Γκούσταφ Κλιμτ - Έγκον Σίλε: Oι 2 κορυφαίοι Αυστριακοί ζωγράφοι, παγκόσμιοι καλλιτέχνες 100 χρονιά από τον θάνατο τους

Και οι δυο διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη βιεννέζικη σκηνή και στη διεθνή αναγνώριση της αυστριακής τέχνης.

Και οι δυο κατηγορήθηκαν για τις ερωτικές απεικονίσεις τους για τις τολμηρές φιγούρες, ο Κλιμτ ως πορνογράφος όταν ανέλαβε να φιλοτεχνήσει την οροφή της Μεγάλης Αίθουσας του Πανεπιστημίου της Βιέννης και παρουσίασε τη Φιλοσοφία, την Ιατρική και τη Νομική, έργα που ολοκλήρωσε, δεν έγιναν αποδεκτά και καταστράφηκαν στη συνέχεια από τους Ναζί, ενώ αποχωρούσαν από την Βιέννη, ο Σίλε ομοίως ως πορνογράφος επειδή εξέθετε τολμηρά σχέδια σε μέρη προσβάσιμα σε παιδιά. Ο Σίλε δικάστηκε και τελικά φυλακίστηκε για τρεις μέρες εξαιτίας των έργων του.

Τον Κλιμτ και τον Σίλε τούς χώριζαν 28 χρόνια. Ο θάνατός τους συνέπεσε την ίδια χρονιά. Τον Ιανουάριο του 1918 ο Κλιμτ χτυπημένος από εγκεφαλικό μένει παράλυτος από τη δεξιά πλευρά του σώματός του, στις 6 Φεβρουαρίου πεθαίνει από αποπληξία στα 56 του χρόνια. Λίγους μήνες αργότερα, ενώ έχει ξεσπάσει στην Ευρώπη η επιδημία της Ισπανικής γρίπης που σκότωσε εκατομμύρια άτομα, ο Σίλε πεθαίνει στις 31 Οκτωβρίου 1918, τρεις μόλις μέρες μετά τον θάνατο της συζύγου του, μόλις στα 28 του χρόνια.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ από την Αργυρώ Μποζώνη στo elculture.gr, η ζωή τους συνδέθηκε όταν γνωρίστηκαν στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιέννης όπου σπούδαζε ο Σίλε και απογοητευμένος από την αυστηρότητα της σχολής την εγκατέλειψε το 1907. Την ίδια χρονιά αναζήτησε τον Γκούσταβ Κλιμτ, ο οποίος ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για το ταλέντο του νεαρού Σίλε και αγόρασε ορισμένους πίνακές του.

Ο Κλιμτ εισήγαγε τον Σίλε στη Wiener Werkstätte, το εργαστήριο που ήταν συνδεδεμένο με τον Ζετσεσιονισμό. Ο Σίλε δοκιμάζει να συναντήσει τον Κλιμτ στο ατελιέ του, ένα ευρύχωρο στούντιο με έπιπλα σχεδιασμένα από τον Ιωσήφ Χόφμαν, με έναν μεγάλο απεριποίητο κήπο του οποίου η αγριότητα καλλιεργούνταν προσεκτικά από τον Κλιμτ που αγαπούσε να τριγυρνά εντός του φορώντας σανδάλια και μια εξωτική μπλε δαντελένια ρόμπα πάντα όταν δούλευε.

Όταν έφτασε για να συστηθεί στον ήδη αναγνωρισμένο και διάσημο για τη γενναιοδωρία του προς τους νέους καλλιτέχνες Κλιμτ, ο Σίλε άφησε στα χέρια του το χαρτοφύλακά του, γεμάτο σχέδια. «Έχω ταλέντο;», τον ρώτησε. Τα έργα του νεαρού δεκαεφτάχρονου Σίλε είχαν καταπλήξει τον Κλιμτ. «Ταλέντο; Μα, ναι! Έχεις πολύ περισσότερο απ’ ό,τι χρειάζεται!», του απάντησε αυστηρά.

Το έργο του ενός επηρεάστηκε από αυτό του άλλου σε ένα περιβάλλον που, παρά τους συντηρητισμούς του, ευνοούσε την πνευματική ανάπτυξη της Βιέννης. Παρόλο που αυτά συνέβαιναν σε μια περίοδο κοινωνικής και οικονομικής αστάθειας και με χιλιάδες μετανάστες να την έχουν μετατρέψει σε πολυεθνική και πολυπολιτισμική πόλη, με πληθυσμό που ξεπερνούσε τα 2 εκατομμύρια κατοίκους, οι τέχνες, οι επιστήμες και οι νέες ιδέες έβρισκαν πρόσφορο έδαφος. Πρόκειται για την ανατολή και την άνθιση του βιεννέζικου μοντερνισμού.

Ο Γκούσταβ Κλιμτ γεννήθηκε σε μια φτωχή οικογένεια το 1862 κοντά στη Βιέννη. Κατάφερε ως υπότροφος να σπουδάσει στη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών της Βιέννης από το 1876 ως το 1883, ενώ κατά τη διάρκεια των σπουδών του με τον αδερφό του και το συμφοιτητή τους Φραντς Ματς, αρχίζουν να σχεδιάζουν οροφές και θέατρα σε πόλεις όπως η Βιέννη, το Κάρλσμπαντ και το Ράιχενμπεργκ, ενώ το 1883 οι αδελφοί Κλιμτ ιδρύουν το δικό του εργαστήριο στην Αυστροουγγρική πρωτεύουσα.

Αρχίζει να πειραματίζεται με τη μνημειακή ζωγραφική, ενώ τα ταξίδια τον βοηθούν να αναζητήσει το προσωπικό του ύφος. Δε διστάζει να έρθει σε ρήξη με τις καλλιτεχνικές παραδόσεις της ακαδημαϊκής ζωγραφικής, και το 1891 γίνεται μέλος της «Συντροφιάς εικαστικών καλλιτεχνών Βιέννης», ενός λίκνου πρωτοποριακής και καινοτόμας τέχνης. Το 1897 συνιδρύει και προεδρεύει του κινήματος της Απόσχισης. Στόχος του νέου αυτού συλλόγου είναι η ελευθερία των καλλιτεχνών χωρίς κρατική ανάμειξη. Ο Κλιμτ δέχεται την πολεμική που του ασκείται ανυποχώρητα. Το 1905 είχε ήδη αποχωρήσει από την Απόσχιση μαζί με άλλους καλλιτέχνες, λόγω διαφωνιών για τη στιλιστική κατεύθυνση του ρεύματος.

Το 1906 εγκαινιάζει με το πορτραίτο «Φρίτσα Ρίντλερ», τη λεγόμενη χρυσή περίοδο, με αποκορύφωμα το πασίγνωστο αριστούργημά του Το φιλί. Η επιρροή της παλαιοχριστιανικής και πρωτοβυζαντινής τέχνης είναι κι εδώ εμφανής. Εκείνη την εποχή η γυναικεία μορφή, ιδιαίτερα σε ερωτικές παραστάσεις, αποτελεί το επίκεντρο της θεματολογίας του. Μετά τη συνάντηση με τον Σίλε επηρεάζεται και αυτός από τον νεαρό μαθητή του, κάτι που φαίνεται στο όψιμο έργο του. Οι πίνακες και τα έργα του που, όπως έλεγε, ήταν ένας φόρος τιμής «στην αγαθή αλλά και λάγνα φυλή των υπερευαίσθητων» δε σταμάτησαν μέχρι το τέλος να ενοχλούν, ενώ σήμερα θεωρούνται από τα πλέον διάσημα και αναγνωρίσιμα στον κόσμο και εκτίθενται στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου.

Το άλλο πνευματικό τέκνο της Βιέννης, ο Έγκον Σίλε, στα δέκα χρόνια της σύντομης δημιουργικής του ζωής μας άφησε έργα με αξεπέραστη αμεσότητα, πρωτοφανή στο χώρο της ζωγραφικής στην εποχή του. Φορτωμένα με αλληγορίες, σκανδάλισαν τη βιεννέζικη κοινωνία του καιρού του, αλλά όλοι αναγνώρισαν σε κάθε πινελιά στους ερωτικούς του πίνακες και τις αγωνιώδεις απεικονίσεις του ανθρώπινου σώματος, έναν από τους μεγαλύτερους οραματιστές ζωγράφους στην ιστορία της τέχνης. Η εκφραστική ποιότητα της δουλειάς του, τα σχέδια και τα έργα ζωγραφικής του, συμβολίζουν μέχρι σήμερα την ψυχολογική αγωνία, τη συναισθηματική ειλικρίνεια, και τη σεξουαλική ελευθερία.

Ο Έγκον Σίλε γεννήθηκε στις 12 Ιουνίου 1890 στο Τουλν αν ντερ Ντόναου και στα 16 του έγινε δεκτός  στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Βιέννης. Γνώρισε τον Κλιμτ και ο δρόμος του άλλαξε για πάντα. Ο Κλιμτ, δάσκαλος και μέντορας βοήθησε τον Σίλε να εισαχθεί στην Wiener Werkstätte. Τις φορές που οι επικριτές του θεωρούσαν τα έργα πορνογραφικά έλεγε «δεν αρνούμαι ότι έχω κάνει σχέδια και υδατογραφίες της ερωτικής φύσης. Αλλά είναι πάντα έργα τέχνης».

Η μεγαλύτερη τραυματική του εμπειρία ήταν όταν κατηγορήθηκε ότι αποπλάνησε μια νεαρή κοπέλα. Μπήκε φυλακή και αφέθηκε ελεύθερος με μόνη κατηγορία να τον βαραίνει, την έκθεση των έργων του σε χώρο που ήταν προσβάσιμος από παιδιά. Όσο ήταν στη φυλακή, ο Σίλε ζωγράφισε 12 πίνακες που απεικόνιζαν τις δυσκολίες της ζωής στη φυλακή.

Το αγαπημένο του μοντέλο ήταν η φίλη και ερωμένη του Γουόλι που απεικονίζεται σε πολλά έργα του. Ο Σίλε παντρεύτηκε την Ήντιθ Χαρμς, η οποία έγκυος, πέθανε τον Οκτώβριο του 1918 τρεις μέρες πριν πεθάνει και ο ίδιος από ισπανική γρίπη. Τα τελευταία του έργα ήταν μια σειρά σχεδίων που απεικονίζουν την Ήντιθ.  Τα τελευταία του λόγια, ήταν «Der Krieg ist aus – und ich muss gehen» ( «Ο πόλεμος τελείωσε – και πρέπει να πάω»).

Εκατό χρόνια αργότερα, η Βιέννη και ολόκληρος ο κόσμος τιμούν με πληθώρα εκθέσεων και εκδηλώσεων δυο καλλιτέχνες που μπόρεσαν να αποτυπώσουν με τον πιο μοντέρνο τρόπο και με ισχυρούς συμβολισμούς την ψυχολογική αγωνία, τη συναισθηματική ειλικρίνεια και την σεξουαλική ελευθερία του ανθρώπου.