Κώστας Στούπας για το πετρέλαιο: Κάποιοι αναγκάζονται να πουλήσουν και πληρώνουν 30 έως 40 δολάρια το βαρέλι – Το καταλάβατε;

Γράφει ο Κώστας Στούπας στο Capital.

Το κραχ στις τιμές του πετρελαίου (αμερικάνικου αργού για την ακρίβεια) αποτελεί ένα μήνυμα για την κατάσταση που βιώνει η παγκόσμια πραγματική οικονομία και της απόστασής της από την εικόνα που παρουσιάζουν οι χρηματιστηριακές αγορές.

Την Τρίτη οι τιμές των συμβολαίων του Μαΐου στο αμερικάνικο χρηματιστήριο ξεκίνησαν κάτω από τα 20 δολ. το βαρέλι και όσο πλησίαζε η ώρα λήξης των συμβολαίων πιέζονταν μέχρι που έφτασαν να  πωλούνται σε αρνητικές τιμές.

Αυτό σημαίνει πως κάποιοι αναγκάζονταν να πουλήσουν πληρώνοντας 30 και 40 δολ. το βαρέλι. Τούτο συνέβη γιατί κάποιοι που είχαν αγοράσει τα συμβόλαια για να τα πουλήσουν υψηλότερα,  δεν κατάφεραν να τα πουλήσουν ούτε χαμηλότερα με ζημιά και αναγκάστηκαν να πληρώνουν για να τα πουλήσουν προκειμένου  να αποφύγουν τη μεγαλύτερη ζημιά.

Όταν λήγει ένα συμβόλαιο αγοράς αυτός που το κατέχει καλείται να παραλάβει το προϊόν, που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι αργό πετρέλαιο. Το προϊόν μπορεί να αποθηκευτεί σε ιδιόκτητες αποθήκες αν π.χ. ο αγοραστής είναι διυλιστήριο ή σε ενοικιαζόμενες έναντι ενοικίου.

Το πρόβλημα προέκυψε γιατί δεν υπάρχουν διαθέσιμες αποθήκες για πετρέλαιο. Η μείωση της κατανάλωσης τους τελευταίους μήνες χωρίς αντίστοιχη μείωση της παραγωγής και προσφοράς έχει γεμίσει όλες τις αποθήκες της υφηλίου. Έτσι οι αγοραστές έπρεπε να αθετήσουν τα συμβόλαια κάτι που συνεπάγεται πρόστιμα προφανώς μεγαλύτερα από τις ζημιές που προκαλούν οι αρνητικές τιμές...

Πολλοί εφοπλιστές που είχαν τάνκερ διαθέσιμα τις τελευταίες εβδομάδες τα μετέτρεψαν σε αποθήκες, αγοράζοντας αργό πετρέλαιο σε χαμηλές τιμές. Αν η τιμή βρεθεί υψηλότερα τους επόμενους μήνες θα κερδίσουν, αν όχι θα χάσουν...

Το πρόβλημα

Η επιδημία του "κορονοϊού" έχει μειώσει δραστικά την κατανάλωση πετρελαίου. Οι χώρες που παράγουν πετρέλαιο και ανήκουν στον ΟΠΕΚ έκαναν μια προσπάθεια να μειώσουν την παραγωγή αλλά η Ρωσία εμπόδισε να ληφθεί κάποια απόφαση, δείχνοντας πως επιθυμεί να πέσουν οι τιμές. Η Σαουδική Αραβία αντέδρασε αυξάνοντας την παραγωγή. Οι σκοπιμότητες ενδέχεται να είναι πολλές και διαφορετικές με πρώτη τη χρεοκοπία του αμερικανικού σχιστολιθικού κλάδου που έχει υψηλό κόστος παραγωγής. Ενδέχεται όμως να είναι και αυτοκαταστροφικές εγωιστικές αποφάσεις ηγετών με απολυταρχικές εξουσίες.

Ο αμερικάνικος οργανισμός ενέργειας που είναι από τους πλέον αξιόπιστους,  έχει κάνει μια πρόβλεψη όπου εκτιμά τη μείωση της παγκόσμιας ημερήσιας ζήτησης στα δυο πρώτα τρίμηνα του 2020 λόγω της επιδημίας κατά περίπου 15 εκατ. βαρέλια.  Από το τρίτο τρίμηνο προέβλεπε την επάνοδο της ζήτησης κοντά στα προ κρίσης επίπεδα.

Οι αγορές μέχρι πριν λίγες μέρες φαίνεται να κινούνταν με αυτό το σενάριο. Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών όμως το καθιστούν λιγότερο πιθανό.

Κάποιοι εκτιμούν πως η μείωση της κατανάλωσης άρα και της ζήτησης θα κρατήσει περισσότερο και αφήνουν αυτούς που πόνταραν στην επανάκαμψη με την άρση των μέτρων "καραντίνας" από Μάιο, Ιούνιο με τα συμβόλαια αγοράς στο "χέρι"...

Η κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας δεν αποτυπώνεται αντικειμενικά από τις ισοτιμίες των νομισμάτων, τα επιτόκια των ομολόγων και τις τιμές των χρηματιστηρίων γιατί οι κυβερνήσεις και οι Κεντρικές Τράπεζες "θολώνουν" την εικόνα των αγορών και άρα της οικονομίας  με τις παρεμβάσεις τους.

Οι Κεντρικές Τράπεζες τυπώνουν χρήμα και αγοράζουν ομόλογα και μετοχές οπότε τις τιμές δεν τις διαμορφώνει η αγορά με την προσφορά και τη ζήτηση αλλά οι Κεντρικές Τράπεζες. Αυτό θυμίζει μια παραλλαγή του τρόπου που λειτουργούσε η σοβιετική οικονομία και δεν είναι βιώσιμος...

Η τακτική αυτή μοιάζει π.χ. σαν στο πρόβλημα εξάντλησης των αποθηκευτικών χώρων πετρελαίου, την Τρίτη το απόγευμα οι Κεντρικές τράπεζες με επικεφαλής την FED να αποφάσιζαν να... εκτυπώσουν "χάρτινους" αποθηκευτικούς χώρους.

Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο η λύση του προβλήματος θα ήταν εικονική ενώ θα χάναμε την ουσία του ζητήματος.

Δεν θα είχαμε το μήνυμα που εκπέμπουν οι αρνητικές τιμές και το κυριότερο δεν θα γνωρίζαμε την ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης που κρύβουν.

Ποιο είναι το μήνυμα...

Τι σημαίνει όμως η τιμή του πετρελαίου περί τα 20 ή τα -20 δολάρια το βαρέλι;

Στην πράξη σημαίνει πως κάποιες χώρες και εταιρείες θα χρεοκοπήσουν. Ο πόλεμος μεταξύ Σαουδικής Αραβίας, Ρωσίας και ΗΠΑ εντάσσεται στο πλαίσιο της προσπάθειας του καθενός να χρεοκοπήσει τους άλλους για να επωφεληθεί στη συνέχεια.

Όταν κινδυνεύουν να χρεοκοπήσουν χώρες και μεγάλες εταιρείες σε πρώτη φάση, σε δεύτερη φάση κινδυνεύουν οι τράπεζες που τις έχουν δανείσει οι οποίες συνήθως είναι διεθνείς.

Η Κίνα, η Γερμανία και η Γαλλία δεν παράγουν πετρέλαιο, κυρίως  καταναλώνουν.  Λογικά επωφελούνται από την πτώση της τιμής και δεν "αγγίζονται" από τις χρεοκοπίες.

Οι κινέζικες, γερμανικές και ιαπωνικές τράπεζες όμως κινδυνεύουν από τις χρεοκοπίες χωρών και επιχειρήσεων και οι χώρες τους θα χρειαστεί να τις "σώσουν" όπως έκαναν και στο μικρότερο αναλογικά πρόβλημα της χρεοκοπίας της μικρής Ελλάδας το 2010.

Αν δεν τις σώσουν η χρεοκοπία κάποιων τραπεζών θα προκαλέσει χρεοκοπία χιλιάδων επιχειρήσεων που εξαρτώνται από αυτές, απόσυρση καταθέσεων  κλπ.

Η  Ελλάδα

Κάποιοι θα πιστέψουν πως οι αρνητικές τιμές του πετρελαίου σημαίνουν πως το πρατήριο της γειτονιάς θα μας παρακαλέσει να αγοράσουμε πετρέλαιο για θέρμανση και να φουλάρουμε τα αυτοκίνητα και αντί να μας ζητήσει χρήματα θα μας δώσει.

Δεν είναι έτσι. Το πρατήριο της γειτονιάς προμηθεύεται πετρέλαιο από τα ελληνικά διυλιστήρια τα οποία αυτήν τη στιγμή, το πλέον πιθανό είναι να έχουν στις δεξαμενές το πετρέλαιο που προμηθεύτηκαν  πριν 3-4 και παραπάνω μήνες στις τιμές εκείνης της περιόδου.

Αν το προμηθεύτηκαν π.χ. στα 60 δολ. τώρα αναγκάζονται να το πουλήσουν σε τιμές με τις οποίες γράφουν ζημιές. Μετά ο καταναλωτής θα πρέπει να έχει υπόψη πως τα 2/3 της τιμής των καυσίμων που πληρώνει είναι φόροι.

Αν οι ζημιές είναι μεγάλες θα χρειαστούν κεφάλαια για να τις αναπληρώσουν. Τα ελληνικά διυλιστήρια είναι ο πλέον δυναμικός κλάδος της ελληνικής βιομηχανίας που κατέχουν τη μερίδα του λέοντος των ελληνικών εξαγωγών. Αν αντιμετωπίσουν αυτές οι επιχειρήσεις προβλήματα "δύσπνοιας" οι υπόλοιπες θα έχουν σταματήσει να αναπνέουν...

Οι αρνητικές τιμές στο πετρέλαιο αποτυπώνουν το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται η παγκόσμια οικονομία την άρση του οποίου δεν βλέπουν οι αγορές σύντομα.

Η στρέβλωση

Στρέβλωση της οικονομίας είναι π.χ. που η  Ελλάδα,  μια χρεοκοπημένη χώρα, την περασμένη εβδομάδα βγήκε και δανείστηκε με επιτόκιο κοντά στο 2%. Ποιος δανείζει μια χρεοκοπημένη χώρα με 2%;

Οι χρεοκοπημένες εμπορικές τράπεζες οι οποίες παίρνουν τα ομόλογα και τα καταθέτουν στην ΕΚΤ εισπράττοντας προμήθειες και φρεσκοτυπωμένο χρήμα.

Δεν υπάρχει όμως "τζάμπα" χρήμα ακόμη και αυτό που τυπώνει η Κεντρική Τράπεζα έχει κάποιο κόστος. Όταν ο ισολογισμός της ΕΚΤ ξεπεράσει κάποιο όριο, το Ευρώ θα υποστεί τις συνέπειες... Το ίδιο θα γίνει και με το δολάριο, το γουάν και το γιεν γιατί όλοι λύνουν τα προβλήματα με την εκτύπωση...

Η Ελλάδα όμως είναι μικρό μέγεθος και η ΕΚΤ με την Ε.Ε. θα μπορούσαν να την κρατήσουν όρθια χωρίς μεγάλο κόστος. Το πρόβλημα είναι πως αυτή τη στιγμή όλοι βουλιάζουν και χρειάζονται "σωσίβιο"...

Η πτώση της ζήτησης δημιουργεί πτώση των τιμών και αποπληθωρισμό. Οι χρεοκοπίες και η απορρύθμιση των εφοδιαστικών αλυσίδων σε συνδυασμό με την αθρόα εκτύπωση χρήματος θα οδηγήσει σε πληθωριστικά φαινόμενα...