Τι γιορτάζουμε την Καθαρά Δευτέρα; Tα ήθη και τα έθιμα όλων των πόλεων της Ελλάδας;

Με την Καθαρά Δευτέρα σηματοδοτείται η έναρξη της Σαρακοστής και το τέλος των Αποκρεών. Εορτάζεται 48 ημέρες πριν την Κυριακή του Πάσχα και είναι μέρα νηστείας και αργίας. Η νηστεία της Σαρακοστής διαρκεί 40 μέρες, όσες ήταν και οι μέρες νηστείας του Χριστού στην έρημο.

Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι Χριστιανοί καθαρίζονται πνευματικά και σωματικά και καλούνται να αφήσουν πίσω τους όλες τις αμαρτωλές συνήθειες, συμπεριλαμβανομένων και των αρτύσιμων, δηλαδή των μη νηστίσιμων, φαγητών.

Η Κυριακή, την παραμονή της Καθαράς Δευτέρας, ονομάζεται “της Τυροφάγου” επειδή είναι η τελευταία μέρα που τρώμε γαλακτοκομικά, ενώ το κρέας έχει αρχίσει ήδη να νηστεύεται μια βδομάδα νωρίτερα, με τελευταία ημέρα την Κυριακή της Αποκριάς (Από+κρέας).

Η Καθαρά Δευτέρα γιορτάζεται έντονα σε όλη την Ελλάδα και αποτελεί επίσημη αργία.

Ο εορτασμός της Καθαράς Δευτέρας λέγεται και Κούλουμα.

Φαγητά

Τα φαγητά που τρώμε είναι όλα νηστίσιμα ή σαρακοστιανά με βασικό πρωταγωνιστή τη λαγάνα, δηλαδή άζυμο ψωμί που παρασκευάζεται μόνο εκείνη τη μέρα. Άλλα χαρακτηριστικά φαγητά της ημέρας είναι ο ταραμάς, τα θαλασσινά, ο χαλβάς, τα λαχανικά και τα φασόλια.

Έθιμα

• Σε όλη την Ελλάδα πετάμε χαρταετούς. Με τα χρώματα και την ελευθερία στο πέταγμά τους, συμβολίζουν την άνθιση της άνοιξης και την απελευθέρωση από τα βάρη του χειμώνα. Ένα ακόμα έθιμο είναι και το λεγόμενο Γαϊτανάκι, έθιμο που έφεραν από την Μικρά Ασία οι πρόσφυγες.
• Στα Μεστά και στους Ολύμπους της Χίου αναβιώνει το Έθιμο του Αγά με τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία, όπου σε ένα θεατρικό ο Αγάς ως δικαστής, καταδικάζει με χιούμορ τους θεατές. Άλλο έθιμο με ρίζες στην Τουρκοκρατία είναι εκείνο της μεταμφίεσης κάποιου κατοίκου της Αλεξανδρούπολης σε Μπέη και της περιφοράς του στην πόλη μοιράζοντας ευχές.
• Στον Πόρο καθαρίζουν τα σκεύη τους από τα λίπη των κρεάτων που καταναλώθηκαν τις Απόκριες σε ένα έθιμο που αποκαλείται ξάρτυσμα.
• Στη Κέρκυρα γίνεται ο Χορός των Παπάδων όπου οι ιερείς στήνουν χορό που ακολουθείται από τους γέροντες.
• Στην Κάρπαθο οδηγούνται στο Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων από τους Τζαφιέδες, δηλαδή τους χωροφύλακες, οι κάτοικοι που αντάλλαξαν απρεπείς χειρονομίες.
• Στο Γαλαξίδι οι καρναβαλιστές πασαλείφονται με αλεύρι και χορεύουν κυκλικά, το λεγόμενο αλευρομουτζούρωμα, έθιμο του 1801.

freepik

• Στην Μεθώνη γίνεται ο γνωστός γάμος του Κουτρούλη, αναπαράσταση ενός γάμου του 14ου αιώνα. Δύο άντρες μαζί με τους συγγενείς τους πηγαίνουν στην πλατεία, όπου γίνεται ο γάμος με παπά και με κουμπάρο, διαβάζεται το προικοσύμφωνο και ακολουθεί τρικούβερτο γλέντι.
• Στη Βόνιτσα στο έθιμο του Αχυρένιου Γληγοράκη, όπου ένας αχυρένιος ψαράς, δεμένος σε γάιδαρο, γυρνάει μέσα στο χωριό και καταλήγει σε μια φλεγόμενη βάρκα αναφέρει το tsemperlidou.
• Στην Θήβα γίνεται ο βλάχικος γάμος όπου ξυρίζεται ο γαμπρός για να παντρευτεί κάποιον άντρα συγχωριανό του μεταμφιεσμένο σε νύφη. Είναι ένα έθιμο που ξεκίνησε περίπου το 1830, μετά την απελευθέρωση των ορεινών περιοχών.
• Οι Μουτζούρηδες στο Πολύσιτο Βιστωνίδας μουτζουρώνουν με κάπνα τούς επισκέπτες του χωριού.
• Στη Μεσσήνη γίνεται η αναπαράσταση της εκτέλεσης της γριάς Συκούς που κρεμάστηκε στη θέση Κρεμάλα της πόλης, με εντολή του Ιμπραήμ Πασά, επειδή είχε το θάρρος να του πει ότι η εκστρατεία του και ο ίδιος θα είχαν άσχημο τέλος από την αντίδραση των επαναστατημένων Ελλήνων.
• Το Μπουρανί στον Τύρναβο είναι μία χορτόσουπα δίχως λάδι, γύρω από την προετοιμασία της οποίας στήνεται ολόκληρο το σκηνικό του παιχνιδιού με φαλλικά σύμβολα και τολμηρά πειράγματα από τους μπουρανίδες.
• Στα χωριά Μέρωνα και Μελιδόνια του Ρεθύμνου αναβιώνουν έθιμα όπως το κλέψιμο της νύφης, ο Καντής και το μουντζούρωμα.
• Στη Σκύρο, σχεδόν όλοι οι κάτοικοι με παραδοσιακές ενδυμασίες κατεβαίνουν στην πλατεία του νησιού, όπου χορεύουν και τραγουδούν.