8 ερωτήσεις - απαντήσεις για τις σεξουαλικές σχέσεις των Ελλήνων στις μέρες μας με «ξεναγό» την κορυφαία καθηγήτρια Εύη Κυράνα

Η Εύη Κυράνα, Διδάκτωρ Ψυχολογίας ΕΚΠΑ, Honorary Fellow European Committee in Sexual Medicine (FECSM), επιστημονική συνεργάτιδα του Κέντρου Σεξουαλικής και Αναπαραγωγικής Υγείας (ΚΕΣΑΥ) του ΑΠΘ μιλά στο naftemporiki.gr για τις σεξουαλικές σχέσεις των Ελλήνων στις μέρες μας.

1) Είναι τελικά μύθος ή πραγματικότητα ότι η κρίση επηρέασε τη σεξουαλική ζωή των Ελλήνων;

Η κλινική εμπειρία δείχνει σαφέστατα ότι έχει μειωθεί σημαντικά η επιθυμία για σεξ και στους άνδρες και στις γυναίκες και έχει αυξηθεί πάρα πολύ το άγχος. Βλέπουμε ζευγάρια που έρχονται για θεραπεία, να έχουν αποξενωθεί εντελώς σεξουαλικά.
Κι αυτό είναι λογικό ως ένα βαθμό, αν σκεφθεί κανείς ότι σήμερα ένα ζευγάρι έχει πολύ περισσότερες υποχρεώσεις να καλύψει σε σχέση με το παρελθόν. Αυτό σημαίνει λιγότερο χρόνο, μεγαλύτερη κούραση, περισσότερο άγχος.
Το άγχος συνδέεται πολύ με τη μειωμένη σεξουαλική επιθυμία, παρόλο που στην πραγματικότητα, σε συνθήκες στρες χρειαζόμαστε περισσότερο το σεξ, καθώς έχουμε ανάγκη να νιώσουμε ευχαρίστηση και εγγύτητα με τον σύντροφό μας.



2) Σε ποιες κοινωνικές τάξεις διαπιστώνετε το μεγαλύτερο πρόβλημα;

Προφανώς είναι διαφορετικό το να αντιμετωπίζει κανείς προβλήματα που απειλούν την επιβίωση, και διαφορετικό το να αντιμετωπίζει κανείς προβλήματα που αφορούν την αλλαγή του lifestyle. Σε κάθε περίπτωση, τα ψυχικά εφόδια του κάθε ατόμου, η προσωπικότητα, το δίκτυο κοινωνικής υποστήριξης και οι δεξιότητες διαχείρισης κρίσεων, τροποποιεί τον τρόπο με τον οποίο αντιδράει κανείς μπροστά στα προβλήματα.
Τα σεξουαλικά προβλήματα είναι προβλήματα υγείας, και κατ’ επέκταση η διαχείρισή τους επηρεάζεται και από τις υπηρεσίες υγείας της χώρας. Δυστυχώς στη χώρα μας, υπάρχει έλλειψη επαρκών υπηρεσιών σεξουαλικής υγείας στον δημόσιο τομέα και τα περισσότερα φάρμακα για την αντιμετώπιση των σεξουαλικών δυσλειτουργιών δεν καλύπτονται από τα ταμεία, αναγκάζοντας πολλούς ανθρώπους που δεν έχουν οικονομική  δυνατότητα να αφήνουν τα σεξουαλικά προβλήματα άλυτα, να συντηρούνται και να επιδεινώνονται στον χρόνο. Αν λάβουμε υπόψιν οτι τα σεξουαλικά προβλήματα αυξάνουν σημαντικά τη πιθανότητα κατάθλιψης, καταλαβαίνουμε ότι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος δυσμενών καταστάσεων.

3) Οι γυναίκες πώς βιώνουν την ερωτική κρίση των ανδρών εν μέσω οικονομικής κρίσης;

Στα χρόνια της κρίσης, το παραδοσιακό πρότυπο του άνδρα ‘κουβαλητή’ αμφισβητείται. Μια πολύ πρόσφατη μελέτη που διεξήχθη στην Ολλανδία (Pierce 2013) έδειξε ότι, οι άνδρες που έχουν χαμηλότερο εισόδημα από τη σύντροφό τους, έχουν σημαντικά μεγαλύτερη πιθανότητα να χρησιμοποιούν χάπια για τη στυτική δυσλειτουργία, συγκριτικά με τους άνδρες που έχουν υψηλότερο εισόδημα από τη σύντροφό τους. Μάλιστα, τα ευρήματα αυτά παρέμεναν σημαντικά, ακόμη και όταν η διαφορά στο εισόδημα ήταν μικρή.
Επίσης, τα ζευγάρια που στηρίζονταν οικονομικά περισσότερο στη γυναίκα, είχαν μεγάλη πιθανότητα να πάσχουν από αϋπνία και να χρησιμοποιούν αγχολυτικά, τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες. Ωστόσο, τα παραπάνω δεν ίσχυαν για τα ζευγάρια που δεν ήταν παντρεμένα, καθώς για τους άνδρες που είχαν μικρότερο εισόδημα από τη συντρόφό  τους, πριν τον γάμο.
Η μελέτη δείχνει οτι ο γάμος αποτελεί έναν θεσμό που καθορίζει το ρόλο του φύλου. Με άλλα λόγια, για έναν άντρα παντρεμένο, είναι σημαντικό να είναι ο ‘κουβαλητής’, αλλά αυτό δεν ισχύει όταν ο άνδρας βρίσκεται σε σχέση εκτός γάμου. Επιπλέον, η οικονομική υπεροχή του άνδρα συνδέεται με την σεξουαλική συμπεριφορά. Αν και η μελέτη δεν διευκρινίζει αν οι άνδρες λάμβαναν φάρμακα επειδή είχε δημιουργηθεί πρόβλημα στύσης ή επειδή είχαν μεγαλύτερη ανάγκη να προστατευτούν από ενδεχόμενη σεξουαλική αποτυχία, αναδεικνύει οτι η μεταβολή στην οικονομική εξουσία συχνά καθιστά έναν άνδρα ευάλωτο σεξουαλικά. Επιπλέον, τα ζευγάρια που δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στις καταστάσεις που έρχονται να αμφισβητήσουν τους παραδοσιακούς ρόλους του φύλου, έχουν μεγάλη πιθανότητα να βιώσουν προβλήματα ψυχικής υγείας. 

4) Οι Έλληνες που εμφανίζουν πρόβλημα στη σεξουαλική τους ζωή και λόγω μνημονίων πηγαίνουν σε ειδικούς ή υπάρχει ακόμη το ταμπού του παρελθόντος;

Σε μια περίοδο που αμφισβητούνται οι παραδοσιακοί ρόλοι του φύλου, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, οι άνθρωποι αισθάνονται μεγαλύτερη την ανάγκη να διαφυλάξουν την δυνατότητα έκφρασης της σεξουαλικότητάς τους. Κατά συνέπεια, αναζητούν την επίλυση των προβλημάτων της σεξουαλικής τους ζωής. Άλλωστε, σήμερα, με τη βοήθεια του διαδικτύου, υπάρχει πολύ μεγαλύτερη διάχυση των πληροφοριών γύρω από σεξουαλικά ζητήματα, πράγμα που βοηθάει στην κατάρριψη μύθων , π.χ. τα σεξουαλικά προβλήματα συμβαίνουν μόνο στις μεγάλες ηλικίες.

5) Από αυτούς που έχουν προβλήματα, αναζητούν μόνοι τους φαρμακευτική θεραπεία;

Η φαρμακοθεραπεία που χρησιμοποιείται περισσότερο, είναι αυτή που αφορά την αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας, ένα πρόβλημα που επηρεάζει το 52% των ανδρών ηλικίας 40 έως 70 ετών. Είναι ένα πρόβλημα με σοβαρές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής και στην αίσθηση ευεξίας του ατόμου.

Ενώ κατά τα τελευταία 15 χρόνια έχουν αναπτυχθεί πολλές και αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές, πολλοί άνδρες με στυτική δυσλειτουργία διστάζουν να απευθυνθούν σε κάποιον γιατρό για να λάβουν διάγνωση, ενημέρωση και θεραπεία, αλλά προτιμούν να προμηθευτούν κάποια φαρμακευτική αγωγή απευθείας από το φαρμακείο, χωρίς ιατρική συνταγή.
Πρόσφατα δημοσιεύθηκε μελέτη (Morales et al, 2013) που διεξήχθη σε φαρμακεία της Ελλάδας και της Ισπανίας, και είχε σκοπό να διερευνήσει τις ανάγκες των ανδρών που τα επισκέπτονται για να προμηθευτούν φαρμακευτική αγωγή για τη στυτική δυσλειτουργία. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, μόνο το 28% που ρωτήθηκε είχε λάβει ιατρική διάγνωση για το πρόβλημα.

Το 36% είχε λάβει πληροφορίες από το Διαδίκτυο, το 38% είχε επιλέξει από μόνο του φαρμακευτική αγωγή και το 10% είχε λάβει φάρμακα από πηγή εκτός φαρμακείου. Επιπλέον, στην ερώτηση «ποιο ήταν το πρώτο άτομο στο οποίο μιλήσατε για το πρόβλημα της στυτικής δυσλειτουργίας» οι μισοί ανέφεραν τον φαρμακοποιό, το 26% τη σύντροφο και μόνο το 18% κάποιον γιατρό.
Η στυτική δυσλειτουργία είναι ένα πρόβλημα το οποίο συνήθως αποτελεί το σύμπτωμα άλλων προβλημάτων υγείας (π.χ. καρδιαγγειακής νόσου, υπερτροφίας προστάτη, σακχαρώδους διαβήτη, υπέρτασης, αυξημένης χοληστερίνης, κατάθλιψης κ.λπ.).
Συνεπώς, η απουσία ιατρικής συμβουλής δεν δίνει την ευκαιρία στον ασθενή να ενημερωθεί για την κατάσταση της υγείας του και κυρίως να αποφύγει σοβαρότερα μελλοντικά προβλήματα υγείας, π.χ. καρδιαγγειακά.


Επιπλέον, ένας συχνός λόγος για τον οποίο οι ασθενείς δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή είναι ότι δεν έχουν επιλέξει τη θεραπεία που ταιριάζει στους ίδιους και ότι δεν έχουν λάβει επαρκή ενημέρωση για την ορθή χρήση της.

Επίσης, αν και είναι γνωστό πως είναι επικίνδυνη η αγορά φαρμάκων από το Διαδίκτυο, δυστυχώς, κάποιοι άνδρες καταφεύγουν εκεί. Επιπλέον, κανένα φυτικό σκεύασμα από αυτά που κυκλοφορούν ευρέως και διαφημίζονται ελεύθερα δεν έχει δείξει να βελτιώνει τη στύση. Είναι επιβεβλημένη λοιπόν η αναζήτηση βοήθειας σε εξειδικευμένο γιατρό από κάθε άνδρα με πρόβλημα.

6) Τα social media μήπως τελικά έχουν υποκαταστήσει τη ρεαλιστική σεξουαλική ζωή και την τετ α τετ αναζήτηση του έρωτα;

Τα social media αποτελούν άλλο ένα μέσο για φλερτ και ερωτική προσέγγιση. Ειδικά για εκείνους τους ανθρώπους που έχουν λιγότερες δεξιότητες ή ευκαιρίες κοινωνικών επαφών, τα social media προσφέρουν ένα εργαλείο ιδιαίτερα προσβάσιμο. Αυτό όμως, δεν σημαίνει οτι αντικαθίσταται η ανάγκη για τη διά ζώσης αναζήτηση του έρωτα. Αποτελεί ένα ακόμη κανάλι δικτύωσης των ανθρώπων.

7) Τελικά γιατί όλη η Ελλάδα αναστενάζει με cyber sex;

Δεν έχουμε επαρκή δεδομένα για να υποστηρίξουμε ότι όλη η Ελλάδα κάνει cyber sex, αλλά σίγουρα, αν δούμε τη διεθνή βιβλιογραφία, η διαδικτυακή σεξουαλική δραστηριότητα αυξάνεται καθώς αυξάνεται η χρήση του διαδικτύου. Τα δεδομένα υποστηρίζουν οτι η ελκυστικότητα του cyber sex, στηρίζεται στην ανωνυμία και τη δυνατότητα σεξουαλικής έκφρασης με τρόπους που σε μη διαδικτυακό περιβάλλον είναι δύσκολη. Για παράδειγμα, κάποιοι άνδρες χρησιμοποιούν το cyber sex διότι τους δίνεται η δυνατότητα να πειραματιστούν με το φύλο τους και τη σεξουαλική τους ταυτότητα, ή να δημιουργήσουν προφίλ που δεν συμμορφώνονται με τη ταυτότητα του φύλου όπως έχει καθοριστεί κοινωνικά. Για πολλούς, άνδρες και γυναίκες, το cybersex, αποτελεί ευκαιρία για μεγαλύτερη ελευθερία στην έκφραση της σεξουαλικότητας, απαλλαγμένη από κοινωνικούς περιορισμούς.
Ωστόσο, το σημαντικότερο πρόβλημα που σήμερα αναδύεται είναι ότι το cyber sex μπορεί να εξελιχθεί σε εξάρτηση και σε διαταραχή ψυχικής υγείας, με σοβαρές συνέπειες για το άτομο στη προσωπική, κοινωνική επαγγελματική, οικογενειακή ζωή.

8) Ποιοι λόγοι πρέπει να οδηγήσουν ένα ζευγάρι στο σεξολόγο;

Ένα άτομο ή ένα ζευγάρι μπορεί αν απευθυνθεί σε σεξολόγο όταν χρειάζεται ενημέρωση για θέματα της σεξουαλικής τους ζωής, όταν έχει κάποια ανησυχία γύρω από τη σεξουαλικότητά του/ της, ή όταν βιώνει κάποια σεξουαλική διαταραχή. Οι πιο συχνές σεξουαλικές δυσλειτουργίες των ανδρών είναι η στυτική δυσλειτουργία, και πρόωρη εκσπερμάτιση. Άλλα προβλήματα των ανδρών περιλαμβάνουν τη δυσκολία εκσπερμάτισης ή τη μειωμένη σεξουαλική επιθυμία.  Τα πιο συχνά προβλήματα των γυναικών είναι η μειωμένη επιθυμία και οι δυσκολίες διέγερσης, ενώ αρκετές γυναίκες ταλαιπωρούνται από πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή ή δυσκολία οργασμού.