Ζακ Κωστόπουλος: Αν δεν ήταν ακτιβιστής με απήχηση στα κοινωνικά δίκτυα, πόσοι θα τον έκλαιγαν σήμερα;

Γράφει ο Μιχάλης Τσιντσίνης στην «Καθημερινή»:

Λένε ότι ήταν φτιαγμένος. Στο βίντεο, όμως, ο σκυφτός άνδρας που δεν μπορεί να σηκώσει ούτε τον πυροσβεστήρα φαίνεται εξίσου χαλασμένος. Τόσο «φτιαγμένος» και τόσο «χαλασμένος» όσο οι δύο άνδρες που τον περιμένουν να βγει έρποντας από τη σπασμένη τζαμαρία.

Αυτές οι σκηνές από το κοσμηματοπωλείο της Γλάδστωνος δεν είναι πια αυτό που δείχνουν. Πρέπει κανείς να προσπαθήσει να ξεχάσει όσα (δεν) έμαθε και όσα διάβασε, πρέπει να ξύσει τις στοιβάδες των αντίπαλων ερμηνειών και των εύκολων σχηματοποιήσεων, για να ανασύρει το γεγονός. Για να δει τα πόδια που χτυπούν το κεφάλι ενός πεσμένου στο τσιμέντο.

Γιατί είναι τόσο δύσκολο να νιώσει κανείς απλώς αποτροπιασμό αντικρίζοντας αυτήν την εικόνα; Γιατί νιώθει πρώτα την ανάγκη να συμβουλευτεί την πολιτική του ατζέντα και να την προβάλει πάνω σε ένα θέαμα ωμό; Στο θέαμα μιας βίας που, ακόμη κι αν το δικαστήριο τής αναγνωρίσει ελαφρυντικά, δεν έχουν ελαφρυντικό όσοι τη δικαιολογούν –ή την εγκωμιάζουν– εν ψυχρώ, ασφαλείς και ατάραχοι, πάνω από το πληκτρολόγιό τους;

\Δεν υπάρχει μόνο ιδεολογία της δικαιολόγησης. Υπάρχει και ιδεολογία του αποτροπιασμού. Αν ο Ζακ Κωστόπουλος δεν ήταν ένας ακτιβιστής με όνομα και ελληνικό επώνυμο, με προφίλ και απήχηση στα κοινωνικά δίκτυα, πόσοι θα τον έκλαιγαν σήμερα; Αν ήταν ένα σκέτο τζάνκι, ποιο κίνημα θα είχε βρεθεί να ταυτιστεί μαζί του και να ζητήσει τη δικαίωσή του;

Κάπως έτσι η πολιτική σήμανση της βίας προηγείται της καταδίκης της. Η κλωτσιά στο κεφάλι δεν είναι απάνθρωπη κλωτσιά σε ένα ανθρώπινο κεφάλι. Είναι είτε φασιστική κλωτσιά από πόδι νοικοκυραίου σε ένα μειονοτικό κεφάλι· είτε αμυντική κλωτσιά από πόδι αγανακτισμένου σε ένα κεφάλι εγκληματικό.

Η κατάληξη αυτής της κοινωνικής πόλωσης –κοινωνικής, με την έννοια ότι προκύπτει «αυτομάτως», προτού εμφανιστούν επίδοξοι πολιτικοί ποιμένες– είναι πάντως κοινή: Η άρνηση της ανθρώπινης ιδιότητας του άλλου. Λένε ότι αυτή η αμοιβαία απανθρωποποίηση δεν θα ήταν ούτε τόσο ταχεία ούτε τόσο οξεία χωρίς τα νέα Μέσα· χωρίς τους ψηφιακούς θαλάμους ζύμωσης και βρασμού μεταξύ ατόμων με τις ίδιες προκαταλήψεις.

Ακόμη και στον πόλεμο υπάρχουν ρωγμές από τις οποίες μπορείς να διακρίνεις την ανθρωπινότητα του αντιπάλου. Ο Τζορτζ Οργουελ, που είχε πολεμήσει στον Ισπανικό Εμφύλιο, διηγείται μια ιστορία – την οποία θυμίζει σε πρόσφατη έρευνά της η γερμανική εφημερίδα Zeit. Ο Oργουελ είδε ξαφνικά έναν άνδρα να βγαίνει από το απέναντι χαράκωμα. «Ηταν ημίγυμνος», γράφει, «και, καθώς έτρεχε, κρατούσε το παντελόνι του και με τα δύο χέρια. Κρατήθηκα και δεν του έριξα. Είχα έρθει εδώ για να πυροβολώ “φασίστες”· αλλά ένας άνθρωπος που κρατάει τρέχοντας το παντελόνι του δεν είναι “φασίστας”. Είναι εμφανώς ένα οικείο πλάσμα, όμοιο με σένα και δεν σου πάει να του ρίξεις».

Ενας άνθρωπος που κυλιέται στα σπασμένα τζάμια δεν είναι «ληστής».