Η τρανσέξουαλ Μαρίνα, μια φανταστική γυναίκα

«O​​​​ταν σε κοιτάζω δεν ξέρω τι βλέπω... Μια χίμαιρα βλέπω». Το βλέμμα της συζύγου του Ορλάντο πάνω στην τρανσέξουαλ Μαρίνα είναι ένα μείγμα απορίας και απαξίωσης. Ο 57χρονος Ορλάντο πεθαίνει αιφνιδίως αφήνοντας την, κατά πολύ νεότερη, σύντροφό του Μαρίνα στο έλεος της πραγματικότητας. Η οικογένειά του, η πρώην σύζυγος, ένας μεγάλος γιος, την αντιμετωπίζουν επιθετικά και κάποιες στιγμές βίαια.

Άρθρο της Μαρίας Κατσουνάκη στην Καθημερινή 

Οσο για την κοινωνία, το μέρος τουλάχιστον με το οποίο έρχεται εκείνη σε επαφή, γιατρούς, αστυνομία, δημόσιες υπηρεσίες, συγγενείς του εκλιπόντος, η δυσφορία εναλλάσσεται με τον χλευασμό, η συμπεριφορά τους κρατάει με δυσκολία τα προσχήματα, εκπίπτοντας συχνά στη βαρβαρότητα.

Η Μαρίνα είναι όμορφη, ταλαντούχα τραγουδίστρια με καλλιεργημένη φωνή (κάνει μαθήματα), δουλεύει σε εστιατόριο για να βιοπορίζεται και στις πρώτες σκηνές της ταινίας ξεχειλίζει από ευτυχία. Μέχρι τον ξαφνικό θάνατο του Ορλάντο, την ημέρα των γενεθλίων της κι ενώ ετοιμάζονταν για το ταξίδι των ονείρων τους.

Η βραβευμένη χιλιανή παραγωγή «Μια φανταστική γυναίκα» του Σεμπάστιαν Λέλιο, με την εξαιρετική Ντανιέλα Βέγα στον πρωταγωνιστικό ρόλο (είχε έρθει πρόσφατα στην Αθήνα προσκεκλημένη του Φεστιβάλ «Νύχτες Πρεμιέρας») εμφανίστηκε στις ελληνικές αίθουσες σε μια καίρια στιγμή: λίγο πριν και κατά τη διάρκεια της συζήτησης και ψήφισης του νομοσχεδίου για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου. Δηλαδή, του δικαιώματος κάθε ατόμου στον αυτοπροσδιορισμό του και στην αλλαγή του ονόματός του.

H ταινία αυτή θα μπορούσε να είναι ένα σύντομο σεμινάριο ή ο πιο αυθεντικός και ήρεμος τρόπος για να προσεγγίσει κάποιος ένα θέμα που προκάλεσε εντάσεις και αποκαλύψεις νοοτροπιών στη Βουλή, δοκιμάζοντας και τις ανοχές της ελληνικής κοινωνίας.

Οχι γιατί η «Φανταστική γυναίκα» είναι η καλύτερη ταινία με διεμφυλικό ήρωα. Υπάρχει πλούσια φιλμογραφία στα θέματα του φύλου (μόνο τον Αλμοδόβαρ να αναφέρει κανείς, αλλά και την ξεχωριστή «Στρέλλα» του Πάνου Κούτρα).

Ομως ο Σεμπάστιαν Λέλιο στηρίζεται από τη συγκυρία και, κυρίως, από την πραγματικότητα. Δεν εκτοπίζει την ηρωίδα του στο περιθώριο για να αντλήσει αφορμές για συναισθηματικές φορτίσεις, ούτε την αγιοποιεί, αλλά ούτε και την καταδικάζει. Δεν τη στολίζει με τόνους συμπόνιας και κατανόησης ούτε την αφήνει έκθετη, μετέωρη και με υπονοούμενα σε μια σκληρή εποχή.

Ο σκηνοθέτης εντάσσει τη Μαρίνα σε μια κανονικότητα. Ζει μια κανονική σχέση, το 24ωρό της δεν διαφέρει από οποιουδήποτε κανονικού ανθρώπου και κανονικού ζευγαριού. Ο σύντροφός της την αγαπάει και τη φροντίζει, το ίδιο κι εκείνη.

O θάνατός του τη φέρνει αντιμέτωπη με την εικόνα που είχαν, ανέκαθεν, οι άλλοι για τη σχέση και για την ίδια. Η Μαρίνα δεν χωράει στο σχήμα που έχουν δώσει στον κόσμο τους. Η παρουσία της κλονίζει την αυθαιρεσία της σύμβασης. «Πώς είναι δυνατόν να ήταν μαζί σου ο άντρας μου», «τι είδε σε εσένα ο πατέρας μου» αναρωτιούνται (όχι με αυτά ακριβώς τα λόγια) τα στενά μέλη της οικογένειας του Ορλάντο. Δεν βλέπουν έναν άνθρωπο, ευγενή, συνεπή, δεκτικό απέναντί τους. Δεν βλέπουν τη σύντροφο που θέλει να συνοδέψει τον αγαπημένο της στην τελευταία κατοικία του, να τον πενθήσει. Βλέπουν κάτι ανησυχαστικά ακατάτακτο, παρείσακτο.

Πάνω της προβάλλουν το δικό τους ταραγμένο υποσυνείδητο, απωθήσεις, ασυμφιλίωτα, απαγορευμένες επιθυμίες, θυμούς ομολογημένους και ανομολόγητους, παγιδευμένα αισθήματα, αδυναμίες, αγωνίες.

Η ηθοποιός δήλωσε σε συνέντευξή της: «Η Μαρίνα κι εγώ έχουμε ένα κοινό: την επιθυμία μας να κοιτάζουμε προς τον κόσμο με αξιοπρέπεια». Η Ντανιέλα Βέγα μιλάει με την ίδια ειλικρίνεια (και ψυχραιμία) με την οποία συμπεριφέρεται ως Μαρίνα.

Η υπέρβαση δεν βρίσκεται στην υπερβολή. Ούτε στις αγωνιστικές δηλώσεις συμπαράστασης ούτε στα θορυβώδη λόγια, στις διαπρύσιες διακηρύξεις. Ναι, είναι αναφαίρετο δικαίωμα του κάθε ανθρώπου ο αυτοπροσδιορισμός του φύλου του.

Το διαφορετικό γίνεται δύσκολα αποδεκτό και για έναν ακόμη λόγο: στην εμπαθή απόρριψή του στερεώνουμε εύθραυστες υπεροχές. Υπεροχές που προέρχονται είτε από την κοινωνία είτε από την Εκκλησία. Εύθραυστες τόσο, που επιτίθενται λυσσαλέα σε οτιδήποτε αμφισβητεί τη μονοκρατορία τους.