, ενώ τον χειμώνα δεν απαιτείται. Μετά την άνθιση, το φυτό πρέπει να κλαδεύεται.

Οι σπόροι του μπορεί να διατηρηθούν σε ξηρό περιβάλλον και θερμοκρασία 3-4οC, για μία περίοδο 3 ετών χωρίς να χάσουν τη βλαστικότητά τους.

Ο πολλαπλασιασμός της πρωτέα γίνεται με σπορά των σπόρων της σε σπορείο και στη συνέχεια μεταφύτευση των φυταρίων. Η σπορά των σπόρων γίνεται σε καλυπτόμενο σπορείο με διαφανές υλικό, ώστε η θερμοκρασία του να διατηρείται την ημέρα στους 22-24οC και τη νύχτα 8-10οC. Η σπορά μπορεί να γίνει το καλοκαίρι ή το φθινόπωρο.

Η καλύτερη εποχή είναι το φθινόπωρο μεταξύ Σεπτεμβρίου-Νοεμβρίου. Γίνεται σε ένα μείγμα που αποτελείται από 50% τύρφη και 50% άμμο και το οποίο πρέπει να έχει καλή στράγγιση. Δεν είναι απαραίτητο το φως για το φύτρωμα των σπόρων. Τα φυτά αρχίζουν να εμφανίζονται αργά, μετά 6-10 εβδομάδες, ενώ το ποσοστό φυτρώματος των σπόρων συνήθως κυμαίνεται μεταξύ 70-75%.

Υπόστρωμα

Για να φυτρώσουν οι σπόροι της πρωτέα σε ικανοποιητικό βαθμό, πρέπει να υπάρχει στάχτη ξύλων ή καρβουνόσκονη μέσα στο υπόστρωμα φυτρώματος. Στη φύση έχει παρατηρηθεί ότι ύστερα από πυρκαγιές φυτρώνει μέσα στις στάχτες η πρωτέα.

Η μεταφύτευση των φυτών γίνεται όταν αποκτήσουν ένα ύψος 15-25 εκατοστά. Η φύτευση γίνεται σε γραμμές που απέχουν 0,6 μέτρα και φυτό από φυτό επάνω σε κάθε γραμμή 0,5 μέτρα. Υπολογίζονται περίπου 3 φυτά το τετραγωνικό μέτρο με 60 στελέχη το τετραγωνικό μέτρο, δηλαδή 3.000 φυτά το στρέμμα και 60.000 στελέχη.

Επίσης πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα στα τέλη του καλοκαιριού με καλά αποτελέσματα.

Με το φύτεμα μοσχευμάτων μειώνεται ο χρόνος δημιουργίας των φυτών, ενώ η παραγωγή τους είναι πιο ομογενοποιημένη.

Από τη στιγμή που αρχίζουν να ανοίγουν τα μπουμπούκια της πρωτέα μέχρι την πλήρη άνθιση απαιτούνται περίπου 35 ημέρες. Από τη στιγμή που το άνθος αρχίζει να παίρνει καστανό χρώμα, πρέπει να κλαδεύεται σε μια απόσταση 5-10 εκατοστών κάτω από το άνθος. Μετά το κλάδεμα του άνθους, το φυτό αναπτύσσει διακλαδώσεις επάνω στις οποίες αναπτύσσονται νέα άνθη.

Πρέπει να συγκομίζονται οι ανθικές κεφαλές, όταν αρχίζουν να ανοίγουν, ενώ άμεσα πρέπει να τοποθετούνται σε νερό. Μπορούν να μεταφερθούν σε ψυγεία με θερμοκρασίες γύρω στους 5οC.

Η πρωτέα είναι φυτό που δεν απαιτεί λιπάνσεις και μάλιστα έχει αποδειχθεί ότι η μεγάλη περιεκτικότητα στο έδαφος σε άζωτο και φωσφόρο μπορεί να είναι καταστροφική για την καλλιέργειά του. Βασική ασθένεια που προσβάλει την πρωτέα είναι ο βοτρύτης. Η διάρκεια ζωής των φυτών είναι 6-8 χρόνια και η περίοδος άνθισης συνήθως σε μεσογειακά κλίματα είναι από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Ιούλιο.

Συνεταιρισμός «Κρήσσα Γη»

Από την Κρήτη στις ανθαγορές του εξωτερικού

Ενας συνεταιρισμός στην Ιεράπετρα Κρήτης, διαπιστώνοντας ότι οι πειραματικές καλλιέργειες εξωτικών λουλουδιών πρωτέας πήγαν πολύ καλά, προχώρησε στην εντατική καλλιέργειά τους.

Η «Κρήσσα Γη», ένας συνεταιρισμός εναλλακτικών καλλιεργειών στον Νομό Λασιθίου, έχει προσανατολιστεί στις αγορές του εξωτερικού. Με τέσσερα χρόνια λειτουργίας και 100 μέλη που καλλιεργούν φραγκόσυκα και πρωτέα, άρχισε πριν από περίπου τρία χρόνια να δοκιμάζει σε κτήματα μελών ορισμένα από τα εκατοντάδες είδη της οικογένειας εξωτικών ανθέων πρωτέα.

Τα θετικά αποτελέσματα των πειραματικών καλλιεργειών ώθησαν τον συνεταιρισμό να προχωρήσει στην εντατική καλλιέργεια των δοκιμασμένων ποικιλιών, που προορίζονται για χώρες του εξωτερικού, όπως η Ρωσία.

Στην Κρήτη έχουν αρχίσει να καλλιεργούνται φυτά και από τα 3 γένη της οικογένειας της Proteaceae (Leucospermum, Protea, Leucadendron) με επιτυχία. Από τα διάφορα είδη αυτού του φυτού, τα φυτά του γένους leucospermum έχουν μεγάλο ενδιαφέρον, επειδή έχουν τα εξής πλεονεκτήματα.

Δίνουν πολύ όμορφα άνθη με μία μεγάλη ποικιλία χρωμάτων. Τα κομμένα άνθη διατηρούνται επί εβδομάδες στα βάζα.

Το φυτό αυτού του είδους καλλιεργείται ευκολότερα από τα άλλα είδη.

Εχει τη δυνατότητα να καλλιεργηθεί σε χαμηλότερες θερμοκρασίες.

Το βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα των εγκατεστημένων φυτών είναι η περίοδος άνθισής τους (άνοιξη-καλοκαίρι). Εκείνη την περίοδο, σύμφωνα με τους καλλιεργητές, τα πρωτέα δεν ανθούν σε άλλες περιοχές του κόσμου.

Μεγάλη ποικιλία σχημάτων και χρωμάτων

Το φυτό πρωτέα πήρε το όνομά του από τον μεγάλο βοτανολόγο Κάρολο Λινναίο επειδή τα άνθη του αλλάζουν και παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία σχημάτων και χρωμάτων, όπως ο μυθικός Πρωτέας που μπορούσε να αλλάζει σχήματα. Υπάρχουν περισσότερες από 1.400 ποικιλίες και ανήκουν σε τρία γένη: Protea, Leucospermum, Leucadendron της οικογένειας Proteaceae.

Τα διάφορα είδη αυτού του φυτού βρίσκονται κυρίως στη Νότιο Αφρική σε μία μεγάλη ποικιλία εδαφών που τα περισσότερα είναι πολύ φτωχά. Επίσης βρίσκεται σαν αυτοφυές και σε μεγάλα υψόμετρα διαφόρων περιοχών της Κένυας, της Τανζανίας, της Αιθιοπίας κ.α.

Η πρωτέα μπορεί να αναπτυχθεί σε περιοχές που η θερμοκρασία δεν ξεπερνά τους 38-40ο C, ενώ μπορεί να ανεχθεί θερμοκρασίες και κάτω από το μηδέν, αλλά για μικρά χρονικά διαστήματα.

Οι περιοχές που αυτοφύεται είναι περιοχές στις οποίες οι βροχοπτώσεις κυμαίνονται σε μεγάλο εύρος τιμών. Μπορεί να καλλιεργηθεί σε περιοχές με πολύ χαμηλές βροχοπτώσεις έως πολύ υψηλές (180- 2500mm).

Το είδος «Πρωτέα η Βασιλική» είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα φυτού που μπορεί να αναπτυχθεί σε περιοχές με μεγάλη ποικιλία βροχοπτώσεων που κυμαίνονται από 300-1500 mm βροχής. Είναι φυτά που προστατεύουν το έδαφος από τη διάβρωση. Η επικονίαση των φυτών γίνεται με διάφορα έντομα ή με ζώα. Το άνθος του αποτελείται από μία κεφαλή που περιέχει έναν μεγάλο αριθμό πλήρων ανθέων και τα οποία περιβάλλονται από έγχρωμα βράκτια.

Μετά τη γονιμοποίηση των ανθέων, παράγονται οι καρποί (σπόροι) της πρωτέας, οι οποίοι μπορεί να παραμείνουν επάνω στο αποξηραμένο άνθος περισσότερο από 1-2 έτη.

Τα εδάφη στα οποία αναπτύσσονται τα φυτά της πρωτέας πρέπει να στραγγίζουν καλά ενώ μπορεί να αναπτυχθεί σε εδάφη με μικρή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία, σε σημείο τέτοιο ώστε να αυτοφύεται ακόμη και επάνω σε αμμώδη εδάφη.

Τα εδάφη που αναπτύσσεται καλά είναι εδάφη με χαμηλό ρΗ, δηλαδή είναι όξινα.

ΠΟΥ ΘΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΩ

Κάσσανδρος Γάτσιος, Γεωπόνος-Σύμβουλος Επιχειρήσεων, Εταιρεία SYMAGRO, Επιστημονικό & Τεχνολογικό Πάρκο Ηπείρου. τηλ.: 6944846475 - 26510 07653, Fax: 26510 07674, email: info@symagro.com