Mια Ελληνίδα γυμνή στο Palais de Tokyo - Μιλάει η ίδια γιατί το έκανε και τι μήνυμα στέλνει! (φωτό)

Το Palais de Tokyo, είναι ένα από τα σημαντικότερα κέντρα σύγχρονης τέχνης στον κόσμο. Βρίσκεται στο Παρίσι, λίγα μέτρα μακριά από τον Πύργο του Άιφελ, και φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις. Φτάνω εκεί και κατεβαίνω στο υπόγειο όπου συναντώ την Ελένη Ρήγα. Η Ελένη, μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο τμήμα Επιμέλειας Εκθέσεων του Πανεπιστημίου της Σορβόννης, λάτρης της σύγχρονης τέχνης, βρίσκεται εκεί ως εθελόντρια για να πάρει μέρος στην performance της Εσθέρ Φερέρ, στο πλαίσιο των εγκαινίων της Έκθεσης «L'ÉTAT DU CIEL», που παρουσιάζεται στο Παρίσι τώρα.

Η Ελένη μας κάνει τις απαραίτητες συστάσεις. Η Εσθέρ μία γυναίκα πάνω από τα 70, ισπανικής καταγωγής, με επεξεργάζεται με τα τεράστια μάτια της και αρχίζει να μου λέει σε σπαστά γαλλικά ιστορίες από τις πρώτες της performance τη δεκαετία του ’60, το φεμινιστικό κίνημα μέσα από την Τέχνη και την δική της συμμετοχή σε αυτό. Η performance που θα παρακολουθήσουμε έγινε για πρώτη φορά εκείνη τη δεκαετία θέλοντας να συμβάλει μέσω της Τέχνης στα φεμινιστικά κινήματα και να δείξει με αυτόν τον τρόπο ότι το σώμα μας  είναι δικό μας, μας ανήκει και μπορούμε να το κάνουμε ότι θέλουμε. vice.com

Η Ελένη συμμετέχει στην πρώτη performance για τους VIP. Το κοινό είναι περιορισμένο, εκλεκτό, σίγουρα φιλότεχνο και συνηθισμένο στη θέα ενός γυμνού σώματος, αφού άλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά που στο Παρίσι παρουσιάζονται γυμνές performances. Κορίτσια κι αγόρια γυμνά, μετράνε την αποστάσεις του σώματός τους με μία μεζούρα και σημειώνουν τα αποτελέσματα στον τζάμι ή τον τοίχο. Η performance γινόταν πάντα από την Εσθέρ -είναι η πρώτη φορά που την αναθέτει σε εθελοντές. «Δεν μπορώ να τα κάνω όλα εγώ πια», μου λέει, σαν να μου δικαιολογείται λόγω του μεγάλου φόρτου εργασίας της, αλλά και της ηλικίας της. Οι εθελοντές, ενώ στην αρχή φαίνεται να ντρέπονται, μετά από κάποια ώρα είναι ξεκάθαρο ότι το απολαμβάνουν. Μόλις ολοκληρώνεται η performance πλησιάζω την Ελένη για να μιλήσουμε.

VICE: Πώς ένιωσες; Ντρεπόσουν;

Ελένη Ρήγα: Ένιωσα γυμνή. Ντροπή έτσι κι αλλιώς δεν αισθανόμουν για το σώμα μου πριν. Και είναι κάτι που είναι αρχή μου. Νιώθω πάρα πολύ άνετα με το σώμα μου, όχι επειδή είμαι η πιο ωραία γυναίκα του κόσμου, αλλά γιατί είναι κάτι το φυσικό για μένα. Από εκεί και πέρα παίζει ρόλο το context. Δεν είσαι γυμνός στη μέση του δρόμου. Είσαι γυμνός στη μέση ενός χώρου τέχνης. Η Εσθέρ είχε δίκιο, όταν θα το κάνετε, θα νιώσετε χαρούμενοι, μας είχε πει.

VICE: Πώς πήρες την απόφαση να γίνεις εθελόντρια στην performance;

Είναι ένας καλός τρόπος να δοκιμάσεις τα όριά σου. Είναι μια πολύ καλή άσκηση για όλους. Με ή χωρίς ρούχα. Δεν είναι θέατρο. Δεν έχει θεατρινισμούς. Εκπροσωπείς μία ιδέα. Πρώτα απ΄ όλα θαυμάζω πάρα πολύ την καλλιτέχνη. Είναι η Εστέρ Φερέρ ξεκίνησε με την πρακτική της στο γκρουπ ZAJ με την υποστήριξη του John Cage το 1959. Δούλευε ακατάπαυστα και χωρίς ενδοιασμό κάτω από τη δικτατορία του Φράνκο. Όλοι τούς θεωρούσαν τρελούς, όπως άλλωστε και τον Άλαν Κάπροου με τα Χάπενιγκς ή το ρεύμα του fluxus. Αυτό που ήθελαν δεν ήταν απλά να προκαλέσουν, ήταν να ελευθερωθούν από κάθε κοινωνική σύμβαση.

Ως προς το φεμινιστικό κομμάτι υπάρχει ένας τεράστιος διάλογος γύρω από την εκπροσώπηση των γυναικών στο χώρο της τέχνης κι ανάλογες ακτιβιστικές ομάδες όπως οι Γκερίλα Γκέρλς. Φαινομενικά μόνο έχουμε τα ίδια δικαιώματα. Αυτό που αναζητούμε είναι να απελευθερωθούμε από όλες τις κοινωνικές συμβάσεις, να είμαστε ελεύθερες.

Παρόλα αυτά, ο κόσμος που έρχεται δεν δίνει δεκάρα για όλα αυτά. Όταν ανοίξει το μπαρ, η performance τελειώνει. Άλλωστε, δεν έχει νόημα να το κάνεις ούτε για το ίδιο το κέντρο τέχνης. Ούτε κι αυτοί δίνουν δεκάρα. Είσαι απλά ένα γρανάζι. Κι όχι μόνο εσύ αλλά κι ο ίδιος ο καλλιτέχνης. Είναι ψυχροί εκτελεστές.

Οι σπουδές μου είναι γύρω από την επιμέλεια εκθέσεων τέχνης, συναντάω γύρω στους δέκα καλλιτέχνες την ημέρα και περνάω αρκετό χρόνο μαζί τους. Το να έχεις ζήσει μια ανάλογη εμπειρία είναι απαραίτητο για να τους κατανοήσεις καλύτερα. Και ήθελα πολύ να κατανοήσω καλύτερα τη Φερέρ.

VICE: Το έκανες για να προκαλέσεις;

Αν ήταν να προκαλέσω κάποιον,αυτός ήταν ο ίδιος μου ο εαυτός. Αλλά είναι εντελώς αφελές να πεις ότι θα κάνεις κάτι τέτοιο για να προκαλέσεις τον εαυτό σου ή την κοινωνία. Αν θέτουμε τόσες ερωτήσεις είναι γιατί η κοινωνία μας δεν έχει προοδεύσει αρκετά. Είναι δυσάρεστο και στενόχωρο. Είναι δυσάρεστο και για όλους αυτούς που τόσα χρόνια παλεύουν σε αυτά τα κινήματα να αποδείξουν ότι δεν είναι ελέφαντες.

VICE: Υπήρξαν αρνητικές αντιδράσεις στον στενό σου κύκλο;

Φυσικά έμμεσα. Οι άνθρωποι προβάλλουν πάντα πάνω σου όλα τα στερεότυπα τους. Δε μπορούν να δεχτούν έναν άνθρωπο ή μια γυναίκα που κάνει αυτό που θέλει. Επίσης, συγκρίνουν τον καλλιτέχνη με κάποιον που κάνει ένα ερωτικό φιλμ ή φωτογράφιση. Επιπλέον σε ό, τι αφορά τη σύγχρονη τέχνη αντιστέκονται στον εκδημοκρατισμό της και δεν κάνουν καμία προσπάθεια να την κατανοήσουν. Το είναι όμορφο ή άσχημο, εύκολο ή δύσκολο δεν είναι κριτική. Και τέλος φανατίζονται όταν δεν τους αρέσει κάτι. Όπως έχουμε δει τελευταία ο κόσμος μπαίνει στο διαδίκτυο μόνο για να βρίσει ή να τσακωθεί. Για μένα δεν αλλάζει τίποτα, θα συνεχίσω να ζω τη ζωή μου όπως ακριβώς θέλω.

VICE: Η performance εντάσσεται στην πάλη του φεμινιστικού κινήματος μέσω της Τέχνης. Εσύ σε ποια τάση του φεμινιστικού κινήματος κινείσαι;

Πιστεύω στην ισότητα όλων. Γυναίκα-άντρα. Λευκού-έγχρωμου. Στο δικό μου μυαλό δεν έχει τεθεί ποτέ το θέμα της ισότητας ως κάτι που θέλω να αμφισβητήσω. Παρόλα αυτά δε θα έκανα το ίδιο πράγμα στην Αθήνα, ή δε θα έβαζα το όνομά μου σε μια πιο κλειστή κοινωνία. Αυτό που μας λείπει είναι ο ακτιβισμός. Δεν θα είχε να κάνει με το έργο αλλά με τις ερωτήσεις που θέτει η κοινωνία μετά.

VICE: Έχεις πέσει θύμα σεξισμού;

Προφανώς όπως όλες οι γυναίκες. Όλες αυτές οι ερωτήσεις που μου θέτεις είναι προεκτάσεις του έργου. Τις θέτεις όπως θα τις έθετε και η κοινωνία. Ερωτήσεις στις οποίες τελικά επανερχόμαστε γιατί δεν έχουμε δώσει απαντήσεις ως κοινωνία.

VICE: Πως νιώθεις που οι γυμνές φωτογραφίες σου βρίσκονται στις μηχανές άγνωστων και παράλληλα κάνουν το γύρο του κόσμου;

Οι φωτογραφίες μου πιθανότατα θα είναι στο αρχείο και στους καταλόγους του Palais du Tokyo, στο οποίο έχω δώσει ήδη την άδεια. Θα είμαι εγγεγραμμένη ως μια από τους φορείς μιας ιστορικής performance. Άλλωστε, είναι ένα σώμα, το θέμα είναι διατηρήσεις αλώβητη την ψυχή σου.