Οδοιπορικό στα Πιέρια όρη, αποστολή στην ορεινή Χαλκιδική & στα Γραμμοχώρια του δήμου Νεστορίου

Η Ελλάδα είναι γεμάτη φυσικά τοπία που εντυπωσιάζουν. Αν και η χώρα μας είναι διεθνώς γνωστή κυρίως για τα υπέροχα νησιά της, έχει να προσφέρει πολλά παραπάνω.

Τα ορεινά τοπία και το πράσινο είναι ίσως η καλύτερη επιλογή για το Φθινόπωρο και τον Χειμώνα!

Πάμε να δούμε ομορφιές της Ελλάδας που θα ικανοποιήσουν τον κάθε φυσιολάτρη.

Τα μαγευτικά Πιέρια Όρη

Ο Αλιάκμονας μας ακολουθεί. Σαν μικρό παιδί «παίζει» κρυφτό μαζί μας σε κάθε στροφή. Ξέρει πως θα ανέβουμε ψηλά και από εκεί θα αντικρίσουμε όλο του το μεγαλείο. Τότε εμφανίζονται τα «στενά του Αλιάκμονα» και μας καθηλώνουν.

«Εδώ τοποθετούσε η μυθολογία τους αρχαίους κήπους του Μίδα. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός αυτό, καθώς είναι μία περιοχή όπου υπήρχαν νερά και εκεί κοντά χτίζονταν και οι οικισμοί, είτε σε θάλασσα, είτε σε άλλες υδάτινες επιφάνειες» εξιστορεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δημοτικός σύμβουλος της Δημοτικής Ενότητας Μακεδονίδος του δήμου Βέροιας, πρόεδρος του Νομικού Προσώπου ΚΑΠΑ Βεροίας και πρόεδρος της σχολικής επιτροπής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του δήμου Βέροιας, Αθανάσιος Δέλλας.

Ανεβαίνοντας τα Πιέρια όρη, οι αναφορές του κ. Δέλλα για την περιοχή θα επιβεβαιωθούν. Η φύση οργιάζει. Η βλάστηση είναι πυκνή. Οι φλαμουριές μπλέκονται με τις οξιές, τα έλατα και πιο ψηλά τις καστανιές και τις καρυδιές. Ο δρόμος, παρά το υψόμετρο, είναι βατός.

«Η οδική πρόσβαση στα χωριά δεν κλείνει ποτέ τον χειμώνα. Τα Πιέρια όρη είναι ένα καταπράσινο βουνό, και ευκολοδιάβατο» θα επισημάνει ο κ. Δέλλας.

Σαν την ορεινή Χαλκιδική δεν έχει!

Ένα δάσος ...παράλληλων γραμμών, που φτάνουν μέχρι και τα 40 μέτρα, σχηματίζουν οι ευθυτενείς κορμοί οξιάς στο δάσος Νεοχωρίου, στην ορεινή Χαλκιδική, το οποίο, επειδή αποτελεί το νοτιότερο όριο εξάπλωσης της μεσευρωπαϊκής οξιάς, συμπεριλήφθηκε σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα.

«Το ανάγλυφο των δασών μας δεν συναντάται συχνά στην Ευρώπη, όπου -για παράδειγμα- στη Γερμανία μπορείς να στέκεσαι μόνο σε ένα επίπεδο σημείο και να παρατηρείς ολόκληρο ένα δάσος οξιάς με τις μοναδικές ευθείες των κορμών» λέει ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Δασών Περιφερειακής Ενότητας Χαλκιδικής Δρ. Παύλος Μπεκιάρογλου ξεναγώντας το Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων σε δάση της ορεινής Χαλκιδικής.

«Τα άνθη της οξιάς είναι χωρισμένα σε αρσενικά και θηλυκά και πρέπει το αρσενικό άνθος να στείλει τη γύρη του στο θηλυκό για να γονιμοποιηθεί και να βγει ο καρπός. Για τον λόγο αυτόν, ο μίσχος του αρσενικού άνθους είναι πολύ λεπτός για να μπορεί να κουνηθεί και να απελευθερωθεί η γύρη. Παρατηρήσαμε, λοιπόν, ότι όταν ανθούσαν τα αρσενικά άνθη την Άνοιξη, λόγω των έντονων καιρικών φαινομένων (βροχές και δυνατοί άνεμοι), βρίσκαμε κάτω από τα δέντρα ένα χαλί με αρσενικά άνθη που δεν είχαν προλάβει να γονιμοποιήσουν τα θηλυκά για να δημιουργηθεί ένας γόνιμος καρπός» αναφέρει ο κ. Μπεκιάρογλου, ο οποίος συμμετείχε στο πρόγραμμα ως επιστημονικός εκπρόσωπος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας Θράκης.

«Το δεύτερο που παρατηρήσαμε, από τον Ιούλιο 2014 μέχρι τον Ιούνιο 2020, που διήρκησε το πρόγραμμα στο οποίο μελετήθηκε και η ελάτη στην περιοχή της Πιερίας, ήταν ότι στον περιβάλλοντα χώρο της οξιάς εμφανίστηκε ένα ξενικό είδος που λέγεται Φυτολάκκα αμερικάνα (Phytolacca Americana), το οποίο είναι τοξικό και χωροκατακτητικό. Επίσης, παρατηρήσαμε ότι σε πολλούς κορμούς οξιάς εμφανίστηκε κισσός, είδος που παρασιτεί πάνω σε ένα δέντρο και ειδικά όταν είναι εξασθενημένο. Όταν βλέπουμε σε έναν οικότυπο ότι τα δέντρα έχουν πολύ κισσό, αυτό δείχνει ότι τα δέντρα αυτά είναι αδύναμα και δεν μπορούν να αμυνθούν κατά του κισσού».

Όπως εξηγεί η Χρυσή Σαρβάνη, δασοπόνος στη Διεύθυνση συντονισμού και επιθεώρησης δασών Μακεδονίας - Θράκης, γινόντουσαν συγκεκριμένες μετρήσεις σε συγκεκριμένα δέντρα κάθε φορά και καταγράφονταν στοιχεία τα οποία έπαιρνε για επεξεργασία το Εργαστήριο Δασικής Γενετικής και Βελτίωσης Δασοπονικών Ειδών της Σχολής Γεωπονίας, Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ.

«Στην ουσία δημιουργήθηκε ένας επιστημονικός οδηγός γενετικής και φαινοτυπικής παρακολούθησης, προκειμένου να γνωρίζουμε πώς να συμπεριφερθούμε στα δάση για να έχουμε αειφορική διαχείριση καθώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τα οικοσυστηματα» λέει η κ. Σαρβάνη σημειώνοντας, μάλιστα, ότι δεν υπήρχαν προηγούμενες μετρήσεις και πλέον, με τη βάση δεδομένων, θα είναι εφικτές οι συγκρίσεις με την πάροδο των ετών.

Στο πρόγραμμα LIFEGENMON συμμετείχαν 6 εταίροι από 3 χώρες (Γερμανία -Βαυαρία, Ελλάδα και Σλοβενία) με επικεφαλής εταίρο το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών της Σλοβενίας.

«Φλογερή» η οξιά

Διαφορετική εικόνα παρουσιάζει το δάσος της Μεγάλης Παναγιάς, όπου αντηχούν παντού αλυσοπρίονα και οι δασικοί δρόμοι είναι γεμάτοι με στοιβαγμένους κορμούς οξιάς και δρυός. Σύμφωνα με τον Γιώργο Κύρο, δασολόγο του Δασαρχείου Αρναίας, προϊστάμενο του τμήματος διοίκησης και διαχείρισης δασών, πρόκειται για ένα παραγωγικό δάσος, όπου γίνονται υλοτομίες από τους περίπου 170 δασεργάτες, με «βοηθούς» 500 μουλάρια των 6 Δασικών Συνεταιρισμών.

«Γίνονται υλοτομίες σε όλη τη διάρκεια του έτους και παράγονται από τα δημόσια δάση συνολικά 35.000 κυβικά ξυλείας δρυός, οξιάς, καστανιάς και πεύκης ενώ αν προσθέσεις στην παραγωγή και τα μη δημόσια δάση, φτάνουμε ετησίως τα 52.000 κυβικά» λέει ο κ. Κύρος. Όσο για τις διαφορές που παρουσιάζει στην καύση το κάθε είδος, τονίζει ότι η οξιά καίγεται πιο εύκολα, παράγει φλόγα και προτιμάται συνήθως για τα τζάκια ενώ η δρυς προτιμάται γιατί κάνει περισσότερη ζέστη και καλύτερο κάρβουνο.

ΑΠΕ-ΜΠΕ / ΕΡΑ

Τα περίφημα Γραμμοχώρια

Καθώς το φθινόπωρο σιγά σιγά αποχωρεί και τα πρώτα χιόνια στις πιο ψηλές βουνοκορφές αναμένονται οσονούπω, οι άνθρωποι στα χωριά -ερημωμένα πολλά εξ αυτών- της ορεινής Ελλάδας, προετοιμάζονται πυρετωδώς για τον Χειμώνα, που είναι γι’ αυτούς δύσκολος, κάποιες φορές βαρύς, αλλά σίγουρα γεμάτος ιστορίες, μαγειρέματα, τσίπουρο και καλή καρδιά.

Οι «άνθρωποι των ορέων» έχουν μάθει να συμβιώνουν με τη φύση και να διαχειρίζονται τις συμπεριφορές της, ακόμα και τις πιο ακραίες. Και δείχνουν να διασκεδάζουν με το πώς αντιμετωπίζουν τις εναλλαγές της οι συνανθρώποί τους «εκεί κάτω στις πόλεις». Ωστόσο, εκείνο που δύσκολα παλεύεται, είναι η μοναξιά.

Υπάρχουν χωριά -πολλά μάλιστα, στο ορεινό ανάγλυφο, όπου οι ελάχιστοι κάτοικοί τους μπορεί να περάσουν και εβδομάδες να συναντηθούν και να ανταλλάξουν μια καλημέρα με συνάνθρωπό τους. Λύκοι, αρκούδες, αγριογούρουνα είναι στα πιο απομακρυσμένα, οι τακτικοί επισκέπτες στις αυλές των σπιτιών και πλάι στο τζάκι, μόνιμος «μουσαφίρης» η τηλεόραση - το ισχυρό «φάρμακο» εναντίον της απομόνωσης.

Το ΑΠΕ-ΜΠΕ ταξίδεψε στον Γράμμο και τα Πιέρια (σ.σ. το ρεπορτάζ για τα Πιέρια θα δημοσιευτεί αύριο, Κυριακή 12 Νοεμβρίου), όπου κατέγραψε τις ετοιμασίες των νοικοκυριών για τη χειμερινή «σεζόν» αλλά και μίλησε με κάτοικους γύρω από την καθημερινότητά τους στον μακρύ χειμώνα με τις ατέλειωτες νύχτες.

«Έχει κρύο και χιόνια, αλλά ετοιμάσαμε τα ξύλα για τη θέρμανση, έχουμε και ένα μικρό μπακάλικο και θα περάσουμε το χειμώνα μεταξύ μας», μας είπε ένας κάτοικος του χωριού Δάσκιο στα Πιέρια.

Και ένας άλλος, στο Πευκόδασος του Γράμμου: «Ήμασταν πέντε άτομα όλα και όλα, αλλά τώρα, άλλοι πέθαναν και άλλοι έφυγαν»...

Σκαρφαλώνοντας στον Γράμμο

Οικισμοί «καρφιτσωμένοι» στις απότομες πλαγιές του τέταρτου ψηλότερου βουνού της Ελλάδας, του Γράμμου. Οι περισσότεροι εγκαταλελειμμένοι. «Απόνερα» του εμφυλίου πολέμου που «ανάγκασε» τους ακρίτες της κορυφογραμμής του βουνού, να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους ψάχνοντας διαφυγή στην ενδοχώρα ή στο εξωτερικό. Ο χειμώνας στην περιοχή είναι πάντοτε βαρύς. Μπορεί οι κλιματικές αλλαγές να τον έχουν μετατοπίσει χρονικά, όμως συνεχίζει να «παγώνει» την περιοχή, καλύπτοντάς την με περισσότερα από δύο μέτρα χιόνι, κυρίως στα πιο ορεινά χωριά, όπως το Γράμμος ή Γράμμουστα, όπως το έλεγαν οι παλαιότεροι.

Το χωριό Γράμμος

Τα απομεινάρια του χωριού θυμίζουν την ολική καταστροφή που υπέστη στον εμφύλιο. Ωστόσο, κάποιες παλιές κτηνοτροφικές καλύβες, είκοσι πέντε τον αριθμό, έχουν μετατραπεί σήμερα σε όμορφα πέτρινα σπίτια.

Σε υψόμετρο 1380 μ. από τη θάλασσα, το χωριό Γράμμος έχει ζωή μέχρι τα μέσα του Δεκέμβρη. Εκείνες τις μέρες συνήθως, οι γυμνές βουνοκορφές που το περικλείουν καλύπτονται από πολλά μέτρα χιόνι, που ξεκινούν στα τέλη Νοέμβρη και στοιβάζονται με την απότομη πτώση της θερμοκρασίας σε παγωμένα στρώματα που θα λιώσουν το καλοκαίρι.