Γιατί για κάποιους ανθρώπους ο έρωτας είναι επικίνδυνος; - Όσα γράφει η Κλινική Ψυχολόγος, Έλενα Αριστοδήμου

Πέφτεις πάνω σε ένα σύντροφο, ο οποίος στην αρχή φάνταζε ένα ασφαλές ταίριασμα. Πριν να το καταλάβεις τοποθετήθηκαν οι κρίκοι του ελέγχου και με την πάροδο του χρόνου γίνονταν όλο και πιο σφικτοί. Όμως, οι τοξικοί σύντροφοι μπορούν να καταστρέψουν ζωές, γράφει η Κλινική Ψυχολόγος, Έλενα Αριστοδήμου.

Αξίζει να τονιστεί ότι υπάρχουν πολλοί λόγοι που ένα άτομο μπορεί να εκδηλώσει βίαιη και επιθετική συμπεριφορά εις βάρος του συντρόφου του. Για παράδειγμα, η κατάχρηση ουσιών, το αλκοόλ, μια νευρολογική κατάσταση που επιδρά στην συμπεριφορά ή μια διαταραχή προσωπικότητας, όπως αντικοινωνική συμπεριφορά ή ψυχοπάθεια, οριακή διαταραχή προσωπικότητας ή ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας.

Αν και οι λόγοι μπορεί να διαφέρουν, η επίπονη πραγματικότητα και τα αποτελέσματα για πολλά άτομα είναι τα ίδια. Η νευροχημεία του έρωτα και της προσάρτησης, ιδιαίτερα στην παρουσία της κακοποίησης, μπορεί να καταδικάσει ένα θύμα σε ένα βλοσυρό μέλλον πλάι σε έναν τοξικό σύντροφο. Εύλογα κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι κανένας δεν είναι υπόχρεος να παραμείνει με κάποιον που τον φοβίζει, τον ελέγχει ή τον τρομάζει. Όμως, η φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου αποτελεί εμπόδιο στην εκπλήρωση αυτής της απόφασης.

Ας δούμε γιατί συμβαίνει αυτό:

Συνηθισμένες Αντιδράσεις του Εγκεφάλου προς Κακοποιητικές Συμπεριφορές

Μερικά σημαντικά συστατικά που συνεισφέρουν στον «εθισμό» κάποιου με τον κακοποιό τους είναι η οξυτοκίνη (δεσμός), τα ενδογενή οπιώδη (ηδονή, πόνος, απόσυρση, εξάρτηση), ο συντελεστής ελευθέρωσης κορτικοτροπίνης (απόσυρση, στρες) και η ντοπαμίνη (λιγούρα, ψάξιμο, θέληση). Με τέτοια δυνατή νευροχημεία σε δυσλειτουργικές καταστάσεις είναι ιδιαίτερα δύσκολο να χειριστείς συναισθήματα ή να πάρεις λογικές αποφάσεις.

Τοξικές έναντι Φυσιολογικών Σχέσεων

Οι νευροβιολογικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρο για τα θύματα κακοποίησης πιθανόν να μοιάζουν με αυτά κατά τη φάση της διάλυσης μιας σχέσης χωρίς κακοποίηση. Όταν ο καθένας από μας ερωτεύεται και συνδέεται με κάποιο άλλο άτομο, η νευροχημεία του συστήματος ανταμοιβής αντιδρά στο να εγκαταστήσει αυτό τον δεσμό. Σε καταστάσεις κακοποίησης πιθανόν το μυαλό να έχει την ίδια προσκόλληση που ο καθένας θα είχε προς το άτομο που αγαπά. Ωστόσο, για τα θύματα της κακοποίησης αυτός που αγαπούν δεν είναι ασφαλής και η σχέση δεν είναι σταθερή.

Διαβάστε ακόμα: Τοξικότητα: Δεν μπορείς να θεραπευτείς μέσα στο ίδιο περιβάλλον το οποίο σε έκανε να νοσήσεις – Τι λέει η ψυχολόγος, Γιώτα Κοβάνη (φωτό)

Αυτό που συμβαίνει νευροβιολογικά σε μια τοξική σύνδεση δεν διαφέρει πολύ από αυτό που συμβαίνει σε μια φυσιολογική σχέση. Η βασική διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι ο εγκέφαλος είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος σε αυτά που συμβαίνουν στο περιβάλλον γύρω του και έτσι ελευθερώνει χημικές ουσίες σε αντίδραση της τοξικής συμπεριφοράς του συντρόφου. Αν τραπεί σε φυγή ή συμπεριφερθεί άσχημα υπάρχει μια αντίδραση που κάποιος σε μια «φυσιολογική σχέση» δεν θα βίωνε. Αυτό ισχύει και για τη νευροχημεία, όπως τα ενδογενή οπιώδη, η ντοπαμίνη και ο συντελεστής ελευθέρωσης κορτικοτροπίνης. Οι φυσιολογικοί σύντροφοι δεν δημιουργούν το ίδιο συναισθηματικά φορτισμένο κλίμα όπως ο κακοποιός.

Ο Τραυματικός Δεσμός

Έχουμε αναφέρει τις τέσσερις νευροχημικές ουσίες που αποτελούν τους πρωτεύοντες κινητήρες που υπογραμμίζουν τον τραυματικό δεσμό (π.χ. ντοπαμίνη, ενδογενή οπιώδη, συντελεστής ελευθέρωσης κορτικοτροπίνης και οξυτοκίνη). Συχνά, όταν ένα άτομο δέχεται τραύμα από ένα ρομαντικό σύντροφο ή κάποιον που αγαπά αυτά τα χημικά γίνονται σημαντικά αρρύθμιστα.

Στην παρουσία ενός τέτοιου εθισμού θα υπάρξει μια έντονη λιγούρα, μια υπερυψωμένη αξία που αποδίδεται στον κακοποιό και μια έντονη επικέντρωση πάνω στη σχέση και την επίλυση της σύγκρουσης. Το μυαλό του θύματος συχνά στρέφεται στην αυτό-εξαπάτηση και σε ορθολογισμούς, για να επιλύσει τη γνωστική ασυμφωνία. Πιο συγκεκριμένα, ένα θύμα μπορεί να δώσει δικαιολογίες στον εαυτό του, σε φίλους και στην οικογένειά του, για να εξηγήσει ή να μειώσει την τοξική παραβατική συμπεριφορά του συντρόφου του όπως: «Πραγματικά, λυπάται. Δεν πρόκειται να το ξανακάνει».

Μην ψάχνεις να βρεις, να νιώσεις ή να αντιληφθείς το πως διακινούνται οι παραπάνω ουσίες στον εγκέφαλό σου κι αποφαίνονται όλα αυτά ως αποτελέσματα. Τα παραπάνω αναφέρονται μόνο και μόνο για να σε αποτραβήξουν έστω και λίγο από το βύθισμα που σου έχουν δημιουργήσει οι ενοχές σου και η επικριτικότητα από το περιβάλλον σου που κάθε μέρα σου χτυπάει την πόρτα.

Διαβάστε ακόμα: Τι πρέπει να γνωρίζεις για το σεξουαλικό παρελθόν του συντρόφου σου; - Οφείλουμε να είμαστε ειλικρινείς με την σχέση μας (φωτό)