Αναγνωστικό ταξίδι στ’ αστέρια του 2013-Αυτά τα βιβλία αξίζει να αγοράσετε τώρα στις Γιορτές-Γιατί το βιβλίο είναι το καλύτερο δώρο!

Δώδεκα συνεργάτες της «Καθημερινής» επιλέγουν από μια πλούσια και αξιόλογη παραγωγή τα βιβλία που έκριναν ως πιο σημαντικά.

Υπάρχει πάντοτε κάτι κάπως στενάχωρο όταν προσπαθείς να κάνεις ένα αφιέρωμα σε βιβλία. Εν προκειμένω, στις τρεις σελίδες που ακολουθούν, αποπειραθήκαμε να παρουσιάσουμε, έστω και τηλεγραφικά, μερικά από τα βιβλία που κρίναμε ως τα σημαντικότερα της χρονιάς που μας αφήνει. Το στενάχωρο είναι ότι, αναπόφευκτα, κάποιοι αξιόλογοι τίτλοι έχουν μείνει απέξω. Υπάρχει όμως και κάτι πολύ ευχάριστο και πολύ πιο σημαντικό από ακόμα ένα αφιέρωμα-ανασκόπηση στη βιβλιοπαραγωγή μιας ολόκληρης χρονιάς: το ότι ακόμα και σε καιρό οξύτατης οικονομικής κρίσης, γράφονται, μεταφράζονται, εκδίδονται τόσα πολλά και καλά βιβλία.



Μια άλλη διαπίστωση που μας κάνει να χαμογελάμε είναι το ότι έχουμε σημαντικά βιβλία όχι σε έναν μόνον τομέα αλλά σε πολλούς. Χαρακτηριστικό είναι ότι είτε στα ελληνικά είτε σε μετάφραση, οι εξαιρετικοί τίτλοι πολιτικής σκέψης, ανάλυσης και Ιστορίας, τα θεωρούμενα και «δύσκολα» βιβλία δηλαδή, έχουν την τιμητική τους στη βιβλιοπαραγωγή (και) του 2013.

Από αυτή τη σκοπιά, οφείλουμε να δώσουμε συγχαρητήρια σε εκδότες οι οποίοι, παρά τις εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες στην αγορά, παλεύουν και τολμούν και προχωρούν στη διάδοση κειμένων μέσα από τα οποία γίνονται σοβαρές προσπάθειες είτε να ξανακοιτάξουμε το παρελθόν με πιο φρέσκια, με πιο διαφορετική ματιά είτε να προσεγγίσουμε αυτό που μας συμβαίνει τώρα, σε βάθος και με νηφαλιότητα, δοκιμάζοντας παράλληλα μερικές προεκτάσεις στο αύριο, όχι μόνον της χώρας αλλά και της Ευρώπης, του πλανήτη εντέλει.

Το μικρό -όπως έχουν τα πράγματα- αφιέρωμα που ξεκινάει από αυτή τη σελίδα, δεν είναι παρά μια ενδεικτική συλλογική παρουσίαση και πρόταση για αναγνωστικά ταξίδια γεμάτα άφθονη τροφή για σκέψη. Για περισσότερες βιβλιολογικές προτάσεις, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ανατρέξουν και στη στήλη «Ο κύριος Γκρι», στη σελίδα 2 των σημερινών Τεχνών της Καθημερινής.

ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Της Κατερινας Σχινα
- Μακάρι να ήσουν εδώ, Γκράχαμ Σουίφτ. Μετ.: Θ. Σκάσσης, εκδ. Εστία. Υφαίνοντας τις μικροϊστορίες δύο οικογενειών κτηνοτρόφων από το Ντέβον της Αγγλίας στον καμβά της μακροϊστορίας, ο συγγραφέας, με λεπτότητα και διακριτική μελαγχολία, μεταμορφώνει ένα συζυγικό καβγαδάκι σε στοχασμό για την παρακμή της παλιάς Αγγλίας και τη σκιά ενός νεκρού στο Ιράκ σε φιλικό φάντασμα-λυδία λίθο των επιλογών όσων επέζησαν.

- Η κόμη της Αφροδίτης, Μίκαελ Σίσκιν. Μετ.: Στ. Αργυροπούλου, εκδ. Μεταίχμιο. Ρωσόφωνοι πρόσφυγες αφηγούνται τις ιστορίες τους σε ένα κέντρο υποδοχής τους στην Ελβετία, ένας πατέρας γράφει στον αποξενωμένο γιο του, σπαράγματα ημερολογίων έρχονται στο φως. Ιστορίες που συνδέουν την αρχαία ιστορία με τη σύγχρονη, την οδύνη με την απόλαυση, την αυτοβιογραφία με τη μυθοπλασία.

- Ζωή μετά τη ζωή, Κέιτ Ατκινσον. Μετ.: Μ. Γκανά, εκδ. Μεταίχμιο.Επίκεντρο του μυθιστορήματος είναι η διαιώνια ανθρώπινη απορία: τι θα γινόταν αν η ζωή μου είχε εξελιχθεί διαφορετικά; Χιούμορ και τρυφερότητα, σε ένα μυθιστόρημα που συνοψίζει τον σύντομο 20ό αιώνα, μιλώντας για τον χρόνο και τη στιγμή, τη μοίρα και την πιθανότητα.

- Το τανγκό της παλιάς φρουράς, Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε. Μετ.: Τ. Σπερελάκη, εκδ. Πατάκη.

Πληθωρική ιστορία έρωτα, παραπλάνησης, πολιτικο-σεξουαλικής ίντριγκας και κατασκοπείας με πρωταγωνιστές έναν γοητευτικό απατεώνα και μια καλλονή της υψηλής κοινωνίας. Με μουσικό υπόβαθρο το τανγκό, το βιβλίο ανασυνθέτει νοσταλγικά περασμένες εποχές και πλάθει πρόσωπα κινηματογραφικής λάμψης.

- Τα πορφυρά πανιά, Αλεξάντρ Γκριν. Μετ.: Ι. Καμμένου, εκδ. Κίχλη. Ο συγγραφέας (1880-1932) περιγράφει μια ερωτική, παραμυθητική ιστορία που θα μπορούσε να διαβαστεί σαν μια παραβολή για την ομορφιά.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Της Τιτικας Δημητρουλια
- 360, Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Πατάκη. Ο Κυριακίδης διαγράφει τον κύκλο των ανθρωπίνων και μιλά για τη ζωή: για τα πρόσωπα και τα προσωπεία, τη μοίρα και τον αυτοπροσδιορισμό, τη σχέση με τον άλλον ως σχέση με τον εαυτό, για το τυχαίο και τη μνήμη, την τέχνη και τη λύτρωση. Στιλίστας, βιρτουόζος μιας μινιμαλιστικής αφήγησης που συνυφαίνει τα γεγονότα με τις λέξεις, τους ήχους και τις εικόνες που τα έχουν ήδη καταγράψει ή σχολιάσει στην αέναη επανάληψή τους, μας χαρίζει μια νουβέλα πυκνή, πικρή, ανάλαφρη και υπέροχη.

- Το χάδι, Αλέξανδρος Στεφανίδης, εκδ. Αγρα. Τα διηγήματα του πρωτοεμφανιζόμενου Στεφανίδη αιφνιδιάζουν τον αναγνώστη. Σπαρακτική λιτότητα, τεχνική αρτιότητα, γλώσσα δραστική όσο δεν παίρνει.

- Το ταξίδι στην Ελλάδα, Δημήτρης Νόλλας, εκδ. Ικαρος. Κάθε κειμενικό «ταξίδι στην Ελλάδα» αναζητούσε, από πολύ παλιά, την ελληνικότητα, τον ιδιαίτερο τρόπο ιστορικής ύπαρξης της χώρας μέσα από τους ανθρώπους της. Στην ίδια ακριβώς λογική κινείται και το τελευταίο μυθιστόρημα του Νόλλα, ευσύνοπτο όπως πάντα, προσηλωμένο στην έννοια του τόπου ως συστατικού της ψυχής, που ανέκαθεν τον στοιχειώνει. Συνδυάζοντας την ανθρωπολογία με την πολιτική, ο Νόλλας επιμένει στην ατέλεια του ανθρώπου που μοιραία γράφει την Ιστορία, και στην Ελλάδα.

- Η άσκηση του Ροτ, Βασιλική Ηλιοπούλου, εκδ. Πατάκη. Η Ηλιοπούλου επιστρέφει στον Εμφύλιο μέσα από τις μνήμες ενός ανθρώπου που έζησε τις συνέπειές του στο πετσί του, ξενιτεύτηκε και τώρα επιστρέφει σε μια Αθήνα η οποία για άλλη μια φορά φλέγεται και πυρπολεί τη μνήμη του που υποχωρεί και την ψυχή του που ποθεί τη λύτρωση.

- Οταν θα βγαίνουν τα λιοντάρια, φίλησέ με, Κυριάκος Μαργαρίτης, εκδ. Ψυχογιός. Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες απόπειρες αναπαράστασης της Αθήνας της κρίσης και της ζωής των νέων ανθρώπων, λιγότερο και περισσότερο πολιτικοποιημένων, αποσυντονισμένων, κατακερματισμένων, απελπισμένων, που έχουν ανάγκη τον έρωτα ως ηθική και αισθητική κατηγορία για να υπάρξουν.

ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Του Κωστα Καλφοπουλου
- Στα δίχτυα του Μάττο, Μια υπόθεση για τον αρχιφύλακα Στούντερ, Friedrich Glauser. Μετ., επίμ., σημ.: Γ. Καλλιφατίδης, εκδ. Νεφέλη. Ενας σημαντικός συγγραφέας του Μεσοπολέμου, που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Ενας «Μαιγκρέ της Βέρνης» εξιχνιάζει διαισθητικά μια υπόθεση που εκτυλίσσεται στον κλειστοφοβικό χώρο ενός ψυχιατρικού ιδρύματος, σε μια Ελβετία «υπεράνω πάσης υποψίας».

- Ιλιγγος, Γιάννης Μαρής. Πρόλογος: Α. Αποστολίδης, εκδ. Αγρα. Οταν η μνήμη παίζει περίεργα παιγνίδια και κάποιοι αρχαιοκάπηλοι ετοιμάζουν το «μεγάλο κόλπο», ο αστυνόμος Μπέκας παραμονεύει. Ακόμη ένα ανέκδοτο έργο του πατριάρχη της αστυνομικής λογοτεχνίας, που δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στην «Απογευματινή», το 1961.

- Κινούμενος στόχος, Ross MacDonald. Μετ.: Χ. Παπαδημητρίου, εκδ. Μεταίχμιο. Μια περίπλοκη υπόθεση που μας μεταφέρει στο Λος Αντζελες των ναρκωτικών και των αιρέσεων, στα τέλη του ’40. Στην κινηματογραφική του διασκευή («Χάρπερ») πρωταγωνιστούσαν οι Πολ Νιούμαν, Λορίν Μπακόλ και Τζάνετ Λι.

- Τα Χριστούγεννα του Μαιγκρέ και άλλες χριστουγεννιάτικες ιστορίες, Ζωρζ Σιμενόν. μετ.: Α. Μακάρωφ, εκδ. Αγρα. Σε ένα χιονισμένο και λαμπερό, από στολισμένες βιτρίνες και γιορτινά φώτα, Παρίσι, τρεις ιστορίες, σαν παραμύθια για ενηλίκους. Τρεις υποθέσεις που αναβοσβήνουν στον φωτεινό χάρτη της πόλης, σαν λαμπάκια σε χριστουγεννιάτικο δέντρο.

- Ρόζα, Jonathan Rabb. Μετ.: Ρ. Γεωργιάδου, εκδ. Πόλις. Η ζωή και ο θάνατος της «κόκκινης Ρόζας» ξαναγράφεται και διαβάζεται σαν αστυνομικό θρίλερ στα ταραγμένα χρόνια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Ο συγγραφέας κινείται επάξια στη σύγχρονη παράδοση του Αλαν Φερστ και του Φίλιπ Κερ.

Της Χρυσας Σπυροπουλου
- Τα χέρια της Αφροδίτης, Γιάννης Μαρής, εκδ. Αγρα. Μοιραίες γυναίκες, Ελληνες Εβραίοι στη Θεσσαλονίκη, μυστικές υπηρεσίες των Ισραηλινών σε έναν θανάσιμο εναγκαλισμό... και η λύτρωση ύστερα από χρόνια.

- Σεληνιασμός, Ζωρζ Σιμενόν. Μετ.: Αργ. Μακάρωφ, εκδ. Αγρα. Εμμονές, έρωτες και εφιάλτες από τη δυτική ακτή της Αφρικής στη Γαλλία.

- Το κυνήγι του θησαυρού, Αντρέα Καμιλλέρι. Μετ.: Φωτ. Ζερβού, εκδ. Πατάκη. Οταν η πλήξη συναντάει τον Σιμενόν… και μια κούκλα, τότε ξυπνάει το αστυνομικό τμήμα στη Βιγκάτα.

- Ο Μπρουνέτι και ο κακός οιωνός, Ντόνα Λεόν. Μετ.: Ρ. Κολαΐτη, εκδ. Καστανιώτη. Διαφθορά στο δικαστικό σώμα της Βενετίας. Και ο Μπρουνέτι εκ νέου σε περιπέτειες με τους προϊσταμένους του, αλλά και με εκείνους που πιστεύουν στα ωροσκόπια και στις χαρτομαντείες.

- Το φθινόπωρο του Κουρτ Βαλάντερ, Χένινγκ Μάνκελ. Μετ.: Λύο Καλοβυρνάς, εκδ. Ψυχογιός. Ο Ψυχρός Πόλεμος ρίχνει τη σκιά του στη σημερινή Σουηδία και ο Βαλάντερ, αν και βρίσκεται στη δύση της καριέρας του, δεν διστάζει να αντιμετωπίσει τους προσωπικούς του εφιάλτες.

- Η προμήθεια, Τζορτζ Πελεκάνος. Μετ.: Αντ. Καλοκύρης, εκδ. Πατάκη. Ο ελληνικής καταγωγής συγγραφέας δημιουργεί τον ήρωά του Σπίρο Λούκας, ο οποίος, μετά τη θητεία του στο Ιράκ, αναζητεί την τύχη του στους πολύβουους και επικίνδυνους δρόμους της Ουάσιγκτον.

- Κυνηγός οστών, Πατρίσια Κόρνγουελ. Μετ.: Εφη Φρυδά, εκδ. Μεταίχμιο. Η δόκτωρ Κέι Σκαρπέτα είναι ξανθιά, κομψή και επίμονη στη δουλειά της. Η επιστήμη στην υπηρεσία της απαιτητικής και δαιμόνιας ιατροδικαστού, η οποία με λογική και ευαισθησία ακολουθεί τα ίχνη του δολοφόνου.

ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ
Της Γιουλης Επτακοιλη
- Πύρρος, ο δρόμων μάγειρος, Αλέξανδρος Γιώτης, εκδ. Τόπος. «Το παρελθόν και το μέλλον είναι στο βάθος της κατσαρόλας», γράφει ο πρόωρα χαμένος δάσκαλος, γαστρογράφος, ερευνητής, συγγραφέας, μάγειρας. Ουσιαστικά πρόκειται για τη μαγειρική του «διαθήκη», που διαβάζεται σαν μια περιπέτεια γύρω από το πώς ένας άνθρωπος βρίσκει τον δρόμο του στη μαγειρική τέχνη. Στο τέλος του βιβλίου παρατίθενται αντιπροσωπευτικές συνταγές από τα ταξίδια του Αλ. Γιώτη.

- Ζαχαρομαγειρέματα, Νεκτάριος Βουρίκης, Κωνσταντίνος Χολέβας, Χάρης Ψιλόπουλος, εκδ. Le Monde. Τρεις νέοι ταλαντούχοι ζαχαροπλάστες αποκωδικοποιούν τα μυστικά της υψηλής ζαχαροπλαστικής. Οι τεχνικές παρουσιάζονται με απλό και ξεκάθαρο τρόπο που θα σας ενθαρρύνει να αναμετρηθείτε όχι μόνο με σπιτικά αλλά και με εστιατορικά γλυκά.

- Εδεσματολόγιον Πελοποννήσου, Εφη Γρηγοριάδη, εκδ. Σαββάλας. Μια διαφορετική έκδοση μαγειρικής. Εκτός από αυθεντικές συνταγές μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής του ευλογημένου αυτού τόπου, παρουσιάζει και πολλά άλλα: συνοπτική ιστορία της Πελοποννήσου, πληροφορίες για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Πελοποννήσου, τις τοπικές ενδυμασίες, τα έθιμα, τα τοπικά προϊόντα, τους αμπελώνες.

- Μαγειρικές εντός..., εκδ. ΚΕΘΕΑ εν δράσει. Αυτό το βιβλίο γράφτηκε στη... φυλακή από περίπου 100 άτομα. Ανδρες και γυναίκες, μέλη του προγράμματος απεξάρτησης «ΚΕΘΕΑ εν δράσει», που με τη φροντίδα και τη βοήθεια του Ηλία Μαμαλάκη, ο οποίος μπαινοβγαίνει στις φυλακές ως εθελοντής του προγράμματος, κατέγραψαν αγαπημένες συνταγές και αφηγήθηκαν προσωπικές ιστορίες. Τα έσοδα από τις πωλήσεις διατίθενται για τις ανάγκες του προγράμματος.

- Μεζές, Νταϊάνα Κόχυλα, εκδ. Μίνωας. Στους γευστικούς πειρασμούς της ελληνικής κουζίνας είναι αφιερωμένο το τελευταίο βιβλίο της Ελληνοαμερικανίδας Νταϊάνας Κόχυλα. Σάλτσες, σαλάτες, πίτες, τηγανητές μεζεδομπουκιές, θαλασσινοί μεζέδες και πολλά άλλα πιάτα από την τελετουργία του μεζέ, για όσους λατρεύουν το τσιμπολόγημα, την κουβέντα, το καλαμπούρι.

ΠΑΙΔΙΚΑ
Της Μαριας Τοπαλη
- Ηθελα μόνο να χωρέσω, Στέλλα Κάσδαγλη, εκδ. Πατάκη. Μανία για αδυνάτισμα, διατροφική διαταραχή, «νευρογενή ανορεξία» κάπου ανάμεσα στο συνοικιακό λύκειο (Καλλιθέα) και το Mall: χρησιμοποιώντας πειστικά όλα τα σύγχρονα μέσα (sms, Facebook, εφηβική αργκό), η συγγραφέας βουτάει στο κενό της εφηβικής περιπέτειας χωρίς αλεξίπτωτο. (12+)

- Το βιβλίο όλων των πραγμάτων, Χις Κέγερ, εκδ. Polaris. Λογοτεχνία που αφηγείται τη χειραφέτηση από τον υποκριτικό θρησκευτικό-κοινωνικό πουριτανισμό της μικροαστικής οικογένειας στη μεταπολεμική Ολλανδία. Συγγραφέας κλασικός, με κορυφαίες διακρίσεις και γραφή που θα θυμίσει σε πολλούς τη Δέλτα, τη Ζέη, τη Σαρή. (9+)

- Ο φίλος μου ο δράκος, μια ιστορία με κινέζικα ιδεογράμματα, Christoph Niemann, εκδ. Νεφέλη. Η Κίνα και οι άνθρωποί της μας συναντούν από χίλιες μεριές, παραμένοντας ταυτόχρονα άγνωστοι, απροσπέλαστοι. Ευρηματικά, και με άψογη εικονογράφηση, το μικρό παιδί εισάγεται εδώ στην κινεζική γραφή, στα ιδεογράμματα, με τη βοήθεια ενός μικρού κινεζικού δράκου. Τερπνό και πολλαπλά ωφέλιμο. (4+)

- Ρίκο και Οσκαρ, το μυστήριο του ριγκατόνι, Αντρέας Στάινχεφελ, εκδ. Μεταίχμιο. Το πρώτο βιβλίο της δίκαια βραβευμένης σειράς «Ρίκο και Οσκαρ», με πρωταγωνιστές «ιδιόμορφα» και «ιδιοφυιή» Βερολινεζάκια: καλά καμουφλαρισμένη ευαισθησία, αστυνομικό σασπένς, σερφάρισμα με χιούμορ σε άβολα θέματα. Ευρωπαϊκών προδιαγραφών. (8+)

- Ναι, Βιρτζίνια, υπάρχει Αγιος Βασίλης, Βασίλης Παπαθεοδώρου, εκδ. Καστανιώτης. Η πραγματική ιστορία της μικρής Βιρτζίνια Ο’ Χάνλον και του Φράνσις Τσερτς, αρχισυντάκτη της νεοϋορκέζικης εφημερίδας «Σαν» (1933-1950). Το βιβλίο υπερασπίζεται την πίστη στον Αη Βασίλη ως δυνατότητα, αλλά και ως αναφαίρετο δικαίωμα της παιδικής καρδιάς να θερμαίνεται από την ελπίδα, ακόμη και όταν όλα μοιάζουν να έχουν χαθεί – ή ιδίως τότε. (8+)

GRAPHIC NOVEL
Του Σπυρου Γιαννακοπουλου
- …Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς, Σιλβέν Ρικάρ, Μυρτώ Ράις. Σχέδιο: Ντανιέλ Καζανάβ, εκδ. Polaris. Το πολυδιαβασμένο βιβλίο του Χρόνη Μίσσιου διασκευάζεται εύστοχα σε κόμικς. Μέσα από εικόνες στα μοτίβα της γαλλοβελγικής σχολής και με φράσεις βγαλμένες αυτούσιες από το βιβλίο, δημιουργείται μια γοργή αφήγηση.

- Το μπλε είναι το πιο ζεστό χρώμα, Julie Maroh. Mετ.: Κατ. Γεωργοπούλου, εκδ. ΚΨΜ. Το εξαιρετικό κόμικς στο οποίο βασίστηκε «Η ζωή της Αντέλ», ταινία για την οποία όμως η δημιουργός του διατηρεί τις επιφυλάξεις της.

- Αστερίξ και οι Πίκτες, Jean-Yves Ferri. Σχέδιο: Didier Conrad, εκδ. Albert René. Οι ανυπότακτοι Γαλάτες ταξιδεύουν μέχρι τη Σκωτία. Φορούν κιλτ, πίνουν ουίσκι και συναντούν το τέρας του Λοχ Νες. Η πρώτη ιστορία με δύο καινούργιους, φιλόδοξους και διαβασμένους δημιουργούς, που αναλαμβάνουν το δύσκολο έργο να ανανεώσουν μια βαριά κληρονομιά. Αναμένεται από τις εκδόσεις Μαμουθκόμιξ.

- Sandman: Overture, Neil Gaiman. Σχέδιο: J.H. Williams III, εκδ. Vertigo/DC. Ο σημαντικός Βρετανός παραμυθάς επιστρέφει στον Sandman, τον σκοτεινό ήρωα ο οποίος έγινε η σκιά του. Το prequel «Overture» δίνει απάντηση στο γιατί οι άνθρωποι μπόρεσαν να παγιδεύσουν τον θεό των ονείρων, στο πρώτο τεύχος, που κυκλοφόρησε 25 χρόνια πριν.

- Saga, Brian K. Vaughan. Σχέδιο: Fiona Staples, εκδ. Image. Σε ένα γαλαξία πολύ πολύ μακριά, μαίνεται ένας ατελείωτος, καταστροφικός πόλεμος. Με επιρροές από το «Starwars», γρήγορη πλοκή, πολυεπίπεδο σενάριο και έξυπνους, ζωντανούς διαλόγους, το διαστημικό έπος Saga γοητεύει.

ΠΟΛΗ – ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Των Νικου Βατοπουλου, Δημητρη Ρηγοπουλου
- Αρχιτεκτονική, Χαράλαμπος Μπούρας – Δημήτρης Φιλιππίδης (επιμ.), εκδ. Μέλισσα. Αυτό το επίτομο, άνω των 400 σελίδων και πλούσια εικονογραφημένο λεξικό μού υπενθύμισε τι αξία μπορεί να έχει ένας χάρτινος «Θησαυρός» με την έννοια της σοφής ανθολόγησης και της πλατιάς, ελληνικής και διεθνούς, επιλεγμένης λημματογράφησης. Πρόσωπα, κτίρια, ρεύματα. Βιβλίο αναφοράς.

- Αριστοτέλης Ζάχος & Josef Durm. H αλληλογραφία ενός πρωτοπόρου αρχιτέκτονα με τον μέντορά του, 1905-1914, Ελένη Φεσσά-Εμμανουήλ, εκδ. Ποταμός. Συναρπαστικός φωτισμός της αρχιτεκτονικής μετάβασης που σημειώθηκε στην αρχή του 20ού αιώνα, όταν ο ιστορισμός έδινε σταδιακά τη θέση του στα νεωτερικά ρεύματα. Με το ερευνητικό της δαιμόνιο, η Ελένη Φεσσά-Εμμανουήλ παρουσιάζει για πρώτη φορά την αλληλογραφία του Αριστοτέλη Ζάχου (1871-1939), κορυφαίου Ελληνα αρχιτέκτονα, και του Γερμανού φιλέλληνα καθηγητή Josef Durm (1837-1919).

- Αθήνα, Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία, Θανάσης Γιοχάλας, Τόνια Καφετζάκη, εκδ. Εστία. Θα μπορούσε να είναι η «εγκυκλοπαίδεια» της Αθήνας: με καταγραφή κατά λήμμα ενός αμέτρητου όγκου πληροφοριών που οργανώνεται σε έντεκα γεωγραφικές ενότητες και τεκμηριώνεται από λογοτεχνικά κείμενα, αυτό το μνημειακό έργο ορίζει μια σημαντική σελίδα της αθηναϊκής βιβλιογραφίας.

- Η αρχιτεκτονική μιας εκατονταετίας, Θεσσαλονίκη 1912-2012, Βασίλης Κολώνας, University Studio Press. Ο γνωστός ιστορικός της αρχιτεκτονικής επιστρέφει με ένα έργο ζωής για την πόλη του, και επ’ ευκαιρία της συμπλήρωσης ενός αιώνα ελληνικής Θεσσαλονίκης. Η συστηματική και ενδελεχής ερευνητική δουλειά σε πλήθος αρχείων και κάθε είδους πηγές απέδωσε ένα πληθωρικό υλικό που αποκαλύπτει, ανάμεσα σε άλλα, και λιγότερο γνωστές πτυχές και «γωνίες» της αρχιτεκτονικής παραγωγής στην πόλη.

ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ
Της Ολγας Σελλα
- Το χριστουγεννιάτικο δέντρο, Ε. Ε. Κάμινγκς. Μετ.: Χάρης Βλαβιανός, εικονογράφηση: Πάολο Γκέτσι, εκδ. Νεφέλη. Ενα από τα ωραιότερα ποιήματα που έχουν γραφτεί για τις μέρες των Χριστουγέννων, που υπογράφει ένας από τους σημαντικότερους Αμερικανούς ποιητές.

- Χιονοθύελλα με άρωμα πικραμύγδαλου, Camilla Lackberg. Μετ.: Γ. Κονδύλης, εκδ. Μεταίχμιο. Αστυνομικό μυθιστόρημα, με συγκέντρωση γύρω από το γιορτινό τραπέζι, με μια χιονοθύελλα που δυσκολεύει τα πράγματα, με τον απαραίτητο επιθεωρητή και, φυσικά, το απαραίτητο έγκλημα. Μια καλή πρόταση για απομόνωση μετά την υπερκοινωνικοποίηση των ημερών.

- Η ωραιότερη ιστορία του κόσμου, Παντελής Καλιότσος, εκδ. Πατάκη. Μια διαφορετική χριστουγεννιάτικη ιστορία. Η ιστορία της ανακωχής των Χριστουγέννων του 1914, βασισμένη σε μαρτυρίες που είχε στη διάθεσή του ο συγγραφέας: αλληλογραφία στρατιωτών, ημερολόγια πολέμου, αποφάσεις στρατηγείων, φωτογραφίες από τα χαρακώματα ή κείμενα που γράφτηκαν αργότερα για την ανακωχή του πολέμου εκείνα τα Χριστούγεννα.

- Τα Χριστούγεννα ενός άτυχου μπάτσου, Ανδρέας Μήτσου, εκδ. Καστανιώτη. Συλλογή διηγημάτων που διαδραματίζονται τις μέρες των Χριστουγέννων και αναδίδουν τις αντιφάσεις και τις αντιθέσεις των γιορτών.

- Χριστούγεννα και χιονιάς, Χρήστος Μπουλώτης (επιμ.), εκδ. Νάρκισσος. Πενήντα τέσσερα διηγήματα, από 34 σημαντικούς Ελληνες συγγραφείς από το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα.

- Μίσκα, Marie Colmont, Olivier Tallec. Μετ.: Φίλιππος Μανδηλαράς, εκδ. Κόκκινο. Οταν ένα λούτρινο αρκουδάκι αποφασίζει να αποδράσει από την κακομεταχείριση που υφίσταται από την κακομαθημένη μικρή στην οποία ανήκει και βρίσκεται, παραμονή Χριστουγέννων, μόνο στο δάσος...

ΠΟΛΙΤΙΚΗ - ΙΣΤΟΡΙΑ
Του Θαναση Βασιλειου
- Ποια δημοκρατία για την Ελλάδα μετά την κρίση; Νίκος Κ. Αλιβιζάτος, εκδ. Πόλις. Παρέμβαση στον δημόσιο διάλογο του καθηγητή-συνταγματολόγου στην καθ’ ημάς πολιτική και κοινωνικοοικονομική επικαιρότητα. Θέματά του, η κρίση και οι δραματικές συνέπειές της, οι ανατροπές της Μεταπολίτευσης, η πολιτική και τα κόμματα, οι συνταγματικοί θεσμοί, οι μεταρρυθμίσεις και η προσαρμογή, οι κανόνες και οι αρχές του κράτους δικαίου στην Ελλάδα και την Ευρώπη.

- H έλευση του Γ΄ Ράιχ, Richard J. Evans. Μετ.: Κώστας Αντύπας, εκδ. Αλεξάνδρεια. Το πρώτο από τα τρία βιβλία της μνημειώδους μελέτης του Εβανς για τον ναζισμό. Τεκμηριωμένη ιστορική σύνθεση των συστατικών της καταστροφικής εποχής της ανόδου των ναζί στην εξουσία, με συναρπαστική αφήγηση για την πολιτική, την οικονομία, την ιδεολογία και την κουλτούρα της Γερμανίας της Βαϊμάρης.

- Γιατί αποτυγχάνουν τα έθνη; Οι καταβολές της ισχύος, της ευημερίας και της φτώχειας, Daron Acemoglou & James A. Robinson. Μετ.: Αγγελος Φιλιππάτος, εκδ. Λιβάνης. Συναρπαστική αφήγηση πάνω στο ίδιο ερώτημα που απασχολεί τον στοχασμό από την εποχή του Ανταμ Σμιθ. Η θέση των συγγραφέων είναι πως «ενώ οι οικονομικοί θεσμοί έχουν ιδιαίτερη σημασία για την ευημερία ή τη φτώχεια μιας χώρας, η πολιτική και οι θεσμοί της είναι αυτά που καθορίζουν το περιεχόμενο των οικονομικών θεσμών».

- Διά πυρός και σιδήρου - Περί του Ευρωπαϊκού Εμφυλίου Πολέμου, 1914-1945, Enzo Traverso. Μετ.: Γιάννης Ευαγγέλου, εκδ. του Εικοστού Πρώτου. Πυκνογραμμένη ιστορία της περιόδου. Η έννοια του εμφυλίου ερμηνεύει τον συνδυασμό του ολοκληρωτικού πολέμου τόσο μεταξύ των χωρών όσο και στο πλαίσιο διχασμένων κοινωνιών.

- Ιστορία της παγκοσμιοποίησης, Γιούργκεν Οστερχάμελ, Νιλς Πέτερσον. Μετ.: Θάλεια Σπανού, εκδ. Αιώρα. Κατατοπιστικό, βατό ανάγνωσμα για την εξέλιξη της παγκοσμιοποίησης, γεφυρώνει το χάσμα ανάμεσα στους ακαδημαϊκούς και το ευρύ κοινό.

- Πώς λειτουργεί ο κόσμος, Noam Chomsky. Μετ.: Μαρία-Αριάδνη Αλαβάνου, εκδ. Κέδρος. Τα τέσσερα βιβλία που συνθέτουν τον τόμο εκδόθηκαν στο πλαίσιο της επιτυχημένης σειράς Real Story.

ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΑ
Του Λευτερη Καλοσπυρου
- Dissident Gardens, Jonathan Lethem, εκδ. Doubleday. Τέσσερα χρόνια μετά το θεαματικό αλλά προβλέψιμο Chronic City, o Lethem εγκαταλείπει τις αλχημείες με θεωρητικά ασύμβατα λογοτεχνικά είδη και παρουσιάζει ένα μεγάλο πολιτικό μυθιστόρημα στα πρότυπα της άτυπης Τριλογίας της Αμερικής του Ροθ και του Βιβλίου του Ντάνιελ του Ε.Λ. Ντόκτοροου. Στο Dissident Gardens αφηγείται την ιστορία τριών γενεών μιας οικογένειας αριστερών Νεοϋορκέζων.

- Tenth of December, George Saunders, εκδ. Random House. Ο George Saunders έγραψε άλλη μια υποδειγματική συλλογή διηγημάτων, που μπορεί να διαβαστεί συνολικά ως μια γκροτέσκα φάρσα της δυτικής πραγματικότητας. Επειτα από δύο δεκαετίες αθόρυβης δουλειάς, ο αγαπημένος διηγηματογράφος των Αμερικανών συγγραφέων κατάφερε να γίνει ο αγαπημένος συγγραφέας και ενός ευρύτερου κοινού.

- Autobiography, Morrissey, εκδ. Penguin Classics. Γραμμένη σε μπαρόκ, ελεύθερα συνειρμική, οριακή, μοντερνιστική πρόζα, η εκκεντρική και πολυδιαβασμένη αυτοβιογραφία του Morrissey ήταν ίσως η μεγαλύτερη λογοτεχνική έκπληξη της χρονιάς. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, που υποχρέωσε τον σημαντικό Βρετανό κριτικό και θεωρητικό της λογοτεχνίας Terry Eagleton να προβλέψει ότι το βιβλίο θα μπορούσε ακόμα και να διεκδικήσει το βραβείο Man Booker. H αυτοβιογραφία του Morrissey τοποθετείται στο ράφι δίπλα στη βραβευμένη με National Book Award αυτοβιογραφία της Patti Smith, το πρώτο μυθιστόρημα του Nick Cave καθώς και τα βιβλία του Leonard Cohen.

ΠΟΙΗΣΗ
Της Τιτικας Δημητρουλια
- Ανθολογία της ελληνικής ποίησης, τόμος Γ΄ 1940-1970 και Δ΄ 1970-2000, Κ. Γ. Παπαγεωργίου, Β. Χατζηβασιλείου (επιμ.), εκδ. Κότινος. Δύο τόμοι σε έναν χρόνο και ο αναγνώστης κρατά στα χέρια του ολοκληρωμένο πια ένα χρηστικό έργο αναφοράς, την Ανθολογία της ελληνικής ποίησης του 20ού αιώνα. Οι ανθολόγοι ερμηνεύουν με τη συμπαράθεση, αναδεικνύουν αφανείς δεσμούς και συσχετίσεις ποιητών, ποιημάτων, γενεών. Παρακολουθούν το πέρασμα από τη μεταπολεμική περίοδο στη γενιά του ’70, του ’80 και στην κατάργηση των γενεών στη συνέχεια μέσα από τα ποιήματα, χωρίς θεωρητικές διαμεσολαβήσεις, και προτείνουν στον αναγνώστη ένα ανοιχτό πρότυπο αισθητικής ποιότητας, οδηγητικό για τη δική του αναζήτηση κι απόλαυση.

- Ποιήματα, Τόμος Β΄, 2001-2013, Γιάννης Βαρβέρης, εκδ. Κέδρος. Ο Γιάννης Βαρβέρης υπήρξε μια πολύ ιδιαίτερη φωνή της γενιάς του ’70: θλίψη, χιούμορ, ειρωνεία, αυτοσαρκασμός, ευρυμάθεια που όμως καθόλου δεν βάραινε τον στίχο, μουσικότητα είναι ορισμένα από τα χαρακτηριστικά του. Η τελευταία του συλλογή εκδόθηκε μεταθανάτια, από τη γυναίκα και τον γιο του, ο β΄ τόμος των Απάντων του το ίδιο. Ετσι έχουμε πια ολοκληρωμένο το ποιητικό του έργο, που ξεκίνησε με έντονη την καβαφική επίδραση και έφτασε, στις τελευταίες συλλογές, να δημιουργεί μια ολοκληρωμένη κοσμολογία, της μοναξιάς, της ερημίας, της ανέφικτης συνάντησης με τον άλλον, και μαζί της υπέρτατης τρυφερότητας απέναντι στη ζωή και τον άνθρωπο. Μας λείπει ο Γιάννης.

- Ποιήματα 1978-2012, Μιχάλης Γκανάς, εκδ. Μελάνι. Τριάντα πέντε χρόνια ποιήματα και πόσοι στίχοι υπέροχοι απέξω, πόσο οικεία η φωνή του Μιχάλη Γκανά που συγκεντρώνει σήμερα τα ποιήματά του. Κι είναι ο απολογισμός γόνιμος πολύ, καθώς τα ποιήματα μοιάζουν στιγμές στιγμές να απομακρύνονται το ένα από το άλλο στο πέρασμα του χρόνου, στη ροή των συλλογών, αλλά στο τέλος όλα φιλιώνουνε στο ποιητικό ήθος, τη διαλεκτική αισθητική, τη μουσική του σύνολου έργου. Ερως και θάνατος, τραύμα και χάδι, μνήμη και λησμονιά, βασανισμένη τρυφερότητα, ο τόπος στις λέξεις και οι λέξεις που κρύβουν τη διαρκή απουσία του. Ποίηση που ανανεώνει την παράδοση ανοίγοντας νέους δρόμους.

Της Μαριας Τοπαλη
- Ακάλυπτος, Παναγιώτης Ιωαννίδης, εκδ. Καστανιώτης. Ο ολιγογράφος ποιητής (γεν. 1967) με το μόλις δεύτερο αυτό βιβλίο του επιβεβαιώνει τη φήμη που τον ακολουθεί ήδη ως μεταφραστή και κριτικό, αλλά και επιμελητή-διοργανωτή των μηνιαίων ποιητικών συναντήσεων [μτλγ] -με τα λόγια (γίνεται): ούτε μια λέξη περιττή ούτε ένας στίχος ξεκούρδιστος. Κι όμως (ή: γι’ αυτό ακριβώς) η αναγνωστική συγκίνηση περισσεύει.

- Δοκίμιο για την επέκταση της μνήμης, Γιώργος Κοροπούλης, εκδ. ars nocturna. Οι φανατικοί της ποίησης του Κοροπούλη (γεν. 1960), από τους πιο προικισμένους ελληνόγλωσσους ποιητές της εποχής μας, θα απολαύσουν νέο χορταστικό δείγμα ποιημάτων που εν μέρει μεταγράφουν κλασικούς, εν μέρει παραφράζουν, εν μέρει δημιουργούν «αυτοτελώς» τη μελαγχολία που δεν έχει ίχνος μιζέριας, το τέλος του έρωτα σε αντίστιξη με την ιδανική αγαπημένη.

- Η νύχτα απομένει, Τζιάκομο Λεοπάρντι. Μετ.: Λένα Καλλέργη, εκδ. Γαβριηλίδης. Η ποιήτρια Λένα Καλλέργη (γεν. 1978) μεταφράζει τον «Χορό των νεκρών» και άλλα ποιήματα του μεγάλου Ιταλού Λεοπάρντι στη φροντισμένη δίγλωσση σειρά «Μεταφορές». Ποίηση υπαρξιακά παρηγορητική σαν σκοτεινό τραγούδι, με ήπιους, ποτάμιους ρυθμούς, ευτύχησε μεταφραστικά, προς τέρψιν (και) των φιλόμουσων αναγνωστών.