Orson Welles: Ποιος ήταν ο άνθρωπος που έφτιαξε την καλύτερη ταινία όλων των εποχών - Τον ''Πολίτη Κέιν''

Ταυτόχρονα σκηνοθέτησε μικρές θεατρικές ομάδες. Απέτυχε να παίξει σε θεατρικές παραστάσεις του Λονδίνου και του Μπρόντγουει με αποτέλεσμα να ταξιδέψει στην Ισπανία και στο Μαρόκο. Το 1934 επιστρέφει στην Νέα Υόρκη και αρχίζει να παίζει σε θεατρικές σκηνές της. Την ίδια χρονιά γυρίζει την πρώτη μικρού μήκους ταινία του, εμφανίζεται στο ραδιόφωνο και παντρεύεται. Το 1937 με τον βρετανό παραγωγό (και μετέπειτα ηθοποιό) Τζον Χαουζμαν δημιουργούν τον θίασο Μέρκιουρι (Mercury) και ανεβάζουν ριζοσπαστικές παραστάσεις στην Νέα Υόρκη. Το 1938 είναι που συνταράσσει τους συμπατριώτες του και γίνεται διάσημος μέσα σε μια νύχτα σε όλη την Αμερική, με τον ρεαλισμό της ραδιοφωνικής σκηνοθεσίας του έργου του Χ. Τζ. Γουέλς «Ο πόλεμος των κόσμων». Με την ψευδαίσθηση ότι εξωγήινα όντα είχαν όντως εισβάλει στη Γη, ο κόσμος κατέβηκε πανικόβλητος στους δρόμους αναζητώντας καταφύγιο! Τον μίσησαν, αλλά είχε πετύχει. 

Η φήμη που απέκτησε από τον «Πόλεμο των κόσμων» δεν άφησε αδιάφορο το Χόλιγουντ, το οποίο σύντομα τον κάλεσε στα λημέρια του και το 1941 σκηνοθέτησε την πρώτη του ταινία (Πολίτης Κέιν) Περιέργως ο κινηματογράφος άφηνε αδιάφορο ως τότε τον Γουέλς, ο οποίος μάλιστα δεν είχε ιδέα από την πρακτική του. Αν και τον ακολούθησαν όλα τα μέλη του Μέρκιουρι (15 ηθοποιοί του έπαιξαν στον «Κέιν»), στο Χόλιγουντ φρόντισε να βρει τους κατάλληλους συνεργάτες που θα τον βοηθούσαν να εκφρασθεί έτσι όπως μόνον ο ίδιος επιθυμούσε.

Ένας από αυτούς ήταν ο διευθυντής φωτογραφίας Γκρεγκ Τόλαντ, που - σύμφωνα με τον ίδιο τον Γουέλς - τον βοήθησε να ξεπεράσει την ασχετοσύνη του μαθαίνοντάς του κινηματογράφο μέσα σε ένα μόλις απόγευμα! Αφομοίωσε με δημιουργικότητα την τεχνική των παλιών δασκάλων του κινηματογράφου: εξαρθρώνοντας τους χρόνους, τεμαχίζοντας το ντεκουπάζ και προτείνοντας πρωτοποριακές για την τότε εποχή γωνίες λήψης και κινήσεις της μηχανής, ανανέωσε την παραδοσιακή κινηματογραφική αφήγηση. Διόλου παράξενο που ο Φρανσουά Τρυφώ είπε κάποτε ότι ο «Πολίτης Κέιν» είναι ίσως η ταινία χάρη στην οποία οι περισσότεροι κινηματογραφιστές αποφάσισαν να ξεκινήσουν την καριέρα τους.

Είναι δύσκολο όμως να εξηγήσεις τι είναι αυτό που κάνει ένα τόσο σπουδαίο έργο να είναι τόσο σπουδαίο. Σαφώς ο «Πολίτης Κέιν» είναι μια ανεκτίμητη κινηματογραφική κληρονομιά που ανήκει σε όλους μας (θεατές και κινηματογραφιστές) και δεν μπορεί πια να αμφισβητηθεί. Αλλά, όπως συνέβη με τις περισσότερες ταινίες του ομιλούντος κινηματογράφου που χαρακτηρίστηκαν αριστουργήματα, έτσι και ο «Κέιν» αναγνωρίστηκε σταδιακά, με το πέρασμα του χρόνου. Παραπάνω από μία εξηκονταετία μετά την πρώτη προβολή της ταινίας, το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου ανακήρυξε τον «Πολίτη Κέιν» καλύτερη ταινία όλων των εποχών παρακινώντας εκατοντάδες χιλιάδες Αμερικανούς να «επιστρέψουν» στις κλασικές ασπρόμαυρες ταινίες, έστω μέσω του βίντεο και της τηλεόρασης. Αλλά η μεγαλομανία και η αστείρευτη φαντασία του Γουέλς δεν μπορούσαν να αντέξουν ένα σύστημα καταπίεσης όπως αυτό του Χόλιγουντ (ή μήπως το αντίθετο;).

Μετά τη δεύτερη ταινία του - «Οι υπέροχοι Αμπερσον» - , που ξεπέρασε τον προϋπολογισμό παραγωγής της και τελικά σφαγιάστηκε από το στούντιο RKO στην αίθουσα του μοντάζ, ο Γουέλς εξεδιώχθη. Η καριέρα του δεν «ανάρρωσε» ποτέ, αλλά εκείνος ποτέ δεν σταμάτησε να επιμένει. Έπαιζε παντού για να συγκεντρώνει τα απαραίτητα χρήματα για την παραγωγή των προσωπικών δημιουργιών του, παραμένοντας πάντα μια γοητευτική προσωπικότητα μπροστά στα φώτα της δημοσιότητας. 

Φιλμογραφία

1984 The Spirit of Charles Lindbergh 
1973 Η αλήθεια και το ψέμα 
1972 The Other Side of the Wind 
1971 London 1970 The Deep 
1970 The Golden Honeymoon 
1967 Αθάνατη ιστορία 
1965 Falstaf 
1962 Η δίκη 
1962 No Exit (δεν αναφέρεται στους τίτλους) 
1958 Ο άρχων του τρόμου 
1955 Ο κύριος Αρκάντιν 
1952 Οθέλλος 
1949 Black Magic (δεν αναφέρεται στους τίτλους) 
1948 Μάκβεθ 
1947 Η κυρία από τη Σαγκάη (δεν αναφέρεται στους τίτλους) 
1946 Ο άγνωστος 
1943 Ταξίδι στον φόβο (δεν αναφέρεται στους τίτλους) 
1942 Οι υπέροχοι Αμπερσονς 
1941 Πολίτης Κέιν 
1938 Too Much Johnson (μ.μ.) 
1934 The Hearts of Age (μ.μ.)

O ιστορικός Πολίτης Κέιν 

Σκηνοθεσία: Όρσον Γουέλς
Σενάριο: Χέρμαν Μάνκιεβιτς, Όρσον Γουέλς
Παίζουν:Άγ. Μούρχεντ, Έβ. Σλόουν, Όρσον Γουέλς, Τζ. Κότεν
Γλώσσα: Αγγλικά
Διάρκεια: 119΄
Βραβείο Όσκαρ Πρωτότυπου Σεναρίου 1942 
9 Υποψηφιότητες για Βραβείο Όσκαρ 1942 

Στην ταινία παρακολουθούμε μια ομάδα δημοσιογράφων να προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει τα τελευταία λόγια του Τσαρλς Φόστερ Κέιν, ο οποίος είναι ένας εκατομμυριούχος και εκδότης μιας εφημερίδας. Η τελευταία λέξη του Κέιν λίγο πριν πεθάνει ήταν «Rosebud» (ροδάνθος). Καθώς οι δημοσιογράφοι πραγματοποιούν έρευνες σε συνεργασία με τους ανθρώπους που εργάζονταν και ζούσαν με τον Κέιν, ο θεατής γίνεται μάρτυρας της εξέλιξης ενός ανθρώπου προς τη δόξα, αλλά μαθαίνει και πώς αισθάνεται κάποιος όταν βρίσκεται στην κορυφή του κόσμου. 

Στα αξιοσημείωτα της ταινίας είναι το γεγονός ότι ο Orson Welles εκτός από σκηνοθέτης είναι και ο βασικός πρωταγωνιστής της ταινίας έχοντας μάλιστα συμμετοχή και στο σενάριο το οποίο το έγραψε σε συνεργασία με τον Herman J. Mankiewicz και το οποίο κέρδισε και το βραβείο Oscar καλύτερου σεναρίου. Το μοναδικό βραβείο της ταινίας. 

Ταινία σταθμός στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου και μία ίσως από τις ελάχιστες αμερικάνικες κινηματογραφικές παραγωγές που οι συντελεστές της έθεσαν υποψηφιότητα σε όλες τις διαθέσιμες κατηγορίες Oscar της εποχής εκείνης. Ωστόσο μια σειρά γεγονότων επηρέασε ακόμα και το εμπορικό σκέλος της ταινίας παρόλο που η ταινία είχε μεγάλο αντίκτυπο στο κοινό. 
Πρόκειται για μια βιογραφική αναφορά στη ζωή και το έργο του μεγιστάνα των ΜΜΕ και γνήσιο σύμβολο του καπιταλισμού Rudolph Chirst, ο οποίος συνέβαλε όχι μόνο στην αποτύχια της ταινίας αλλά και στην επαγγελματική σταδιοδρομία του Orson Welles η οποία συνάντησε πολλά προβλήματα. 

Μία ταινία σταθμός στην ιστορία του κινηματογράφου, για πολλούς η καλύτερη απ'όλες. Θεματικά, η ταινία υπογραμμίζει όσο λίγες άλλες ταινίες, τη διαβρωτική φύση της εξουσίας, αφηγούμενη ουσιαστικά την ζωή του Ρούντολφ Χίρστ, μεγιστάνα του τύπου ( ένα γνήσιο σύμβολο του καπιταλισμού), ο οποίος εξοργίστηκε από την ταινία πράγμα που συνέβαλε στην εμπορική της αποτυχία και στα προβλήματα που συνάντησε αργότερα, η σταδιοδρομία του Ουέλς.

Για πρώτη φορά γίνεται εδώ συστηματική χρήση του "βάθους πεδίου" του "πλάνου σεκάνς" και της αξονικής σκηνοθεσίας (αν και είχαν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν από τους Ρενουάρ, Γουάϊλερ), ενώ η δομή της αφήγησης είναι πρωτότυπη, όπως εξάλλου και οι γωνίες λήψης της κάμερας (χρήση λήψεων από χαμηλή θέση). Αν και δεν ξεφεύγει συνολικά από τα πλαίσια του κλασικού κινηματογράφου, ο "Πολίτης Κέιν" βρίθει από νεωτερισμούς που θα επηρεάσουν αποφασιστικά την αισθητική πολλών μεταγενέστερων ταινιών. 

Χρόνια αργότερα και πιο συγκεκριμένα το 1998 η ταινία ψηφίστηκε ως η καλύτερη όλων των εποχών από το American Film Institute. Ψηφοφορία στην οποία συμμετείχαν 1500 δημιουργοί του Ανερικάνικου κινηματογράφου ανάμεσα τους σκηνοθέτες, ηθοποιοί, σεναριογράφοι κλπ. Μια επιτυχία που επαναλήφθηκε 9 χρόνια μετά (2007) όπου ο Πολίτης Κέιν εδραιώνει τη θέση του μέσα στις καλύτερες και πιο κορυφαίες ταινίες όλων των εποχών.

*Αφιέρωμα με αφορμή την επέτειο θανάτου του - 10/10/1985