Πέθανε ο σπουδαίος αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Ν. Τομπάζης: «Πατέρας» της βιοκλιματικής σχεδίασης - Κτίρια του κοσμούν πόλεις του κόσμου (βίντεο)

Ο Αλέξανδρος Τομπάζης, ήταν ένας από τους πιο διακεκριμένους Έλληνες αρχιτέκτονες, γνωστός για το πρωτοποριακό του έργο και τη συμβολή του στη βιοκλιματική αρχιτεκτονική.

Γεννημένος στις Ινδίες το 1939, μετακόμισε με την οικογένειά του στην Ελλάδα το 1947. Ήταν αριστούχος απόφοιτος της Ανωτάτης Σχολής Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π.(1962). Την περίοδο 1963 - 1965 ήταν επιμελητής στον Τομέα Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων του ΕΜΠ. 

Από τη δεκαετία του '70 και μετά ασχολήθηκε κυρίως με την αρχιτεκτονική με έμφαση στον βιοκλιματικό σχεδιασμό και εφάρμοσε τις αρχές αυτού σε μεγάλη κλίμακα. Αρχιτεκτονικά έργα και κείμενά του έχουν δημοσιευθεί σε εκδόσεις εντός και εκτός Ελλάδος, σε αρχιτεκτονικά περιοδικά, τον ημερήσιο και περιοδικό τύπο καθώς και σε πρακτικά συνεδρίων.

Διαβάστε ακόμας: Δύο νομπελίστες αρχιτέκτονες ανέλαβαν τη δημιουργία του νέου Αρχαιολογικού μουσείου της Αθήνας – Μαζί τους ο Αλέξανδρος Τομπάζης

Ο Αλέξανδρος Τομπάζης σχεδίασε εξαιρετικά κτίρια, όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Εντυπωσιακές κατοικίες, εκπαιδευτικά κτίρια, γραφεία, νοσοκομεία αλλά και τόποι λατρείας φέρουν την υπογραφή του.

Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν ο περίφημος ρωμαιοκαθολικός ναός της Αγίας Τριάδας στη Φάτιμα της Πορτογαλίας, η Ευαγγελική Σχολή στη Νέα Σμύρνη, η επέκταση του Αρχαιολογικού Μουσείου Δελφών, το Ιατρικό Κέντρο Αθηνών κ.ά.

Είχε λάβει μέρος ως κριτής σε πολλούς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, και σε επιτροπές ειδικών σε θέματα εναλλακτικών πηγών ενέργειας. Υπήρξε επισκέπτης εξεταστής των σχολών αρχιτεκτονικής του Δουβλίνου και του Strathclyde στη Γλασκώβη. Είχε δώσει διαλέξεις σε περισσότερες από 24 χώρες. Είχε τιμηθεί σε περισσότερους από 95 πανελλήνιους διαγωνισμούς με πρόσκληση και σε 15 διεθνείς διαγωνισμούς.

Ποιος ήταν ο Αλέξανδρος Τομπάζης

Γεννήθηκε στο Καράτσι (που τότε ανήκε στις Βρετανικές Ινδίες) στις 10 Απριλίου 1939. Σε ηλικία έξι ετών η οικογένεια του μετακόμισε στην Αγγλία και ένα χρόνο αργότερα, το 1947, εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα. 

Αποφοίτησε από την Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, το 1962, όπου αρίστευσε και τιμήθηκε με το βραβείο Θωμαΐδιο και Χρυσοβέργειο. Την περίοδο 1963 - 1965 ήταν επιμελητής στον Τομέα Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων του ΕΜΠ.

Από το 1964 έως το 1966 εργάστηκε ως επιστημονικός βοηθός του Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη, όπου ασχολήθηκε με θεωρητικές μελέτες και έρευνα. Το 1963 ίδρυσε το Γραφείο Μελετών "Αλέξανδρου Ν. Τομπάζη" και είχε αναλάβει αρχιτεκτονικά έργα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το ενδιαφέρον του για τη τεχνολογία και η πρώτη πετρελαϊκή κρίση τον έσπρωξε να ασχοληθεί με τη χρήση της ηλιακής ενέργειας αρχικά και άλλων εναλλακτικών πηγών ενέργειας αργότερα. Έτσι από τη δεκαετία του '70 και μετά ασχολήθηκε κυρίως με την αρχιτεκτονική με έμφαση στον Βιοκλιματικό Σχεδιασμό και εφάρμοσε τις αρχές αυτού σε μεγάλη κλίμακα. 

Ο ίδιος θεωρούσε ότι για να σχεδιαστεί ένα κτίριο πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν τα κλιματικά χαρακτηριστικά του τόπου και να τα αξιοποιήσουμε με το καλύτερο δυνατό τρόπο. Αρχιτεκτονικά έργα και κείμενά του έχουν δημοσιευθεί σε εκδόσεις εντός και εκτός Ελλάδος, σε αρχιτεκτονικά περιοδικά, τον ημερήσιο και περιοδικό τύπο καθώς και σε πρακτικά συνεδρίων.

Είχε λάβει μέρος ως κριτής σε πολλούς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, και σε επιτροπές ειδικών σε θέματα εναλλακτικών πηγών ενέργειας. Υπήρξε επισκέπτης εξεταστής των σχολών αρχιτεκτονικής του Δουβλίνου και του Strathclyde στη Γλασκώβη. Είχε δώσει διαλέξεις σε περισσότερες από 24 χώρες.

Είχε τιμηθεί σε περισσότερους από 95 πανελλήνιους ή διαγωνισμούς με πρόσκληση και σε 15 διεθνείς διαγωνισμούς. Ήταν μέλος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ), του Συνδέσμου Ελληνικών Γραφείων Μελετών (ΣΑΔΑΣ), του Συνδέσμου Ελληνικών Γραφείων Μελετών (ΣΕΓΜ), της International Solar Energy Society (ISES),της American Solar Energy Society (ASES), της Ελληνικής Εταιρίας Ηλιακής Ενέργειας (ΕΛΕΤΗΛΕΝ), αποτελεί Life Fellow της Passive and Low Energy Architecture (PLEA), είναι Honorary fellow του Αμερικανικού Συλλόγου Αρχιτεκτόνων (AIA), μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής (ΕΙΑ) και της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής Εταιρίας.

Ο Αλέξανδρος Τομπάζης ήταν γόνος της παλιάς ναυτικής οικογένειας της Ύδρας. Ο γιος του, Νικόλαος Τομπάζης, ήταν αεροδυναμιστής και κατόπιν αρχισχεδιαστής της ομάδας Φόρμουλα 1 της Φερράρι, και πλέον είναι διευθυντής για τα μονοθέσια αγωνιστικά στην Διεθνή Ομοσπονδία Αυτοκινήτου (FIA).

Απεβίωσε στις 24 Ιουνίου 2024, σε ηλικία 85 ετών.

Δήλωση της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη

«Αποχαιρετούμε τον Αλέξανδρο Ν. Τομπάζη με μεγάλη θλίψη, αλλά και με μεγάλη ευγνωμοσύνη για το βαθύ αποτύπωμά του στην αρχιτεκτονική, στις πόλεις μας, στον δημόσιο χώρο. Ο Αλέξανδρος Ν. Τομπάζης, με γονιμότατη πορεία έξι δεκαετιών, δίκαια κατατάσσεται στους μεγαλύτερους μεταπολεμικούς αρχιτέκτονες. Ήδη από τα πρώτα χρόνια της δραστηριότητάς του, είχε αποφασιστική συμβολή στην ανανέωση της νεοελληνικής αρχιτεκτονικής και τη μετάβασή της από τον μοντερνισμό στον μεταμοντερνισμό. Εισάγοντας ουσιαστικά, με το διορατικό του πνεύμα, τον βιοκλιματικό σχεδιασμό στη χώρα μας, ένα κεφάλαιο ήδη εδραιωμένο, αλλά με τεράστια κρισιμότητα και δυναμική για το μέλλον των πόλεών μας.

Ο Αλέξανδρος Ν. Τομπάζης υπήρξε ένας διεθνώς διακεκριμένος και αναγνωρισμένος αρχιτέκτονας. Η κληρονομιά του μένει ζωντανή στα δεκάδες έργα του, από το πρωτοποριακό συγκρότημα κατοικιών «Δίφρος» έως το κτήριο της Φαρμακευτικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών και, ασφαλώς, τον Ναό της Αγίας Τριάδας στη Φάτιμα της Πορτογαλίας. 

Τελευταίο δείγμα της δουλειάς του η συνεργασία του γραφείου του με τον David Chipperfield στην πρόταση για το Νέο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, η οποία προκρίθηκε και παίρνει τον δρόμο της υλοποίησης.

Ο Αλέξανδρος Ν. Τομπάζης ήταν, όμως, και ένας μοναδικός δάσκαλος, στη θεωρία, με τα πολυάριθμα γραπτά του, αλλά και στην πράξη. Δίπλα του μαθήτευσαν, πριν ανοίξουν τα δικά τους φτερά, ορισμένοι από τους μεγαλύτερους Έλληνες αρχιτέκτονες του τελευταίου μισού αιώνα. Σε όλους συμπαραστεκόταν πάντοτε με αφειδώλευτη κατανόηση και αρωγή, και αυτό αποτελεί απαράγραπτη παρακαταθήκη και επιρροή του.

Στα παιδιά του, τη Δέσποινα, που συνεχίζει το έργο του στο γραφείο του, και τον Νικόλα, που εδώ και δεκαετίες διαγράφει τη δική του ξεχωριστή σταδιοδρομία, στα εγγόνια του, στους αμέτρητους συνεργάτες και φίλους του, απευθύνω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια».