SOS: Οι μωβ μέδουσες επανήλθαν στη θάλασσα – Οδηγίες για να αποφύγετε το τσίμπημα της νευροτοξίνης

Η μωβ μέδουσα (Pelagia noctiluca) είναι πελαγικό είδος και ζει σε τροπικά νερά. Εντοπίζεται σε βάθη από 0 μέχρι 1.600 μέτρα. Μέγιστο μήκος τα 10 εκατοστά σε διάμετρο και το μήκος των πλοκαμιών μπορεί να φτάσει μέχρι 10 μέτρα.

Κυρίως τρέφεται με σάλπες, διάφορα χιτωνοφόρα, πλακτονικά καρκινοειδή και αυγά ψαριών. Οι μεγαλύτεροι φυσικοί θηρευτές της μέδουσας είναι η Δερματοχελώνα, η Καρέτα καρέτα, ο Τόνος, ο Ξιφίας και το Φεγγαρόψαρο.

Όταν είναι νεαρή το χρώμα της είναι πορτοκαλό - καφέ και όταν ενηλικιώνεται παίρνει αυτό το έντονο πορφυρό-μωβ χρώμα.

Απειλές - Επικινδυνότητα

Οι μωβ μέδουσες θεωρούνται από τα πιο επικίνδυνα είδη μεδουσών στη Μεσόγειο. Το τσίμπημα τους είναι επώδυνο λόγω της νευροτοξίνης που έχουν.

Οι νηματοκύστες παράγουν στο ανθρώπινο δέρμα, ερύθημα, πρήξιμο, κάψιμο όπως και μερικές φορές σοβαρές δερμονεκρωτικές, καρδιο- και νευροτοξικές επιδράσεις, οι οποίες είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες σε ευαίσθητα άτομα. 

Οι εξάρσεις μεδουσών μπορούν να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό τις ανθρώπινες οικονομικές δραστηριότητες, όπως κολύμβηση, ψάρεμα, τουρισμός, κλπ.

Συμπτώματα από επαφή με τη μέδουσα

ΠΡΟΣΟΧΗ δεν χρειάζεται πανικός!

Τα συμπτώματα μετά από επαφή - κέντρισμα από τη μέδουσα μπορεί να είναι:

• Πόνος σαν κάψιμο, πολλές φορές έντονο κοκκίνισμα του δέρματος, και σε μερικές περιπτώσεις εμφάνιση σε μέρος του δέρματος σας το αποτύπωμα της μέδουσας που σας κέντρισε.

• Ναυτία

• Πτώση πίεσης

• Ταχυκαρδία

• Κεφαλαλγία

• Εμετός

• Διάρροια

• Σπασμός των βρόγχων

• Δύσπνοια

Σε περίπτωση εμφάνισης συστηματικών συμπτωμάτων (σπάνια) όπως : υπόταση , βράχος φωνής , εισπνευστικός συριγμός, γενικευμένο αγγειοοίδημα - εκτεταμένο κνιδωτικό εξάνθημα, διαταραχές επιπέδου επικοινωνίας - συνείδησης, έμετος, είναι επιβεβλημένη η ΑΜΕΣΗ διακομιδή του ασθενούς στο νοσοκομείο.

Πληθυσμιακή Έξαρση Μεδουσών

Η πληθυσμιακή έξαρση των μωβ μεδουσών σε μια περιοχή γινότανε* περίπου ανά 10 με 12 χρόνια και κρατούσε το πολύ 4 χρόνια (με μέσο όρο 2-3 χρόνια). Το 2015 μέχρι και το 2018 υπήρχε έντονη πληθυσμιακή έξαρση αυτού του είδους στον Κορινθιακό Κόλπο, ενώ και στη Μάλτα επικράτησε η πληθυσμιακή έκρηξη της μωβ μέδουσας (Pelagia noctiluca) από το 2018 έως και το 2020.

H πληθυσμιακή έξαρση των μωβ μεδουσών (Pelagia noctiluca) στο Αιγαίο έχει ξεκινήσει από τον Οκτώβριο του 2020 και αν επικρατήσει το pattern όπως γινότανε μέχρι τώρα θα έχουμε να τις αντιμετωπίσουμε για άλλο 1.5 με 2 χρόνια.

* Γράφουμε γινότανε γιατί με την κλιματική αλλαγή βλέπουμε αλλαγές, όπως π.χ. πιο συχνά.

Χάρτης Καταγραφών με τις Μέδουσες για το 2021

Όλες οι καταγραφές, σύμφωνα με το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας, που ενσωματώνονται στον χάρτη είναι μόνο όσες έχουν προσφερθεί πολίτες να τις καταγράψουν και να τις ανεβάσουν στο inaturalist.org (ώστε να τις λαμβάνει αυτόματα το πρότζεκτ μας: https://www.inaturalist.org/projects/jellyfish-of-greece).

Χρήσιμες συμβουλές

✔️ Οι πολίτες καλούνται να κοιτάζουν τον καιρό και τους ανέμους πριν πάνε σε κάποια παραλία. Χρειάζεται να έχει αντίθετους ανέμους με την φορά της παραλία (π.χ. αν η παραλία έχει θέα προς τον Νότο, τότε για να μειώνεται η πιθανότητα να υπάρχουν μέδουσες πρέπει οι άνεμοι να κατεβαίνουν από τον Βορά, ώστε τον κυματισμό που δημιουργεί να τις διώχνει μακριά από τις παραλίες). Μια καλή ιστοσελίδα είναι το windy.com (υπάρχει και αντίστοιχη εφαρμογή για κινητά και tablets)

✔️ Αν σε μια παραλία έχει πλαγκτόν, συνιστάται να αποφεύγουν οι πολίτες να κολυμπάνε, διότι οι μέδουσες τρέφονται με πλαγκτόν αλλά και τα κνιδοκύτταρα τους είναι μικρά, διαφανή και μπορούν να φτάσουν τα 10 μέτρα μήκος.

✔️ Αν υπάρχει έντονο πρόβλημα με τις μωβ μέδουσες σε μια παραλία τότε συνιστάται οι πολίτες να μη ρισκάρουν να κολυμπήσουν και να φροντίζουν να έχουν πάντα κάποια αντισταμινική κρέμα μαζί τους ή κάποια κορτιζονούχα αλοιφή που μπορούν να προμηθευτούν από οποιοδήποτε φαρμακείο.

✔️ Για κανέναν λόγο οι πολίτες δεν πρέπει να βγάζουν τις μέδουσες έξω για να τις θάψουν στην άμμο, λόγω του ότι μεταφέρεται το πρόβλημα έξω με πιθανότητα κάποιος να πατήσει έστω και τυχαία κάποια νηματοκύστη, αλλά και γιατί σε τέτοιες μεγάλες εξάρσεις όσες και να δουν οι πολίτες και να βγάλουν υπάρχουν και άλλες εκατοντάδες ή και χιλιάδες μέσα στη θάλασσα. Δεν πρόκειται να λυθεί έτσι το πρόβλημα.

✔️ Καλούνται όλοι οι πολίτες που βλέπουν οποιαδήποτε μέδουσα να τραβάνε φωτογραφία (έστω και με το κινητό του) και να ανεβάζουν την καταγραφή στο inaturalist.org (η πλατφόρμα έχει εφαρμογή και για ios και android) βάζοντας το είδος μέδουσας (αν δεν γνωρίζουν το είδος ας τοποθετούν cnidaria), την ημερομηνία που την είδανε και την ακριβή τοποθεσία. Με αυτό τον τρόπο ενημερώνεται ο σπέσιαλ google χάρτης που φτιάξαμε (οπότε μπορεί ο κάθε πολίτης να γνωρίζει τι καταγραφές μεδουσών υπάρχουν στην κάθε περιοχή από το κινητό του και μέσω των google maps), αλλά και οι καταγραφές είναι ανοιχτές για να μελετηθούν από κάθε βιολόγο και ερευνητή αν χρειάζεται αυτά τα δεδομένα.

Τι μπορούν να κάνουν φορείς και επιχειρήσεις

Το λιμενικό μπορεί άμα χρειαστεί να κλείσει μια παραλία για κολύμπι ή ακόμα καλύτερα να ενημερώνει τους πολίτες και τους κολυμβητές ότι την υπάρχουσα ημέρα υπάρχουν οι μωβ μέδουσες (Pelagia noctiluca) και ότι διατρέχουν κίνδυνο.

Οι επιχειρήσεις που βρίσκονται πάνω στην παραλία μπορούν να δημιουργήσουν ένα κιτ πρώτων βοηθειών (με κορτιζινούχα αλοιφή ή αντιισταμινικές κρέμες ή αντιισταμινικό χάπι) και να έχουν στην επιχείρηση τους σε περίπτωση που υπάρχουν τσιμπήματα τουριστών.

Επιχειρήσεις εστίασης (και άλλες επιχειρήσεις) μπορούν να εισηγηθούν για άδεια από το λιμεναρχείο, ώστε να τοποθετήσουν ειδικά δίχτυα για μέδουσες σε ένα μέρος της θάλασσας ώστε να κολυμπάνε με ασφάλεια οι τουρίστες. Αυτά τα δίχτυα είναι πανάκριβα και το κόστος για τις επιχειρήσεις μπορεί να είναι αβάσταχτο.

Τα ξενοδοχεία μπορούν να δημιουργήσουν μικρά αφισάκια που να εξηγούν το πρόβλημα με τις μέδουσες και κάποιες βασικές πληροφορίες, όπως και να βλέπουν τον καιρό καθημερινά και να ενημερώνουν τους τουρίστες σχετικά με το ποιες παραλίες μπορεί να είναι ασφαλείς, όπου υπάρχει αντίθετος άνεμος από τον προσανατολισμό της παραλίας.