Βαρυσήμαντο άρθρο του Κώστα Σημίτη: Η παγκοσμιοποίηση, η ευρωπαϊκή ενοποίηση, ο κορωνοϊός & η κλιματική αλλαγή

Η πανδημία του κορωνοϊού και οι αντιδράσεις που προκάλεσε έδωσαν αφορμή στην αμφισβήτηση της παγκοσμιοποίησης όσο και του μέλλοντος της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Η αποπαγκοσμιοποίηση αλλά και η επαναφορά εθνικών πολιτικών στην Ευρωπαϊκή Ενωση υποστηρίχθηκαν με επιχείρημα τις διαφορετικές αντιδράσεις των χωρών της Ενωσης στην πανδημία και το γεγονός της άρνησης όλων των χωρών να υπάρξει μία κοινή πολιτική καταπολέμησης του ιού.

Ταυτόχρονα παρατηρήθηκαν προσπάθειες αποδέσμευσης της εξάρτησης της εθνικής παραγωγής από την παραγωγή άλλων κρατών. Ενισχύθηκε επίσης η επιχειρηματολογία ότι οι εθνικές επιδιώξεις προηγούνται των συνεργασιών. Καθοριστικοί για την εξέλιξη υπήρξαν και οι δισταγμοί και οι αντιπαραθέσεις στην Ενωση, αν και πώς θα πρέπει να επέμβει στις εξελίξεις.

Η τελευταία απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη θεαματική ενίσχυση των κρατών-μελών με 750 δισ. ευρώ επηρέασε ευνοϊκά το κλίμα. Όμως πιθανότατα θα υπάρξει πάλι ένα κλίμα δυσπιστίας, όταν η Επιτροπή ανακοινώσει τους αναγκαίους ελέγχους και περιορισμούς που θα ισχύσουν κατά τη διάθεση των χρημάτων.

Το ερώτημα, αν θα πρέπει να συμβάλουμε ή όχι στην παγκοσμιοποίηση ή στην ευρωπαϊκή ενοποίηση παραβλέπει ότι οι εξελίξεις αυτές δεν πραγματοποιούνται επειδή ορισμένα κράτη ή οι ηγεσίες τους τις επιθυμούν. Τα φαινόμενα αυτά είναι συνδεδεμένα με τον τρόπο λειτουργίας των οικονομιών και των κρατών υπό τις σημερινές συνθήκες.

Σε όλες τις κοινωνίες και τα κράτη, τα οποία έχουν αναπτύξει την οικονομία τους με δράσεις που δεν περιορίζονται στον εθνικό χώρο αλλά επεκτείνεται πέρα από αυτόν, είναι αναπόφευκτη η διεθνοποίηση αυτών των δραστηριοτήτων. Η οικονομία συνδέεται με την οικονομία άλλων χωρών, η δε κρατική πολιτική προσαρμόζεται ή αντιδρά στις πολιτικές άλλων χωρών.

Αυτός ο πολλαπλασιασμός των οικονομικών και πολιτικών διασυνδέσεων είναι προϋπόθεση ανάπτυξης, προόδου, επιτυχίας. Οταν πραγματοποιηθεί, οι γνώσεις, οι εμπειρίες, οι ικανότητες που καθορίζουν την παραγωγή, το επίπεδο ζωής προσαρμόζονται, αλλάζουν.

Διαμορφώνονται νέοι κοινοί προβληματισμοί που αφορούν τη νέα πραγματικότητα. Νέες αλλαγές στον περιβάλλοντα χώρο δημιουργούν πρόσθετες διασυνδέσεις, εξελίξεις και αναγκαιότητες, ένα νέο κόσμο που απαιτεί νέες πολιτικές. Το φαινόμενο αυτό έχει χαρακτηρισθεί «συνεχής αποδέσμευση» (Μιλάνοβιτς).

Η Ευρωπαϊκή Ενωση αποτελεί παράδειγμα. Επεκτάθηκε πέρα από τα έξι κράτη που την ίδρυσαν και η επέκταση αυτή συνοδεύτηκε από νέες επιδιώξεις, νέες πολιτικές, μια ισχυροποιημένη θέση στις παγκόσμιες σχέσεις που και αυτή βελτιώνεται ή περιορίζεται από τις εξελισσόμενες δυναμικές στο παγκόσμιο επίπεδο.

Είναι ένα γεγονός το οποίο μας καθορίζει. Δεν είναι δυνατό ούτε εμείς να σταματήσουμε ενώ οι άλλοι προχωρούν και αναδιαμορφώνονται ούτε οι άλλοι να αγνοήσουν τις εξελίξεις που προκαλούμε.

Η παγκοσμιοποίηση δεν αναστέλλεται, δεν περιορίζεται. Δεν σταματά, αν κάποια χώρα το επιθυμεί. Είναι η αυτόματη συνέπεια της τεχνολογικής προόδου και της συνεχούς επέκτασης των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

Επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από δράσεις και αντιδράσεις τόσο χωρών που πρωταγωνιστούν στην τεχνολογική πρόοδο όσο και εκείνων που την εφαρμόζουν. Παρουσιάζει βεβαίως προβλήματα. Δημιουργούνται ανισότητες, εξαρτήσεις, υποτέλειες. Επικρατεί ανταγωνισμός.

Ένα γνωστό παράδειγμα των προβλημάτων που προκύπτουν είναι η τεχνολογία 5G. Αναπτύχθηκε στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη, αλλά με ταχύτερους ρυθμούς στην Κίνα. Η τεχνολογία αυτή σχετίζεται με την κινητή τηλεφωνία και αυξάνει κατά πολύ τις δυνατότητες ενημέρωσης, συγκέντρωσης πληροφοριών και παροχή τους.

Η Κίνα έχει σημειώσει μέχρι στιγμής τη μεγαλύτερη πρόοδο στην εξέλιξη και εμπορευματοποίησή της. Οι ΗΠΑ και άλλες χώρες είναι αντίθετες στην εγκατάσταση της κινεζικής τεχνολογίας.

Γράφει ο Κώστας Σημίτης στην Καθημερινή…

Θεωρούν ότι η Κίνα θα τη χρησιμοποιήσει με σκοπό την κατασκοπεία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέστησε κατά την εφαρμογή της να χρησιμοποιείται ταυτόχρονα και άλλο σύστημα άλλων χωρών, ώστε να μην εξαρτάται η χώρα μόνο από το 5G.

Χαρακτηριστικό της παγκοσμιοποίησης είναι η μεταφορά δραστηριοτήτων, που απαιτούν χειρωνακτική εργασία από τις προηγμένες στις λιγότερο προηγμένες χώρες. Στόχος είναι να περιορισθεί έτσι το κόστος παραγωγής στις ανεπτυγμένες χώρες και να υπάρξει κατάλληλο προσωπικό για την παραγωγή που δεν υπάρχει πια στις χώρες με υψηλό επίπεδο αμοιβών και ανάπτυξης.

Ένα ποσοστό γερμανικών αυτοκινήτων παράγεται στην Τσεχοσλοβακία γι’ αυτόν τον λόγο. Στις περιπτώσεις αυτές δεν μεταφέρεται μόνον ένα τμήμα παραγωγής αλλά και ταυτόχρονα γνώσεις και τεχνολογίες που εξασφαλίζουν την υψηλή ποιότητα της παραγωγής και ταυτόχρονα τη βαθμιαία ένταξη της χώρας που υστερεί στις πιο ανεπτυγμένες.

Είναι μια θετική πλευρά της παγκοσμιοποίησης. Υπάρχει όμως και αρνητική πλευρά. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ απείλησε κατά την πανδημία χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Ασίας, ότι θα αποσύρει την παραγωγή αμερικανικών προϊόντων από αυτές, αν δεν ακολουθήσουν τις πολιτικές που συνιστά.

Το γεγονός ότι η παγκοσμιοποίηση θα συνεχισθεί, επιβάλλει να διαμορφώσουμε συνθήκες ώστε η εξέλιξη αυτή να έχει θετικά αποτελέσματα, να την καθορίζουν οι αξίες μας. Οι μορφές που παίρνει η παγκοσμιοποίηση εξαρτώνται από τις οικονομικές και πολιτικές συνθήκες του χώρου στον οποίο πραγματοποιείται.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν καθοριστικό ρόλο στη Βόρεια και στην Κεντρική Αμερική αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο. Στην Ασία είναι έντονος ο ανταγωνισμός μεταξύ Κίνας και Ινδιών. Η Κίνα επιδιώκει να επηρεάσει επίσης εξελίξεις στην Αφρική και στην Ευρώπη.

Στην Ευρώπη, η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα πιο ισχυρά μέλη της, όπως η Γερμανία και η Γαλλία θα διαμορφώνουν τον τρόπο συμμετοχής και την επιρροή των υπολοίπων κρατών. Κρίσιμο σε όλες τις περιπτώσεις είναι να δημιουργηθούν συνθήκες που εξασφαλίζουν σε όλα τα μέλη της Ένωσης συμμετοχή στις αναπτυξιακές διαδικασίες αλλά και στη διαμόρφωση της κοινωνικής οργάνωσης και του πολιτικού καθεστώτος της.

Η παγκοσμιοποίηση δεν πρέπει να εξελιχθεί σε συνένωση σύμφωνα με τις επιδιώξεις και τα συμφέροντα του ισχυρότερου π.χ. των ΗΠΑ ή της Κίνας. Στην Ευρώπη οι συνθήκες για μια επωφελή σε όλους πρόοδο είναι εξαιρετικά ευνοϊκές γιατί η οικονομική και πολιτική δύναμη είναι κατανεμημένη σε περισσότερες χώρες.

Η ευρωπαϊκή ενοποίηση δεν είναι μόνον ένα όραμα για να λειτουργήσουν αποδοτικότερα η ευρωπαϊκή οικονομία, η κοινή αγορά, το κοινό νόμισμα και η αντιμετώπιση των διεθνών εξελίξεων. Είναι ταυτόχρονα η συνεχής, με τη συμβολή όλων των μελών, αντιμετώπιση τόσο των κοινών προβλημάτων όσο και των παγκοσμίων εξελίξεων, όπως η κλιματική αλλαγή.