Παναγία Γαλακτοτροφούσα: Έγιναν τα εγκαίνια στα Καψαλιανά Ρεθύμνου

Άλλωστε η ίδια η λέξη Εγκαίνια φανερώνει πως ένα πράγμα από παλαιό γίνεται καινούργιο και από μη ιερό, άγιο. Η καινούργια αυτή διάσταση όσον αφορά το ναό είναι ολοκάθαρη σ’ όλες τις ευχές και τα τροπάρια της ακολουθίας των Ιερών Εγκαινίων.

Χωρίς εγκαίνια δεν είναι δυνατή η τέλεση κανενός μυστηρίου παρά μόνο με τη χρήση του Αντιμηνσίου, λινού δηλαδή υφάσματος, που μπορεί να αντικαταστήσει την αγία Τράπεζα μέχρι να γίνουν κανονικά τα εγκαίνια του Ιερού Ναού, αφού σ’ αυτό υπάρχουν τμήματα λειψάνων αγίων μαρτύρων της πίστεώς μας, σύμφωνα με το δημοσίευμα του imra.gr.

Όσον αφορά την ιστορία των εγκαινίων είναι σημαντικό πως ακόμη  από την Παλαιά Διαθήκη γίνεται λόγος γι’ αυτά. Η σκηνή του μαρτυρίου που ήταν αφιερωμένη στη λατρεία του Θεού, είχε «δικαιώματα λατρείας» όπως μας λέει ο Απ. Παύλος, (εβρ. δ 1), αγιάσθηκε από τον Μωϋσή κατά προτροπή του Θεού με μυσταγωγικές πράξεις· «και λήψη το έλαιον της χρίσεως, και χρίσεις την σκηνή και πάντα τα εν αυτή, και έσται αγία…» (Έξοδ. 40, 9-11). Το ίδιο έγινε και με το ναό του Σολομώντος.

Οι Εβραίοι μάλιστα είχαν και έχουν ακόμη ειδική γιορτή των Εγκαινίων, όπως λέγεται, στην οποία γιορτάζουν και θυμούνται τα εγκαίνια και την κάθαρση του ναού του Σολομώντος, την οποία έκαμε ο Ιούδας ο Μακκαβαίος το 165 π. Χ. μετά τη βεβήλωσή του από τον Αντίοχο Δ’ τον Επιφανή.

Εκείνο όμως που έχει σημασία είναι πως η εκκλησία από τη στιγμή που έπαψε να καταφεύγει στις κατακόμβες και να προσφέρει την αναίμακτη θυσία επάνω στους τάφους των μαρτύρων, άρχισε να καθιερώνει ναούς και μάλιστα με μεγαλοπρεπείς τελετές, όπως μας πληροφορεί ο ιστορικός Ευσέβιος. Ήταν πανηγύρι τα εγκαίνια τότε, όπως ακριβώς και σήμερα.

Πνευματικό πανηγύρι που στηρίζεται στην πίστη του λαού, αλλά και τη ζωντανή παράδοση της Εκκλησίας μας. Τα εγκαίνια είναι οπωσδήποτε συνδεδεμένα με τη σημασία που δίνει η Εκκλησία στον Ιερό Ναό ως λειτουργικό χώρο και οίκο προσευχής του λαού αφ’ ενός και αφ’ ετέρου με τη σημασία που δίνει στον άνθρωπο ως λειτουργικό ον και προσωπικότητα με σκοπό τον αγιασμό και τη θέωση. Γι’ αυτό και στο πανηγύρι των Εγκαινίων καλούμαστε όλοι να συμμετάσχουμε πνευματικά και με πίστη.

«Εν πίστει τα εγκαίνια, επιτελούμεν φαιδρώς» ψάλουμε. Η ιερότητα του πανηγυριού αυτού στηρίζεται στην πίστη μας πως ο Ναός είναι έργο του Χριστού και του Παναγίου Πνεύματος· έργο όλης της Παναγίας Τριάδος πιστεύουμε, όπως λέει το τροπάριο, πως «τούτον τον οίκον ο Πατήρ ωκοδόμησε· τούτον τον οίκον ο Υιός εστερέωσε· τούτον τον οίκον το Πνεύμα το Άγιον ανεκαίνισε, το φωτίζον, και στηρίζον, και αγιάζον τας ψυχάς ημών» (απόστιχο του Εσπερινού των Εγκαινίων).

Ο Ναός είναι ασφαλώς ο οίκος του Θεού, αλλά και το δικό μας σπίτι. Είναι και πρέπει να είναι το κέντρο της ζωής μας κι όχι κάτι το δευτερεύον. Είναι η σκηνή η αληθινή, λιμάνι των χειμαζόμενων, ιατρείο παθών, καταφυγή ασθενών, δαιμόνων φυγαδευτήριο, τόπος που ο λαός δοξάζει τον Θεό «ψαλμοίς και ύμνοις και μυστικαίς λειτουργίαις» οι οποίες αναφέρονται και φθάνουν στο νοερό θυσιαστήριο και σε μας κομίζουν την αγαθότητα και τη χάρη του Θεού.

Η καθιέρωση του Ναού γίνεται από τον Αρχιερέα, που είναι «εις τύπον και τόπον του Αρχιερέως  Χριστού». Για την όλη τελετή χρησιμοποιούνται αρκετά υλικά, όπως καθαρό κερί, μαστίχη, σμύρνα, θυμίαμα, λείψανα αγίων μαρτύρων, άγιο μύρο, ροδόσταμο, κατασάρκιο της αγίας Τραπέζης, Αντιμήνσια κ.α.

Με το τυπικό που προβλέπεται από την Εκκλησία βιώσαμε μεγάλες και ξεχωριστές πνευματικές στιγμές χαράς, όλοι όσοι το πρωί της Δευτέρας 24ης Σεπτεμβρίου 2018, ημέρα μνήμης της Παναγίας της Μυτριδιωτίσσης, βρεθήκαμε στην τελετή  των εγκαινίων του Ιερού Ναού της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσης στα Καψαλιανά Ρεθύμνου, τα οποία τέλεσε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.κ. Ευγένιος.

Έτσι το πρωί, ο Μητροπολίτης μας μετέφερε στον Ιερό Ναό της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσης που επρόκειτο να εγκαινιασθεί τα ιερά λείψανα των Αγίων Τεσσάρων εν Ρεθύμνη Νεομαρτύρων (Γεωργίου, Αγγελή, Μανουήλ και Νικολάου) καθώς και τα Λείψανα των Οσίων Πατέρων της Μονής του Οσίου Σάββα και των Οσίων Πατέρων της Μονής του Οσίου Θεοδοσίου εν αθλήσει τελειωθέντων, τα οποία εναπόθεσε σε ένα άγιο Δισκάριο, πάνω στην Αγία Τράπεζα.

Αφού τελείωσε ο όρθρος, με την ψαλμωδία σχετικών τροπαρίων, ο Σεβασμιώτατος ντυμένος με λευκή στολή, σύμβολο της καθαρότητας και της αγνότητας, με ιερό δέος έφερε τον ειδικό δίσκο με τα άγια λείψανα σκεπασμένα με το ίδιο κάλυμμα που σκεπάζονται τα θεία δώρα.

Σε κάθε στάση διαβάστηκαν αναγνώσματα από την Καινή Διαθήκη και στη συνέχεια μπροστά στο Ναό έγινε μία από τις κατανυκτικότερες τελετές της εκκλησίας μας.

Η είσοδος δηλαδή πάλι στο Ναό έγινε με έναν ιδιόμορφο τρόπο: η πόρτα (κεντρική είσοδος) ήταν κλειστή και ο Μητροπολίτης μας  πρόσταξε αυτούς που είναι πίσω από τις πόρτες να τις ανοίξουν στον Βασιλέα της δόξης λέγοντας τα λόγια του Δαυίδ: «Ἄρατε Πύλας, οἱ ἄρχοντες ὑμῶν, καὶ ἐπάρθητε, πύλαι αἰώνιοι, καὶ εἰσελεύσεται ὁ Βασιλεὺς τῆς δόξης» (Ψαλ. 24ος), και ακούστηκαν τα λόγια που οι άγγελοι έλεγαν αναμεταξύ τους κατά την Ανάληψη του Κυρίου: «Τίς (ποιός)  ἐστιν οὗτος ὁ Βασιλεὺς τῆς δόξης;».

Έχουμε εδώ μίμηση ακριβώς των αγγέλων τη στιγμή της Ανάληψης του Κυρίου μας. «Κύριος κραταιὸς καὶ δυνατός, Κύριος δυνατὸς ἐν πολέμῳ. Ἄρατε πύλας, οἱ ἄρχοντες ὑμῶν, καὶ ἐπάρθητε, πύλαι αἰώνιοι, καὶ εἰσελεύσεται ὁ Βασιλεὺς τῆς δόξης», επαναλαμβάνει ο Μητροπολίτης. «Τίς ἐστιν οὗτος ὁ Βασιλεὺς τῆς δόξης;» , ανταπαντούν ξανά μέσα από τον κλειστό ναό.

«Κύριος τῶν δυνάμεων, αὐτός ἐστιν ὁ Βασιλεὺς τῆς δόξης» , βεβαίωσε ο Μητροπολίτης μας και άνοιξε η πόρτα και εισήλθε εντός του ναού με τους πιστούς για να τελέσει την ακολουθία των Ιερών Εγκαινίων και την πρώτη Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό.

Οι κλεισμένες θύρες που ανοίγουν, συμβολίζουν τις πύλες του Άδη που συντρίφτηκαν με την Ανάσταση του Κυρίου μας. Και «οι πύλες ανοίγονται στην πρόκληση των φωνών ωσάν να επρόκειτο οι φωνές να εισαγάγουν τον Χριστόν εις τον Ναόν», όπως μας αναφέρει χαρακτηριστικά ο Αγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας.

Με λαμπρό και πανηγυρικό τρόπο εισοδεύτηκαν τα άγια λείψανα μέχρι την Αγία Τράπεζα, όπου ο Μητροπολίτης μας, αφού τα έβαλε σε ειδική θήκη (λειψανοθήκη) με εύοσμο κηρομαστίχη, τα θύμιασε, τα μύρωσε και τα τοποθέτησε στο στυλίσκο που βρίσκεται στο μέσον της αγίας Τραπέζης (στην οπή που ονομάζεται φυτόν) ως το πιο κατάλληλο θεμέλιο. Κανένα άλλο θεμέλιο δεν είναι καλύτερο από τα ιερά λείψανα. Κι αυτό, όπως λέει ο άγιος Νικόλαος Καβάσιλας γιατί∙ «κανένα από τα μυστήρια δεν είναι πιο συγγενές προς το Χριστό απ’ ότι οι μάρτυρες.

Έχουν τα πάντα κοινά με τον Κύριο δηλ. το σώμα και το πνεύμα και το σχήμα του θανάτου… Άλλωστε τα οστά αυτά είναι ο αληθινός Ναός και το θυσιαστήριο του Θεού, και ο αχειροποίητος αυτός Ναός είναι η απομίμηση του αληθινού».

 Μετά την τοποθέτηση των ιερών λειψάνων στη θέση που προαναφέραμε, ο Μητροπολίτης μας πήρε το δοχείο με την κηρομαστίχη και τα αρώματα, που συμβολίζουν τα μύρα με τα οποία ο Ιωσήφ ο από Αριμαθαίας άλειψε το σώμα του Κυρίου, και τα έβαλε στην οπή της αγίας Τραπέζης για τη στερέωση του ανεγειρομένου Τάφου.

Κατόπιν τοποθέτησε την πλάκα στην οπή της αγίας Τραπέζης, ενώ ψάλλονταν δύο ωραίοι ψαλμοί ο 142ος «Υψώσω σε ο Θεός μου, ο Βασιλεύς μου, και ευλογήσω το όνομά σου εις τον αιώνα» σαν ευχαριστία και ανάμνηση των θαυμασίων του Θεού, και ο 22ος ψαλμός «Κύριος ποιμαίνει, με…», που υμνεί τη φιλανθρωπία του Θεού.

Εν τω μεταξύ αφού πάνω από τα αρχιερατικά του άμφια ο Μητροπολίτης μας έβαλε το λεγόμενο σάβανο, λευκού χρώματος, σύμβολο της σινδόνης με την οποία τυλίχθηκε το άγιο σώμα του Κυρίου, διάβασε γονατιστός την ευχή «ο Θεός ο άναρχος και αΐδιος…» με την οποία παρακάλεσε τον Θεό να αποστείλει το Πανάγιό του Πνεύμα και να αγιάσει το νέο Ναό της Παναγίας μας.

Έπειτα ακολούθησε η πλύση και ο καθαρισμός της αγίας Τραπέζης με σαπούνι και ζεστό νερό, σύμβολο κι αυτό του Αγίου Πνεύματος του οποίου από δω και πέρα πλέον θα είναι όργανο η αγία Τράπεζα.

Η όλη τελετή θύμιζε βάπτισμα. Κι αυτό δεν είναι τυχαίο. Η αγία Τράπεζα εικονίζει το Σωτήρα και δέχεται τα του βαπτίσματος όπως Εκείνος. «Είναι δε ανάγκη -τονίζει πάλι ο Ιερός Καβάσιλας- να γίνει κάποια κάθαρση ενάντια στη δύναμη του πονηρού, κι όπως ο Αρχιερεύς με προσευχές αποκαθαίρει από κάθε επήρεια των δαιμόνων το ύδωρ με το οποίο βαπτίζει τον άνθρωπο, έτσι και σ’ αυτή την τελετή διαλέγει τις  κατάλληλες προσευχές και με τον ίδιο τρόπο, όπως και πριν, με το νερό αποκλείει το πονηρόν».

Μετά την κάθαρση της αγίας Τραπέζης για τους λόγους που αναφέραμε, ραντίστηκε το ιερό θυσιαστήριο με ροδόσταμο, με αυτό δείχνουμε πως «φέραμε όλα όσα είναι απαραίτητα για να συμπληρώσουν την ανθρώπινη ζωή, δηλαδή φέραμε κι από τα αναγκαία κι από τα ευχάριστα κι απ’ αυτά κάναμε τη θυσία μας». Κατόπιν όπως και μετά το Βάπτισμα, ακολούθησε η Χρίση με το άγιο μύρο, το οποίο φέρνει τη χάρη του Θεού στη γη.

Το μύρον είναι η δύναμη του θυσιαστηρίου. Δύναμη που ενεργοποιείται, όπως τονίζει ο Ιερός Καβάσιλας, με την παρουσία και τη χάρη των ιερών λειψάνων για τα οποία αναφέραμε πριν.

Αφού επλύθη (εβαπτίσθη), εμυρώθη η αγία Τράπεζα, έπειτα στην κάθε μια από τις τέσσερεις της γωνίες τοποθετήθηκε ένα κομμάτι λινό ύφασμα στο οποίο είναι αγιογραφημένος ένας Ευαγγελιστής, επειδή η αγία Τράπεζα εικονίζει όλη την Εκκλησία στη στερέωση της οποίας συνέβαλαν οι Ευαγγελιστές, με τα Ευαγγέλιά τους. Κατόπιν τοποθετήθηκε στην αγία Τράπεζα το πρώτο ένδυμα το λεγόμενο κατασάρκιο, σύμβολο της σινδόνης με την οποία τυλίχθηκε το σώμα του Χριστού και στη συνέχεια τοποθετήθηκε ο επενδύτης, η αγία ενδυτή ή τραπεζόφορον κατά τον Άγιο Συμεών Θεσσαλονίκης. Είναι το βασικό άμφιο της αγίας Τραπέζης, πολυτελές σύμβολο δόξης κατά τον ίδιο Άγιο, αφού κατά τον ίδιο η αγία Τράπεζα «τάφος εστί και θρόνος του Ιησού».

Τέλος τοποθετήθηκε το λεγόμενο ειλητό, το οποίο εισήχθη στους βυζαντινούς χρόνους και αργότερα αντικατεστάθη από το γνωστό Αντιμήνσιο. Λέγεται πως το ειλητό δηλώνει το σουδάριο, το οποίο έφερε ο Χριστός στο κεφάλι Του το χρόνο που βρισκόταν στο μνημείο, και συμβολίζει την υπέρ ημών νέκρωση και Ανάσταση του Κυρίου.

Επάνω σε αυτό τοποθετήθηκε το ιερό Ευαγγέλιο και η τελετή τελείωσε με τη μύρωση και θυμίαση όλου του Ναού και του ανάματος των κανδηλιών που συμβολίζει, κατά τον Ιερό Καβάσιλα, το δικό Του Φως.

«Αυτό το φως μπορεί να ανακαλύψει και να φέρει στο φως τα πάντα, όπως ακριβώς γέμισε τον Άδην το φως, όταν έφθασε εκεί ο Χριστός. Οι ευχές δε που διαβάστηκαν στο τέλος είναι γεμάτες ευχαριστία στο Θεό και παράκληση να γεμίζει με δόξα, αγιασμό και χάρη το νέο θυσιαστήριο έτσι ώστε πάνω σ’ αυτό να μεταβάλλεται η αναίμακτη θυσία σε σώμα και αίμα Χριστού και να αγιάζεται ο λαός του Θεού με τη συμμετοχή του σ’ αυτό το ιερό μυστήριο.

«Ο σκοπός των Ιερών Εγκαινίων δεν είναι μόνο ο αγιασμός του Ναού αλλά και ο δικός μας αγιασμός με τον πνευματικό αγώνα και την αληθινή ζωή που κάνουμε. Σ’ αυτόν τον αγώνα έχουμε οπωσδήποτε οδηγό τον Χριστό», μας  ανάφερε στο κήρυγμά του ο Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης μας στο τέλος της Ακολουθίας.

Με αυτήν την μοναδική και ανεπανάληπτη σε κάλος τελετή, στον μοναδικό Ιερό Ναό στην Κρήτη που είναι αφιερωμένος στην Παναγία την Γαλακτοτροφούσα, θέλω να ευχαριστήσω εκ βάθους καρδίας τον Σεβασμιώτατο Ποιμενάρχη μας κ.κ. Ευγένιο για την τιμή, την ευλογία και την χαρά που μας επιδαψίλευσε με την τέλεση της ακολουθίας των Ιερών Εγκαινίων του Ναού μας.

Ευχαριστώ τους Πατέρες που κατέφθασαν από την Μητρόπολή μας, αλλά και την Ιερά Αρχιεπισκοπή Κρήτης, και μας βοήθησαν στο Ιερό Αναλόγιον, με την συμπροσευχή και την συμμετοχή τους κατά την τέλεση των Ιερών Ακολουθιών.

Επίσης ευχαριστώ τους πολύτιμους βοηθούς που συνέδραμαν να φτιαχτεί και να ανακαινιστεί ο Ιερός Ναός μας, τους δωρητές και συνεργάτες μου, καθώς και όλους όσους πρόσφεραν για τις ετοιμασίες των παραδοσιακών κερασμάτων και εδεσμάτων την παραμονή αλλά και την κυριώνυμον ημέρα της Πανηγύρεως.

Τέλος ευχαριστώ όλους όσοι ήρθαν και παραβρέθηκαν εκείνην την ημέρα και που όλοι μαζί δεχθήκαμε πλουσιοπάροχα την Χάρη της Παναγίας μας βιώνοντας αυτήν την πνευματική χαρά της Τελετής του Θρονιάσματος του Ιερού Ναού μας.