Ποια είναι η "Νόσος των Λεγεωνάριων" - Η αναπνευστική λοίμωξη που οδήγησε στον θάνατο τον Μάνο Αντώναρο

Η νόσος των λεγεωνάριων είναι μια σοβαρή μορφή πνευμονίας. Μια εκτεταμένη φλεγμονή των πνευμόνων που προκαλείται συνήθως από μόλυνση με ένα βακτήριο γνωστό legionella.Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται αύξηση στα άτομα που πλήττεi η νόσος των Λεγεωνάριων - γνωστή και ως νόσος των κλιματιστικών και στη συνέχεια ως νόσος των ταξιδιωτών -, εξαιτίας της ραγδαίας εξάπλωσης των κλιματιστικών (air condition) σε κάθε κλειστό χώρο (σπίτι, γραφείο, αυτοκίνητο, καταστήματα, εστιατόρια κλπ). Η ελλιπής, ή κακή συντήρηση του κλιματιστικού, φέρνει συσσώρευση επικίνδυνων βακτηρίων στο εσωτερικό του, τα οποία μεταφέρονται στον αέρα που αναπνέει το άτομο.

Σύμφωνα με τους ειδικούς του Κέντρου Ελέγχου Λοιμώξεων και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ), η νόσος των λεγεωνάριων έχει θνησιμότητα   περίπου 5–10%, δηλαδή περίπου 5 με 10 άτομα από τα 100 που θα νοσήσουν, θα έχουν μοιραία κατάληξη.

Η  ασθένεια που οδήγησε στην Εντατική και τελικά στον θάνατο τον δημοσιογράφο Μάνο Αντώναρο- δεν συσχετίζεται πλέον αποκλειστικά με τα κλιματιστικά ούτε με τα ταξίδια – και κατ' επέκταση τα ξενοδοχειακά καταλύματα- που ενοχοποιήθηκαν ως εστίες των βακτήριων Legionella.

Δεν είναι μεταδοτική ασθένεια η νόσος των Λεγεωνάριων από άτομο σε άτομο μέσω της επαφής. Αντ' αυτού, οι περισσότεροι άνθρωποι κολλούν τη νόσο από την εισπνοή των βακτηρίων. Οι ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας, οι καπνιστές και τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στην ασθένεια των λεγεωνάριων.

Το βακτήριο της νόσου των λεγεωνάριων προκαλεί επίσης τον πυρετό τύπου Pontiac, μια ηπιότερη ασθένεια που μοιάζει με γρίπη. Χωριστά ή από κοινού, οι δύο ασθένειες ονομάζονται απλά ως “νόσος των λεγεωνάριων”. Ο πυρετός Pontiac συνήθως φεύγει από μόνος του, αλλά αν αφεθεί χωρίς καμία ιατρική θεραπεία, η νόσος των λεγεωνάριων μπορεί να αποβεί θανατηφόρα.

Συμπτώματα
Η νόσος των Λεγεωνάριων αναπτύσσεται συνήθως 2 έως 10 ημέρες μετά την έκθεση του ατόμου στο βακτήριο legionella. Τις περισσότερες φορές ξεκινάει με τα ακόλουθα συμπτώματα:

Πονοκέφαλος
Μυϊκός πόνος
Ρίγη
Πυρετός που μπορεί να φτάσει τους 40° C και παραπάνω
Μέχρι τη δεύτερη ή την τρίτη μέρα, ο ασθενής θα αναπτύξει και άλλα συμπτώματα που μπορεί να περιλαμβάνουν:

Βήχας, ο οποίος μπορεί να έχει και βλέννα και μερικές φορές, αίμα
Δύσπνοια
Πόνος στο στήθος
Συμπτώματα στο γαστρεντερικό σύστημα, όπως ναυτία, έμετος και διάρροια
Σύγχυση, ή άλλες ψυχικές αλλαγές
Αν και η νόσος των λεγεωνάριων προσβάλλει κυρίως τους πνεύμονες, μπορεί να προκαλέσει περιστασιακά μολύνσεις σε πληγές και σε άλλα μέρη του σώματος, συμπεριλαμβανομένης της καρδιάς.

Μια ήπια μορφή της νόσου των λεγεωνάριων, γνωστή ως πυρετός Pontiac, μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως πυρετό, ρίγη, πονοκέφαλο και μυϊκούς πόνους. Ωστόσο, ο πυρετός τύπου Pontiac δεν μολύνει τους πνεύμονες σας και τα συμπτώματα συνήθως εξαφανίζονται μέσα σε δύο έως πέντε ημέρες.

Πώς μεταδίδεται η νόσος των λεγεωνάριων

Η νόσος των λεγεωνάριων μεταδίδεται μέσω της εισπνοής μικροσκοπικών σταγονιδίων νερού που περιέχουν τα βακτήρια Legionella – γι' αυτό και συγκαταλέγεται στις αναπνευστικές βακτηριακές λοιμώξεις. Σήμερα οι ειδικοί έχουν εντοπίσει 50 διαφορετικά είδη του βακτηρίου, εκ των οποίων τα 28 έχουν συσχετισθεί με νόσηση στον άνθρωπο με συχνότερο τη Legionella pneumophila.

Τα βακτήρια αυτά ζουν στο νερό και πολλαπλασιάζονται υπό κατάλληλες συνθήκες, παραδείγματος χάριν, στάσιμο νερό σε τεχνητά συστήματα νερού με θερμοκρασίες 20°C έως 50°C. Σταγονίδια και αερολύματα που περιέχουν Legionella μπορεί να δημιουργηθούν, για παράδειγμα, κατά τη ροή του νερού από τη βρύση ή την κεφαλή του ντους, μέσω των φυσαλίδων που αναδύονται από το νερό στις πισίνες των spa ή από κλιματιστικά συστήματα. 

Ως πιθανές πηγές μόλυνσης αναφέρονται από το ΚΕΕΛΠΝΟ τα εξής:

Συστήματα παροχής κρύου – ζεστού νερού (ντούς)

Πύργοι ψύξης συστημάτων κλιματισμού

Δεξαμενές αποθήκευσης νερού

Θερμές ιαματικές πηγές

Ιαματικά λουτρά

Κολυμβητικές δεξαμενές (ιδίως εκείνες όπου το νερό είναι ζεστό και διακινείται)

Σιντριβάνια

Υγραντήρες ατμόσφαιρας και αναπνευστικές συσκευές που λειτουργούν με νερό βρύσης

H νόσος των λεγεωνάριων με αριθμούς

Από τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Δικτύου Επιτήρησης της νόσου των λεγεωνάριων προκύπτει πως τα κρούσματά της αυξάνονται διαρκώς. Το 2016 – είναι το πιο πρόσφατο έτος με διαθέσιμα στοιχεία- αναφέρθηκαν στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης 7.069 περιστατικά της λοίμωξης με το βακτήριο leggionella. Το 2011 είχαν αναφερθεί 4.921 κρούσματα.

«Πρωταθλήτριες» για το έτος 2016 προκύπτει ότι είναι η Ιταλία (1.710 κρούσματα), η Γαλλία (1.218), η Γερμανία (981), η Ισπανία (951). Η Ελλάδα βρίσκεται πολύ χαμηλά στον σχετικό κατάλογο με 31 καταγεγραμμένα κρούσματα της νόσου. 

Όπως αναφέρθηκε στη διάρκεια πρόσφατης ημερίδας στην Κρήτη με την αιγίδα του ΚΕΕΛΠΝΟ, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Επιτήρησης της νόσου των λεγεωναρίων ενημέρωσε τους αρμόδιους υγειονομικούς φορείς ότι και το 2017 υπήρξε αύξηση των κρουσμάτων της νόσου στη χώρα μας.

Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν στην ημερίδα από τη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων στον νομό από το 2005 μέχρι και το 2017 υπήρξαν 72 δηλωμένα κρούσματα, από τα οποία 43 ήταν άνδρες και 27 γυναίκες, ενώ υπήρξαν και 2 κρούσματα αγνώστου φύλου και ηλικίας.

Τη δεκαετία 2005 – 2014 κατεγράφησαν κατά μέσο όρο 4,1 κρούσματα ανά έτος. Την τελευταία τριετία τα δηλωμένα κρούσματα ξεπερνούν τα 10 ανά έτος.

Κατά την τελευταία επταετία έχουν καταγραφεί και τρεις θάνατοι. Δύο το 2011, όταν τα δηλωμένα κρούσματα ήταν 7 και ένας το 2013 όταν τα δηλωμένα κρούσματα ήταν 8. Τα θύματα ήταν από τη Νορβηγία, τη Σουηδία και τη Φινλανδία.