Topwoman η Ελένη Κυριάκου: Οι αμέτρητες ιστορικές ελληνικές δαντέλες της - χίλια κομμάτια στην έκθεση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

Με ένα πρωτότυπο δρώμενο που εξέπληξε ευχάριστα τους επισκέπτες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, εγκαινιάστηκε χτες (7/6) στον Κήπο του η έκθεση με τίτλο «Ξεχασμένες Δαντέλες, Νέα Πνοή (Old Lace, New Life)».

Πέντε νεαρές χορεύτριες, με κινήσεις εμπνευσμένες από την εικονογραφία των αρχαίων αγγείων, ξεκίνησαν από τις αίθουσες 49 & 50 της Συλλογής Αγγείων στον 1ο όροφο του Μουσείου, για να καταλήξουν στον Κήπο, όπου εκτίθεται ένα μικρό μέρος από την εντυπωσιακή συλλογή από δαντέλες της σχεδιάστριας Ελένης Κυριάκου -τη βάση των δημιουργιών της- σε «συνομιλία» με αρχαία έργα.

Στην παραστατική εκδήλωση, καλλιτέχνες και κοινό βρέθηκαν «εν κινήσει» σε μια πορεία από τις αίθουσες προς το αίθριο του μουσείου, όπου ρούχα της σχεδιάστριας παρουσιάστηκαν μοναδικά από τις χορεύτριες Δέσποινα Λαγουδάκη, Σεβαστή Ζαφείρα, Κατερίνα Μαγεράκη, Ηλιάνα Υφαντή και Βιολέτα Δαμανάκη. Τις κινήσεις των κοριτσιών έντυσαν μουσικά οι Βασίλης Γκορίτσας, Έλενα Λεώνη, Μαρία Μαλαφή και Νίκος Μαρτζιώκας.

Η Ελληνοκύπρια σχεδιάστρια Ελένη Κυριάκου, που έχει γεννηθεί στο Λονδίνο και τα τελευταία 10 χρόνια ζει και εργάζεται στην Αθήνα, έχει διασώσει αμέτρητες ιστορικές ελληνικές δαντέλες, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας συλλογής που ξεπερνά τα χίλια κομμάτια. Έχει χρησιμοποιήσει επιλεγμένα κομμάτια για να δημιουργήσει μια συλλογή γυναικείων ενδυμάτων, επαναχρησιμοποιώντας (upcycling) υλικά στοιχεία της ελληνικής κληρονομιάς. «Η έκθεση στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο αφορά δυο στοιχεία.

Το ένα είναι η επιρροή από την αρχαιότητα και το άλλο είναι η ιδέα της ανακύκλωσης. Μέσα από την ιδέα αυτή, βρίσκουμε αφενός έναν καινούργιο τρόπο να σεβαστούμε ξανά τα έργα αυτά, που τα θεωρώ έργα τέχνης, και αφετέρου μια καινούργια χρήση που δεν είναι άσχετη με τη σύγχρονη εποχή», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ελένη Κυριάκου, λίγο πριν από την έναρξη του δρώμενου.

Πώς όμως γεννήθηκε η ιδέα για μια τέτοια έκθεση και εκδήλωση; «Τον Φεβρουάριο ενημερώθηκα ότι μια κυρία που είχε υπόψη της μια έκθεση για δαντέλες ήθελε να με δει. Αρχικά ήμουν λίγο επιφυλακτική. Παρόλα αυτά όταν κλείσαμε το ραντεβού, είδα μια νέα κοπέλα, μια νέα σχεδιάστρια, με εξαιρετικά φίνο γούστο, με πάρα πολύ μεγάλη αγάπη γι’ αυτό που κάνει και με ωραίες ιδέες. Αρχικά με συνεπήρε η ίδια η προσωπικότητα παρά τα έργα.

Σιγά σιγά μπήκα λοιπόν και είδα το έργο της. Μου άρεσε πάρα πολύ αυτή η οπτική που δεν την είχα συνειδητοποιήσει, το πώς δηλαδή διαχρονικά μοτίβα και σχέδια από την αρχαιότητα -τα οποία βρίσκεις σε αγγεία, αγάλματα και μνημεία γλυπτικής, όπως η σαρκοφάγος με τους ερωτιδείς στον Κήπο του Μουσείου και πολλά άλλα- έχουν περάσει στην τέχνη του υφάσματος και του ρούχου διαχρονικά. Είναι ευτυχής συγκυρία που μπορέσαμε μέσα από τις δημιουργίες της Ελένης να αναστοχαστούμε όλη αυτή τη διαχρονικότητα και να ψάξουμε το θέμα περισσότερο», ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Γενική Διευθύντρια του ΕΑΜ, δρ Άννα-Βασιλική Καραπαναγιώτου.

«Μου άρεσε ταυτόχρονα το θέμα της επαναχρησιμοποίησης των δαντελών που έχει συλλέξει η σχεδιάστρια και κυρίως πώς τις προσαρμόζει πάνω στις δικές της δημιουργίες. Έτσι αποφάσισα την ίδια στιγμή να κάνουμε αυτή την πρωτοποριακή για το ΕΑΜ δράση», συμπλήρωσε για το χτεσινό δρώμενο που πραγματοποιήθηκε σε συνδυασμό με την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, ακριβώς για να τονιστεί η σχέση της συλλογής με την αειφορία στην τέχνη.

Στη δημοσιογραφική συνάντηση παραβρέθηκε επίσης η Ιωάννα Καπλάνη, αρχαιολόγος/ κοινωνική ανθρωπολόγος, που έχει μελετήσει την επίδραση του ελληνικού πολιτισμού στη λαϊκή τέχνη και έχει γράψει τις λεζάντες και τα κείμενα της έκθεσης. «Η πιο απλή μορφή της δαντέλας που είναι το φιλέ, το δίχτυ, υπάρχει ήδη από τη νεολιθική εποχή, ενώ όροι και ορολογίες μέσα σε κείμενα αρχαίων συγγραφέων αναφέρονται σε υφάσματα και ενδυματολογικά στοιχεία τα οποία μιλούν γι’ αυτή την τέχνη της δαντέλας.

Ο ‘κεκρύφαλος’ που λέει ο Όμηρος, ή σάκος, ήταν ένα είδος χρυσού διχτυού το οποίο χρησιμοποιούσαν οι γυναίκες για να μαζεύουν τα μαλλιά τους», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τις απαρχές των δαντελών, που λόγω της ευθραυστότητάς τους λίγες σώζονται στις μέρες μας.

«Τα μόνα δείγματα προέρχονται από την Αίγυπτο, καθώς λόγω της ξηρότητας του εδάφους έχουν διατηρηθεί κάποια μικρά κομμάτια του 5ου με 4ου αι. π. Χ. Επίσης κάποια μικρά τμήματα έχουν βρεθεί σε κοπτικά υφάσματα του 5ου με 7ου αι. μ. Χ. και μερικά κομμάτια δαντέλας φτιαγμένα από οστέινα κοπανέλια στα Φαγιούμ (4ος με 5ος αι. μ. Χ.)», πληροφορεί η κ. Καπλάνη.

Η Ελένη Κυριάκου, που βρίσκεται στον χώρο της μόδας από το 2007, σχεδιάζει ρούχα από το 2011. Έχει συμμετάσχει στις Εβδομάδες Μόδας της Αθήνας και του Παρισιού, ενώ είναι η σχεδιάστρια της τρέχουσας φορεσιάς των Τελετών Αφής της Ολυμπιακής Φλόγας. Όπως μας εξηγεί, «δεν με εξυπηρετούν οι πασαρέλες.

Σε μια έκθεση, ένα έργο τέχνης το απολαμβάνεις όσο χρόνο θέλεις, ενώ σε μια πασαρέλα έχεις 20 δευτερόλεπτα! Αυτό δεν ταιριάζει με τη δουλειά μου. Τα τελευταία χρόνια έχω έναν δικό μου τρόπο που παρουσιάζω τις συλλογές μόδας: Δουλεύω με άλλους καλλιτέχνες, γιατί μια χορεύτρια είναι καλλιτέχνης, ένα άλλο επίπεδο τέχνης πάνω στο δικό μου, που για μένα είναι πολύ συναρπαστικό», τονίζει η σχεδιάστρια με αφορμή το δρώμενο που ελπίζουμε να επαναληφθεί.

Η έκθεση στον κήπο του Μουσείου λειτουργεί με ελεύθερη είσοδο έως τις 31 Αυγούστου 2023. Παράλληλα, οι επισκέπτες μπορούν να περιηγηθούν εικονικά στην ψηφιακή έκθεση στο βίντεο που βρίσκεται στην ιστοσελίδα του ΕΑΜ (https://www.namuseum.gr/event/ekthesi-ston-kipo-toy-moyseioy-amp-psifia… ), όπου αντικείμενα από τις μόνιμες συλλογές του μουσείου αντιπαρατίθενται ψηφιακά με δαντέλες από τη συλλογή της Ελένης Κυριάκου.