Ντομπρόβσκις: Πολύ λεπτή άσκηση η επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές - Δεν υπάρχουν περιθώρια...

Βρυξέλλες, του Θάνου Αθανασίου για το capital.gr

To μήνυμα ότι η Ελλάδα οφείλει να συνεχίσει τη συνετή δημοσιονομική πολιτική και μετά την επίσημη έξοδο από το τρίτο πρόγραμμα διάσωσης στις 20 του μήνα, στέλνει με αποκλειστική του συνέντευξη στο Capital.gr ο Αντιπρόεδρος της Κομισιόν Bάλντις Ντομπρόβσκις, συναρτώντας την αποφυγή της μείωσης των συντάξεων, με την υπέρβαση των δημοσιονομικών στόχων για το 2018 - 2019 (3,5%).

Ο Αντιπρόεδρος της Κομισιόν για το ευρώ, ο οποίος έχει παρακολουθήσει την ελληνική υπόθεση και ως Πρωθυπουργός της Λετονίας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χαιρετίζει το μεγάλο επίτευγμα του τερματισμού των διασώσεων, υπενθυμίζει όμως ότι το τρίτο πρόγραμμα ήταν ουσιαστικά αχρείαστο καθώς η χώρα βρισκόταν ξανά στο ίδιο σημείο το 2014. Στέλνει μήνυμα συνέπειας στο πολιτικό σύστημα, και δηλώνει πως έχει λάβει διαβεβαιώσεις για τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων τόσο από την παρούσα κυβέρνηση, όσο και από την αξιωματική αντιπολίτευση, ο αρχηγός της οποίας του υποσχέθηκε ένα "ακόμα πιο φιλόδοξο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων αν εκλεγεί. Ο Βάλντις Ντομπρόβσκις προειδοποιεί ότι οι αγορές θα είναι αμείλικτες και όσο καλά και να τα πάει η χώρα "δεν είναι ESM με αξιολόγηση ΑΑΑ”.

Σε ό,τι αφορά τα κέρδη από τα ANFAs και τα SMPs υπενθυμίζει ότι αυτά είναι συνδεδεμένα με την τήρηση της συμφωνημένης δημοσιονομικής πορείας και ξεκαθαρίζει ότι με το δημοσιονομικό μαξιλάρι έχει ακόμα την επιλογή να αποπληρώσει πρόωρα το ΔΝΤ για να βελτιώσει περαιτέρω το προφίλ του χρέους. Τέλος κλείνει την πόρτα σε σκέψεις μείωσης των πρωτογενών πλεονασμάτων τα οποία θεωρεί απολύτως απαραίτητα για τη μείωση του ποσοστού του χρέους προς το ΑΕΠ και την οριστική βελτίωση της θέσης της χώρας.

- Ποιό είναι το βασικό μήνυμα που θέλετε να στείλετε στην Ελλάδα, με την ευκαιρία και της τυπικής εξόδου της χώρας από το 3ο πρόγραμμα διάσωσης αύριο;

Σας ευχαριστώ για αυτή τη συνέντευξη στο τέλος του προγράμματος στην Ελλάδα, σε μια σημαντική μέρα για τη χώρα και τους ανθρώπους της. 

Ωστόσο, επιτρέψτε μου να ξεκινήσω εκφράζοντας τα βαθύτατα συλλυπητήριά μου στις οικογένειες και τους φίλους των θυμάτων των καταστροφικών πυρκαγιών στην ανατολική Αττική. Αυτή η τρομερή τραγωδία επισκιάζει τον εορτασμό και ότι θα μπορούσε να είναι το τέλος του προγράμματος.

Καταρχάς θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι έχουμε να κάνουμε με ένα σημαντικό επίτευγμα και ότι η Ελλάδα στέκεται και πάλι στα πόδια της. Η ελληνική οικονομία ανακάμπτει, η ανεργία μειώνεται, τα δημόσια οικονομικά βελτιώνονται, η Ελλάδα έχει υπερβεί ακόμη και τους στόχους του πρωτογενούς πλεονάσματος. Έτσι, το κύριο μήνυμα είναι ότι η Ελλάδα θα πρέπει να μην σταματήσει την πορεία υπεύθυνων δημοσιονομικών και μακροοικονομικών πολιτικών. Η τήρηση των συμφωνηθέντων δημοσιονομικών στόχων και η πλήρης εφαρμογή των συμφωνηθεισών μεταρρυθμίσεων θα έχουν μεγάλη σημασία για να διασφαλιστεί ότι η οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας θα συνεχιστεί με βιώσιμο τρόπο και τελικά θα συμβάλει στη βελτίωση της ζωής στη χώρα.

- Πόσο σημαντική είναι σε αυτή τη φάση η πολιτική σταθερότητα, δεδομένης και της τρέχουσας εκλογολογίας;

Θα έλεγα, αυτό που έχει ζωτική σημασία για την Ελλάδα είναι να σέβεται τη συμφωνηθείσα δημοσιονομική πορεία μετά το πρόγραμμα και να διασφαλίζει την εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια Ένωση 28 δημοκρατιών, επομένως οι δημοκρατικές διαδικασίες, δηλαδή οι εκλογές, αποτελούν σημαντικό και αναγκαίο κομμάτι της Ένωσής μας. Θα ήθελα να τονίσω τη σημασία της συνέχειας όσον αφορά τις δημοσιονομικές πολιτικές και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.


- Μετά από 8 χρόνια, έχει άραγε πάρει το πολιτικό σύστημα το μάθημα αυτής της περιπέτειας; 

Τον Ιούνιο βρισκόμουν στην Ελλάδα και είχα συζητήσεις με τις ελληνικές αρχές, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και του υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου. Άκουσα μια πολύ σαφή δέσμευση για υγιείς δημοσιονομικές και μακροοικονομικές πολιτικές, επίσης για την περίοδο μετά το πρόγραμμα. Αυτή η δέσμευση επαναλήφθηκε στη συνεδρίαση της Ευρωομάδας στις 22 Ιουνίου. Νομίζω ότι η κυβέρνηση κατανοεί πολύ καλά ότι υπάρχουν ελάχιστα περιθώρια για τυχόν λάθη επειδή η Ελλάδα πρέπει τώρα να επιστρέψει στη χρηματοδότηση των αγορών, με δημόσιο χρέος περίπου 180% του ΑΕΠ. Πρόκειται για μια πολύ λεπτή άσκηση και απαιτεί σύνεση και εργασία ακριβείας από όλες τις πλευρές. Από την πλευρά της ΕΕ, υποστηρίξαμε την επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές μέσω μιας σημαντικής τελικής εκταμίευσης στο πλαίσιο του προγράμματος και των μέτρων για το χρέος που συμφωνήθηκαν. Τώρα είναι σημαντικό να παραμείνει η Ελλάδα στην πορεία της υγιούς δημοσιονομικής και μακροοικονομικής πολιτικής.

Είχα επίσης συζητήσεις με τον ηγέτη της αντιπολίτευσης από τη Νέα Δημοκρατία, τον κ. Μητσοτάκη και είχε επίσης πλήρη επίγνωση αυτής της ευαίσθητης κατάστασης και είπε ότι είναι έτοιμος να παρουσιάσει ένα ακόμη πιο φιλόδοξο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων.

- Συνεπώς με αυτά τα δεδομένα, θα μπορέσει άραγε μια ελληνική κυβέρνηση να αποφύγει τη μείωση των συντάξεων το 2019;

Η πιθανή χρήση του δημοσιονομικού χώρου έχει ήδη συζητηθεί κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Αν υπάρξει πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος που αναδύεται πάνω από τους τρέχοντες δημοσιονομικούς στόχους που συμφωνήθηκαν, υπάρχει φυσικά η δυνατότητα της κυβέρνησης να την χρησιμοποιήσει για να τονώσει την οικονομία, να μειώσει τους φόρους ή να την χρησιμοποιήσει για κοινωνικές ανάγκες. Επομένως, αυτή η δυνατότητα είναι σίγουρα εκεί, αλλά, φυσικά, πρέπει να υλοποιηθεί με πολύ προσεκτική παρακολούθηση. Πράγματι, πρέπει πρώτα να δούμε αν αυτός ο δημοσιονομικός χώρος υπάρχει πραγματικά και μόνο τότε να υπάρξει διανομή και όχι αντίστροφα.

- Ποιος θα είναι ο ρόλος του ΔΝΤ σε αυτές τις συζητήσεις, από εδώ και στο εξής; 

Το ΔΝΤ είναι πλήρως παρών στην Ελλάδα καθ' όλη τη διάρκεια του προγράμματος του ΕΜΣ και έχει δεσμευτεί να συνεχίσει να ασχολείται και με το ενισχυμένο πλαίσιο εποπτείας. Το ΔΝΤ θα το πράξει σύμφωνα με την εντολή του, για παράδειγμα μέσω της παρακολούθησης της χώρας βάσει του άρθρου IV. Πιστεύουμε ότι είναι σημαντικό το γεγονός ότι το ΔΝΤ εξακολουθεί να συμμετέχει και στην περίοδο μετά το πρόγραμμα, κυρίως για λόγους αξιοπιστίας προς την αγορά. Για άλλη μια φορά πρέπει να υπογραμμίσω αυτό το σημείο, ότι είναι σημαντικό για την Ελλάδα να δημιουργήσει όλες τις απαραίτητες προϋποθέσεις, ώστε να είναι σε θέση να χρηματοδοτηθεί από τις αγορές με αποδεκτούς όρους και με αποδεκτά επιτόκια. 

− Αν είχατε να διαλέξετε τρεις βασικές μεταρρυθμίσεις στις οποίες θα πρέπει να δοθεί από εδώ και στο εξής έμφαση, ποιές θα ήταν αυτές; 

Καταρχάς, μετά από τρία διαδοχικά προγράμματα, ύστερα από 8 χρόνια, είναι δύσκολο να βρεθεί οποιοσδήποτε τομέας πολιτικής όπου δεν έχουν πραγματοποιηθεί μεταρρυθμίσεις. Η Ελλάδα έχει περάσει από ένα πολύ σημαντικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, μεταμορφώνοντας τις δομές διακυβέρνησής της και την οικονομία της. Τώρα βλέπουμε σταδιακά αυτές τις μεταρρυθμίσεις να αρχίζουν να αποδίδουν καρπούς όσον αφορά βελτιωμένα οικονομικά και κοινωνικά αποτελέσματα. Βεβαίως, χρειάζεται χρόνος για την εφαρμογή όλων των μεταρρυθμίσεων και εξακολουθούν να υπάρχουν μεταρρυθμίσεις "υπό εξέλιξη" και χρειάζονται χρόνο για να καρποφορήσουν.

Επομένως, είναι δύσκολο για μένα να ξεχωρίσω τρεις μεταρρυθμίσεις που είναι πιο σημαντικές από άλλες. Επιτρέψτε μου να σας δώσω τρία παραδείγματα μεταρρυθμίσεων, αλλά δεν θα ισχυριστώ ότι αυτές είναι οι σημαντικότερες. Αλλά για να αναφέρω ορισμένα παραδείγματα, θα ήθελα πρώτα να μιλήσω για τα θέματα που σχετίζονται με τον τραπεζικό τομέα και ειδικά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στους ισολογισμούς των τραπεζών. Η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο μερίδιο των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην ΕΕ28. Είναι σαφές ότι υπάρχει ανάγκη δημιουργίας δομών βελτίωσης των μηχανισμών είσπραξης δανείων και παροχής του πλαισίου που επιτρέπει την αποτελεσματικότερη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Είναι θέμα οικονομικής σταθερότητας και προσβασιμότητας των πιστώσεων για την ελληνική οικονομία. Εάν βελτιώσετε την αποτελεσματικότητα των δομών που αφορούν την αφερεγγυότητα και την επιβολή είσπραξης δανείων, οι ελληνικές τράπεζες θα είναι πιο πρόθυμες να δανείσουν στην πραγματική οικονομία.

Δεύτερον, θα ήθελα να αναφέρω τη σημασία της ύπαρξης ενός αποτελεσματικού δικαστικού συστήματος. Αυτό είναι το κλειδί για ένα ευνοϊκό και προβλέψιμο επιχειρηματικό περιβάλλον.

Τρίτον, θα αναφέρω τον κοινωνικό τομέα και την ανάγκη παροχής ευρύτερης κάλυψης του δικτύου κοινωνικής προστασίας και εξασφάλισης πιο στοχοθετημένης υποστήριξης - έτσι ώστε η υποστήριξη να φτάσει σε εκείνους τους ανθρώπους που το χρειάζονται περισσότερο.

Επιτρέψτε μου να προσθέσω ότι θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε την Ελλάδα στις μεταρρυθμιστικές προσπάθειές της, μέσω της Υπηρεσίας Υποστήριξης Μεταρρυθμίσεων της Επιτροπής και του προγράμματος τεχνικής υποστήριξης.

- Σε τι διαφέρει πρακτικά η ενισχυμένη εποπτεία από τη μετα-προγραμματική εποπτεία (PPS) που έχει για παράδειγμα σήμερα η Κύπρος;

Θα έλεγα ότι η ενισχυμένη επιτήρηση για την Ελλάδα σημαίνει πιο εντατική δέσμευση από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Σε σύγκριση με τη συνήθη φορολογική και οικονομική εποπτεία που πραγματοποιείται για όλες τις χώρες που είχαν προγράμματα οικονομικής βοήθειας, αυτό σημαίνει πιο συχνές αποστολές και αναφορές και συνεπάγεται επίσης συνεχή παρακολούθηση της τήρησης της δημοσιονομικής πορείας μετά το πρόγραμμα, γιατί γνωρίζετε ότι τα μεσοπρόθεσμα μέτρα του χρέους συνδέονται επίσης με το αν η Ελλάδα τηρεί τους δημοσιονομικούς στόχους - που είναι το πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% έως το 2022 και κάποια από τα μέτρα για το χρέος εξαρτώνται από αυτό. Αλλά και πάλι, θα ήθελα να τονίσω ότι η ενισχυμένη επιτήρηση δεν σημαίνει ένα τέταρτο πρόγραμμα. Δεν συζητάμε για νέες συνθήκες, νέους στόχους, συζητάμε μόνο για την υλοποίηση των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων και στόχων. Και γενικότερα όσον αφορά τη δημοσιονομική και οικονομική εποπτεία, η Ελλάδα επιστρέφει τώρα στην κανονική διαδικασία, δηλαδή το ευρωπαϊκό εξάμηνο. Όπως και σε όλες τις άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ, η Ελλάδα αναμένεται τώρα να υποβάλει το σχέδιο δημοσιονομικού της σχεδίου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έως τις 15 Οκτωβρίου, έτσι ώστε να αξιολογήσουμε τη συμμόρφωσή της με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης - κάτι που κάνουμε με όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ.

- Υπάρχουν πολλές φωνές στο πολιτικό σύστημα που επιθυμούν τη μείωση των στόχων των πρωτογενών πλεονασμάτων.  Θεωρείτε κάτι τέτοιο εφικτό; 

Όσον αφορά τους στόχους πρωτογενούς πλεονάσματος, είναι πράγματι αρκετά υψηλοί, αλλά πρέπει να ειπωθεί ότι η Ελλάδα έχει τον υψηλότερο λόγο χρέους προς ΑΕΠ στην ΕΕ. Προκειμένου να έχουμε λογικό κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, είναι σημαντικό να μειώσουμε αυτόν τον λόγο του χρέους ως προς το ΑΕΠ. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο υπάρχουν σχετικά υψηλοί στόχοι πρωτογενών πλεονασμάτων. Επειδή ίσως μπορεί κανείς να πει ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε σχετικά ευνοϊκή κατάσταση όσον αφορά το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, επειδή ο δείκτης χρέους προς ΑΕΠ της Ελλάδας είναι μακράν ο υψηλότερος. Αλλά ναι όσον αφορά την εξυπηρέτηση του χρέους η Ελλάδα πληρώνει λιγότερο από την Ιταλία ή την Πορτογαλία, με χρέος περίπου στο 130% του ΑΕΠ. Έτσι, τώρα η Ελλάδα θα πρέπει να αναχρηματοδοτήσει σταδιακά από τις αγορές. Φυσικά, δουλέψαμε για να διασφαλίσουμε ότι οι όροι αναχρηματοδότησης θα είναι ευνοϊκοί για την Ελλάδα, αλλά εξακολουθούν να είναι υπό συνθήκες αγοράς - όχι τα δάνεια ΕΜΣ με βάση την αξιολόγηση ΑΑΑ. Προχωρώντας στη χρηματοδότηση της αγοράς, μπορεί κανείς να αναμένει αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους. Ωστόσο, για τον λόγο αυτό, ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ πρέπει να αρχίσει να μειώνεται, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το κόστος και τα επιτόκια είναι διαχειρίσιμα.

- Τι συνιστάστε στην Ελλάδα να κάνει με τα κέρδη επί ελληνικών ομολόγων που θα της επιστραφούν; Μπορεί να τα χρησιμοποιήσει για εσωτερικούς λόγους πέραν της μείωσης του χρέους; 

Η προϋπόθεση για την εκταμίευση είναι η συνέχιση της προσήλωσης της Ελλάδας στη συμφωνημένη δημοσιονομική πορεία, αλλά δεν υπάρχει άλλη προϋπόθεση υπό την έννοια ότι όσο η Ελλάδα θα ακολουθήσει τη συμφωνηθείσα δημοσιονομική πορεία, τα διαθέσιμα κέρδη θα μεταφερθούν στην Ελλάδα και θα χρησιμοποιηθούν για να μειώσει τις ακαθάριστες ανάγκες χρηματοδότησης ή τη χρηματοδότηση άλλων επενδύσεων, οι οποίες θα συμφωνηθούν με τα θεσμικά όργανα.

- Πρέπει η Ελλάδα να αποπληρώσει πρόωρα το ΔΝΤ;

Αυτό είναι κάτι που έχει συζητηθεί, υπάρχει μια πιθανότητα, αλλά για άλλη μια φορά δεν υπάρχουν ειδικοί όροι. Ο σκοπός του δημοσιονομικού μαξιλαριού είχε ως στόχο να εξασφαλίσει εμπιστοσύνη. Όσον αφορά το χρέος του ΔΝΤ, γνωρίζουμε ότι το χρέος του Ταμείου είναι πιο ακριβό από τα δάνεια ΕΜΣ και από την άποψη αυτή η πρόωρη αποπληρωμή προς το ΔΝΤ είναι κάτι που θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι μειώνει τον φόρτο εξυπηρέτησης του χρέους.

- Μετά από οκτώ χρόνια διασώσεων ποιο ήταν το χειρότερο σημείο που μπορείτε να θυμηθείτε και ποια στιγμή και ποιο το δίδαγμα της όλης ιστορίας;

Στην πραγματικότητα παρακολουθούσα την ελληνική κρίση και το πρόγραμμα της Ελλάδας από διαφορετικές θέσεις. Ήμουν στις συνόδους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όταν άρχισε η ευρωζώνη και η ελληνική κρίση, συνεδριάζαμε σε πολύ μακρές συνόδους κορυφής τη νύχτα για να συζητήσουμε την έξοδο από την κρίση, τη θεσμική οργάνωση. 

Τα τελευταία χρόνια παρακολούθησα την ελληνική κρίση από την οπτική γωνία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, γι 'αυτό την παρακολουθώ πολύ στενά. 

Πρέπει να ειπωθεί ότι ήταν μια βαθιά και παρατεταμένη κρίση, οπότε είναι καλό ότι βρισκόμαστε τελικά έξω από το δάσος, αλλά ίσως η χειρότερη στιγμή ήταν το πρώτο εξάμηνο του 2015, διότι, όπως θυμάστε, το grexit ήταν μια ρεαλιστική δυνατότητα. 

Χρειάστηκε πολλή δουλειά και πολλές προσπάθειες από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για να αποφευχθεί η υλοποίησή του, να διασφαλιστεί ότι η Ελλάδα θα παραμείνει εντός της ευρωζώνης και θα εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις ώστε η χώρα να μπορέσει να ανακάμψει. Αλλά το πρώτο εξάμηνο του 2015 ήταν μια μεγάλη οπισθοχώρηση, και για το λόγο ότι το 2014 η Ελλάδα είχε ήδη επιστρέψει στην ανάπτυξη και συζητούσαμε για το τέλος του προγράμματος, το οποίο επεκτάθηκε για μερικούς μήνες, αλλά επρόκειτο να ολοκληρωθεί τον Ιούνιο του 2015. Αντ 'αυτού, είδαμε τρία περιττά χρόνια με ένα νέο πρόγραμμα, οπότε αυτό αποτελούσε μεγάλη αποτυχία. Αλλά πρέπει επίσης να πούμε ότι η ελληνική κυβέρνηση επανεξέτασε την πορεία της και ότι υπήρξε αλλαγή ορισμένων υπουργών στην κυβέρνηση και η χώρα επέστρεψε στην οικονομική σταθερότητα και την οικονομική ανάπτυξη. Η ελληνική κυβέρνηση εφάρμοσε επίσης σημαντικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για την ενίσχυση των θεμελιωδών δεδομένων και της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Έτσι τώρα, υπό την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα ακολουθήσει σωστές δημοσιονομικές και οικονομικές πολιτικές, όπως αναμένουμε να κάνει, θα πρέπει να υπάρξει σταθερή οικονομική ανάπτυξη και συνεχής βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης για τους ανθρώπους. Δεν αποκλείω ότι η ελληνική οικονομία θα μας εκπλήξει στην ανοδική πορεία.