Σχολική βία: Πως μπορείτε να την αντιληφθείτε; - Αυτοί είναι οι 6 τρόποι για την αποτελεσματική αντιμετώπισή της

Η σχολική βία προκαλεί πολλαπλές βλάβες και σε διάφορα επίπεδα. Η αντιμετώπισή της είναι υπόθεση όλων μας.

Ο όρος «σχολική βία» περιλαμβάνει κάθε μορφή βίαιης συμπεριφοράς που εκδηλώνεται στο χώρο του σχολείου, κατά τη διάρκεια σχολικής εκδήλωσης ή καθ’ οδόν προς ή από το σχολείο. Η σχολική βία προξενεί πολλαπλές βλάβες στους ανθρώπους σε πολλαπλά επίπεδα, επηρεάζει αρνητικά την ασφάλεια τους και διαταράσσει τη μαθησιακή διαδικασία.

Γράφει η ομάδα του PsychologyNow

Η βία μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε σχολείο -δημόσιο ή ιδιωτικό και σε όλες τις βαθμίδες – και περιλαμβάνει πολλές συμπεριφορές, μεταξύ των οποίων:

• Σωματική βία (γρονθοκοπήματα, χαστούκια, κλωτσιές ή χτυπήματα)
• Ψυχολογική βία (λεκτική κακοποίηση, αποκλεισμός ή απομόνωση)
• Σεξουαλική βία (παρενόχληση, επίθεση ή βιασμός)
• Χρήση όπλων (ως απειλή ή εργαλείο για την πρόκληση βλάβης)
• Εκφοβισμός και διαδικτυακός εκφοβισμός

Παράγοντες πρόβλεψης της σχολικής βίας

Οι προγνωστικοί παράγοντες περιλαμβάνουν μια σειρά από ατομικούς, σχολικούς και κοινοτικούς παράγοντες.

Οι ατομικοί παράγοντες περιλαμβάνουν τα εξής:

• Εγκληματολογικούς παράγοντες κινδύνου: αντικοινωνικές συμπεριφορές, αποκλίνοντες συνομηλίκους, χαμηλός αυτοέλεγχος/ παρορμητικότητα. Επικίνδυνες και αποφευκτικές συμπεριφορές: παραβατική/αντικοινωνική συμπεριφορά, χρήση ουσιών, οπλοφορία.
• Χαρακτηριστικά προσωπικότητας: ψυχρότητα, εξωστρέφεια, ναρκισσισμός, νευρωτισμός.
• Ψυχολογικοί παράγοντες κινδύνου και προστατευτικοί παράγοντες: διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD), εχθρότητα, προβλήματα εσωτερίκευσης, ηθική αποσύνδεση, αυτοεκτίμηση/αυτοαποτελεσματικότητα.
• Θυματοποίηση και έκθεση στη βία: οποιαδήποτε θυματοποίηση, παιδική κακοποίηση, έκθεση σε ενδοοικογενειακή βία, θυματοποίηση από συνομηλίκους.
• Παράγοντες κοινωνικοποίησης: αποδοχή/κοινωνική προτίμηση από συνομηλίκους, απόρριψη από συνομηλίκους, δημοτικότητα, κοινωνική επάρκεια.
• Γονεϊκοί παράγοντες: αρνητική γονική μέριμνα, γονική προσκόλληση/δεσμοί, απουσιά γονικής εποπτείας.
• Ακαδημαϊκοί και εξωσχολικοί παράγοντες: εξωσχολικά προγράμματα, προσκόλληση/δεσμοί στο σχολείο, σχολική επίδοση/λειτουργία.
• Δημογραφικά χαρακτηριστικά: ηλικία, μετανάστης, φυλή/εθνικότητα, φύλο.
• Άλλα ατομικά χαρακτηριστικά: αναπηρία (σωματική ή μαθησιακή), ταύτιση με ΛΟΑΤΚΙ, υπέρβαρα άτομα.

Επίσης, στους προγνωστικούς παράγοντες, περιλαμβάνονται σχολικοί και κοινωνικοί παράγοντες:

Χαρακτηριστικά του σχολικού περιβάλλοντος: σχολικό κλίμα, σχολική αταξία, μέγεθος σχολείου, βίαιο σχολείο.

Παράγοντες σχολικής ασφάλειας: π.χ. απουσία σχολικού φύλακα

Κοινοτικοί παράγοντες κινδύνου: αναφορές για επικινδυνότητα στις γειτονιές και στην κοινότητα, οικονομική στέρηση στην κοινότητα.

Πώς μπορεί να βελτιωθεί η σχολική ασφάλεια

Δεν υπάρχει μία και μοναδική μέθοδος ή συνταγή για τη βελτίωση της σχολικής ασφάλειας και των μαθητών και εκπαιδευτικών. Κάθε σχολείο έχει μια μοναδική σύνθεση μαθητών, προσωπικού, κουλτούρας και κινδύνων.

Αντίθετα, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για τη βελτίωση της σχολικής ασφάλειας είναι η εφαρμογή ενός συνδυασμού πολιτικών, πρωτοβουλιών και μέτρων ασφαλείας. Οι παρακάτω στρατηγικές για τη μείωση της βίας στα σχολεία είναι οι πιο διαδεδομένες:

Εφαρμογή πολιτικών σχεδιασμένες για την πρόληψη της βίας

Οι πολιτικές μπορούν να βελτιώσουν την ασφάλεια στα σχολεία με δύο τρόπους. Ο πρώτος τρόπος είναι μέσω της αποτροπής. Οι πολιτικές μηδενικής ανοχής θα τιμωρήσουν όσους ασκούν βία και θα αποτρέψουν τους μαθητές από το να συμπεριφέρονται βίαια. Εάν μια και μόνο παράβαση έχει ως αποτέλεσμα την τιμωρία, οι μαθητές είναι λιγότερο πιθανό να είναι βίαιοι, να φέρουν όπλα στο σχολείο ή να εκφοβίζουν άλλους.

Μπορείτε να προβάλλετε μηνύματα κατά του εκφοβισμού στους διαδρόμους και στις αίθουσες διδασκαλίας για να υπενθυμίζετε στους μαθητές τη δέσμευση του σχολείου για βελτίωση της ασφάλειας.

Ο δεύτερος τρόπος είναι μέσω της προώθησης ενός συμπεριληπτικού, ασφαλούς περιβάλλοντος. Για τους μαθητές, υιοθετήστε πολιτικές που περιγράφουν τις προσδοκίες συμπεριφοράς σε όλο το σχολείο που δίνουν έμφαση σε θετικές αξίες όπως η ένταξη, η επικοινωνία και ο σεβασμός. Και για το προσωπικό του σχολείου, η υιοθέτηση πολιτικών που περιγράφουν το ρόλο του εκπαιδευτικού στην πρόληψη της βίας.

Οργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων για το σχολικό προσωπικό

Για τη βελτίωση της σχολικής ασφάλειας, δημιουργήστε ένα ασφαλές και αλληλέγγυο σχολικό περιβάλλον μέσω εκπαιδευτικών και επιμορφωτικών προγραμμάτων. Οι δράστες της σχολικής βίας, συνήθως δίνουν μία προειδοποίηση μέσω της συμπεριφοράς τους προτού γίνουν βίαιοι.

Η γνώση των προειδοποιητικών σημάτων από το σχολικό προσωπικό, θα μπορούσε να το ωθήσει να παρέμβει πριν οι καταστάσεις γίνουν βίαιες. Τα πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια βίας περιλαμβάνουν:

• Κοινωνική απόσυρση
• Κακές ακαδημαϊκές επιδόσεις
• Έκφραση βίας σε γραπτά και σχέδια
• Ανεξέλεγκτος θυμός
• Μοτίβα παρορμητικών χτυπημάτων
• Συμπεριφορές εκφοβισμού
• Ιστορικό προβλημάτων πειθαρχίας
• Ιστορικό βίαιης συμπεριφοράς
• Χρήση ναρκωτικών ή αλκοόλ
• Συγγένεια με συμμορίες
• Σοβαρές απειλές βίας

Εκτός από την ευαισθητοποίηση σχετικά με τα πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια, είναι πολύ χρήσιμη η δημιουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων που διδάσκουν τους εκπαιδευτικούς στο πώς να επικοινωνούν αποτελεσματικά και να εκτονώνουν βίαια επεισόδια. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα θα εφοδιάσουν το προσωπικό του σχολείου με τα κατάλληλα εργαλεία για να παρεμβαίνει όταν αυτό δικαιολογείται και να χειρίζεται καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Ανίχνευση και έλεγχος των θυτών και άμεση επικοινωνία με τα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο

Ο εντοπισμός και η παρακολούθηση των παιδιών που διατρέχουν κίνδυνο θα βελτιώσει τη σχολική ασφάλεια. Ο έγκαιρος εντοπισμός δυνητικά βίαιων ατόμων σημαίνει ότι υπάρχει περισσότερος χρόνος για να κατευθύνετε τον μαθητή σε μια νέα πορεία και επίσης διασφαλίζει ότι οι προσπάθειες αυτές θα είναι πιο αποτελεσματικές. Η παρουσία και ο ενεργός ρόλος του σχολικού ψυχολόγου που έχει εμπειρία στο χειρισμό παιδιών ή εφήβων που διατρέχουν κίνδυνο μπορεί να είναι απαραίτητη για ορισμένες περιπτώσεις.

Ένας ψυχολόγος μπορεί να συμβουλεύσει δυνητικά βίαια άτομα δίνοντας τους την απαραίτητη προσοχή και υποστήριξη που μπορεί να αποτρέψει περαιτέρω επικίνδυνες καταστάσεις. Ωστόσο, η ανίχνευση του δυνητικά θυτών και η παροχή συμβουλών σε αυτούς, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα. Υπάρχει ένα στίγμα που συνοδεύει το να χαρακτηρίζεται κάποιος ως μαθητής «υψηλού κινδύνου». Είναι σημαντικό κάθε βήμα να πραγματοποιείται όσο το δυνατόν πιο επαγγελματικά και προσεκτικά.

Αναπτύξτε ένα σχέδιο αντιμετώπισης κρίσεων και έκτακτης ανάγκης

Κατά τη διάρκεια μιας έκτακτης επικίνδυνης κατάστασης, οι μαθητές συχνά βρίσκονται σε κατάσταση σοκ και ξεχνούν πώς να αντιδράσουν σωστά. Για να αποφευχθεί αυτό το ενδεχόμενο σε μια πραγματική κατάσταση έκτακτης ανάγκης, τα σχολεία έχουν υιοθετήσει ασκήσεις ρουτίνας για πυρκαγιά, φυσικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, εκκένωση και κλείδωμα κτλ.

Ομοίως, η δημιουργία και η εξάσκηση ενός σχεδίου κρίσης και έκτακτης ανάγκης για περιστατικά βίας, θα διδάξει στο προσωπικό του σχολείου πώς να ανταποκρίνεται σε ερωτήσεις, πώς να εκτονώνει επικίνδυνες καταστάσεις (κατά περίπτωση) και πώς να διατηρεί όλους τους μαθητές και τις μαθήτριες ασφαλείς κατά τη διάρκεια ενός βίαιου περιστατικού. Το σχέδιο κρίσης και έκτακτης ανάγκης, θα περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο οι εκπαιδευτικοί και τα άλλα μέλη του προσωπικού θα πρέπει να συμπεριφέρονται σε μια κατάσταση όπου ένας μαθητής ή επισκέπτης δείχνει επικείμενα προειδοποιητικά σημάδια βίας. Τα «επικείμενα» σημάδια περιλαμβάνουν: Καυγάδες με συνομηλίκους

• Καταστροφή περιουσίας
• Σοβαρή έκρηξη οργής
• Αυτοτραυματισμός
• Εκτόξευση βίαιων απειλών
• Κατοχή όπλων
• Κατάρτιση ενός σχεδίου προς άσκηση βίας

Ξεκινήστε με τη διενέργεια αξιολόγησης κινδύνων και απειλών για να εντοπίσετε σοβαρές πιθανές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Στη συνέχεια, αναπτύξτε και τεκμηριώστε ένα σχέδιο βήμα προς βήμα το οποίο μπορεί να διαβάζεται και να εξασκείται τακτικά. Όταν εκδηλωθεί μια κρίση, το μέλος του προσωπικού θα είναι σε θέση να αναλογιστεί την εκπαίδευσή του και να τη χειριστεί κατάλληλα.

Καθορίστε ρόλους για τους μαθητές, τους γονείς και την κοινότητα

Οι συνεργασίες μεταξύ σχολείου και κοινότητας δημιουργούν ένα ασφαλές περιβάλλον μέσα στα σχολεία και ταυτόχρονα δημιουργούν ένα ασφαλές περιβάλλον έξω από τα σχολεία. Τα προγράμματα παρακολούθησης της κοινότητας και οι πρωτοβουλίες αστυνομικής επιτήρησης επεκτείνουν την ασφάλεια των μαθητών πέρα από τα όρια της σχολικής αυλής, μειώνοντας αποτελεσματικά τη σοβαρότητα και τη συχνότητα της βίας στα σχολεία.

Οι γονείς μπορούν επίσης να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στον τερματισμό της σχολικής βίας με τη σωστή εκπαίδευση και υποστήριξη. Συμπεριλάβετε τους γονείς των μαθητών στην εκπόνηση σχεδίων για τη βελτίωση της ασφάλειας. Διδάξτε στους γονείς τον σωστό τρόπο να μιλούν στα παιδιά τους για τον εκφοβισμό, τις απειλές και τα όπλα. Ενθαρρύνετε τους μαθητές να αναλάβουν την ευθύνη για τη διατήρηση ενός ασφαλούς χώρου και προσφέρετε τους υποστήριξη όταν το κάνουν.

Οι μαθητές μπορεί να χρειάζονται συναισθηματική βοήθεια αν νιώθουν ενοχές για να αντισταθούν στην πίεση των συνομηλίκων ή να καταγγείλουν έναν φίλο ή φίλη που τους ασκεί βία.

Αντιμετώπιση και επίλυση των συγκρούσεων με τον σωστό τρόπο

Ορισμένα σχολεία διαθέτουν εκπαιδευμένους σχολικούς ψυχολόγους αλλά για τα σχολεία που δεν διαθέτουν, η διαμεσολάβηση είναι συχνά ένα από τα πολλά καθήκοντα ενός εκπαιδευτικού ή του διευθυντή. Σε λιγότερο επικίνδυνες καταστάσεις, όπως μια λεκτική διαφωνία χωρίς σημάδια κλιμάκωσης, υπάρχουν ορισμένα βήματα που μπορεί να ακολουθήσει ο εκπαιδευτικός για να επιλύσει αποτελεσματικά τα ζητήματα.

Πρώτον, αναγνωρίστε ότι οι βίαιες τάσεις μπορεί να είναι αποτέλεσμα διαφόρων παραγόντων κινδύνου, όπως η συναναστροφή με προβληματικούς συνομηλίκους, η φτώχεια στην κοινότητα, οι κακοί βαθμοί, η πρόσβαση σε όπλα, η κατάχρηση ουσιών και το κακό οικογενειακό περιβάλλον.

Στη συνέχεια, δημιουργήστε ένα ασφαλές περιβάλλον. Εάν είναι δυνατόν, συζητήστε με το βίαιο άτομο σε μια ημι-ιδιωτική τοποθεσία με περιορισμένο αριθμό θεατών. Ένα βίαιο άτομο είναι πιο πιθανό να ξεσπάσει αν νιώσει ότι κάποιος δεν θα σεβαστεί τον προσωπικό του χώρο και αν δεν υπάρχει χώρος για να αναπνεύσει.

Όταν βρεθείτε στο κατάλληλο περιβάλλον, συζητήστε το περιστατικό. Επιδείξτε ανοιχτή, ήρεμη γλώσσα του σώματος και τον ανάλογο τόνο. Αντιμετωπίστε τον δράστη με σεβασμό, αποφεύγοντας τον σαρκασμό, τα αρνητικά σχόλια και τις παθητικές-επιθετικές παρατηρήσεις.

Ο μαθητής μπορεί να είναι σοβαρά αναστατωμένος, γεγονός που καθιστά δύσκολο να κατανοήσει σύνθετες, μακροσκελείς προτάσεις, οπότε μείνετε σε ένα βασικό λεξιλόγιο. Κατευθύνετε τη συζήτηση ώστε να βρεθεί ένας στόχος. Ένα ασφαλέστερο μαθησιακό περιβάλλον είναι ο απώτερος στόχος, αλλά σε αυτό το σημείο, αρκεί να κατανοήσετε το βίαιο άτομο. Θέλετε να κατανοήσετε τα συναισθήματά του και γιατί συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο.

Με βάση τον στόχο, επιλύστε το ζήτημα πλήρως. Βρείτε μια λύση χρησιμοποιώντας μια στρατηγική επίλυσης συγκρούσεων που διορθώνει την τρέχουσα κατάσταση και ελαχιστοποιεί την πιθανότητα να ξανασυμβεί.

Διαβάστε ακόμα: Ο ρόλος της τέχνης στη ζωή του ανθρώπου – «Αγγίζει» την ψυχή, απελευθερώνει & λυτρώνει τους ανθρώπους (φωτό)

Διαβάστε ακόμα: Σας κρατάνε πίσω φόβοι, άγχη & δεν μπορείτε να απαλλαγείτε; - Η ψυχολόγος Νικολέτα- Νεκταρία Μπουλταδάκη εξηγεί τα πάντα (φωτό)