Έναν αιώνα αργότερα τι μας έμαθαν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι; - Ένα άρθρο του Γιώργου Κοκκόλη

του Γιώργου Κοκκόλη

Τέτοιες ημέρες πριν από 100 χρόνια το ελληνικό έθνος έγραφε ένα από τα σπουδαιότερα κεφάλαια της σύγχρονης ιστορίας του. Ήταν Οκτώβριος του 1912, όταν η «πτωχή, πλην τίμια Ελλάς» των προηγούμενων ετών είχε καταφέρει να σταθεί στα πόδια της και τώρα διεκδικούσε τα εδάφη της Οθωμανική αυτοκρατορίας μαζί με τους Βαλκάνιους συμμάχους της.

Η «μεγάλη εξόρμηση» αποτέλεσε την πιο σημαντική στιγμή στην μέχρι τότε ιστορία του ελλαδικού κράτους, το οποίο τα προηγούμενα χρόνια βίωνε συνεχώς την ταπείνωση. Μην ξεχνάμε ότι είκοσι χρόνια πριν, εκεί στα 1893, η Ελλάδα είχε χρεοκοπήσει και είχε βρεθεί υπό διεθνή οικονομικό έλεγχο.

Κι όμως, το μικρό ελληνικό βασίλειο μέσα σε μερικούς μήνες πολεμικών επιχειρήσεων κατάφερε κάτι πρωτοφανές στην παγκόσμια ιστορία: διπλασίασε τα εδάφη και τον πληθυσμό του και είχε πλέον τη δυνατότητα να εκπληρώσει το εθνικό του όραμα.

Η επιτυχία αυτή δεν ήταν ούτε δεδομένη ούτε αυτονόητη. Πριν τα πεδία της μάχης στην Ελασσόνα, τη Θεσσαλονίκη και το Σαραντάπορο υπήρξε το 1911 και ο πρώτος πλεονασματικός προϋπολογισμός, η αναδιοργάνωση του ελληνικού στρατού, η ναυπήγηση του Αβέρωφ και οι πολύ προσεκτικές (μυστικές) συνομιλίες με τα άλλα βαλκανικά κράτη.

Όλα τα παραπάνω βέβαια δεν έγιναν μόνα τους. Βασικός ενορχηστρωτής της όλης ανορθωτικής διαδικασίας ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ένας πολιτικός που όχι μόνο ενστερνίστηκε το όραμα της Μεγάλης Ιδέας αλλά το μετέπλασε και το εξέλιξε σε ένα γνήσια αστικό εκσυγχρονιστικό κίνημα που είχε σαφείς στόχους και επιδιώξεις.

Ωστόσο ο ίδιος ο Βενιζέλος υπήρξε αρκετά συντηρητικός στην προσέγγισή του. Όχι μόνο δεν συγκρούστηκε με το Στέμμα σε μια στιγμή που θα μπορούσε να επιβάλλει πολιτειακή αλλαγή αλλά τουναντίον επανέφερε τους διαδόχους στο στράτευμα και προσπάθησε να δημιουργήσει ευρείες συναινέσεις (τις οποίες τελικά πλήρωσε στον Εθνικό Διχασμό)

Στο πλαίσιο αυτό ανέδειξε πολλούς μετέπειτα αντιβενιζελικούς με κυρίαρχο παράδειγμα τον Ιωάννη Μεταξά, τον άνθρωπο-κλειδί πίσω από την αναδιοργάνωση του ελληνικού στρατού. Ο Μεταξάς είχε λάβει μέρος στον ατυχή πόλεμο του 1897, γνώριζε τις αδυναμίες του στρατεύματος και είχε λάβει εξαιρετικές σπουδές από την Στρατιωτική Ακαδημία του Βερολίνου. Μάλιστα είχε διδάξει και στρατηγική τον διάδοχο Κωνσταντίνο!

Ο Βενιζέλος αντιλήφθηκε ότι το στρατηγικό πλεονέκτημα της χώρας ήταν το ναυτικό και με αυτό ακριβώς το «ατού» η χώρα μπήκε στη συμμαχία με τη Βουλγαρία, τη Σερβία και το Μαυροβούνιο. Η μυστικότητα και η μεθοδικότητα της διαπραγμάτευσης πέτυχε κάτι μέχρι τότε αδιανόητο: να αιφνιδιάσουν οι Βαλκάνιοι σύμμαχοι τις Μεγάλες Δυνάμεις και να επιβάλλουν δια των όπλων τους την επίλυση του Ανατολικού Ζητήματος στη χερσόνησο του Αίμου.

Και το θαύμα έγινε – μέσα σε μερικές εβδομάδες η Ελλάδα απελευθέρωσε το Αιγαίο, μπήκε στη Θεσσαλονίκη και προήλαυνε νικηφόρα στο εσωτερικό της Βορείου Ηπείρου. Ήταν η πρώτη φορά που η Ελλάδα είχε αντιληφθεί ότι μέσα από στρατηγικές συμμαχίες και με πραγματισμό μπορούσε να επιτύχει με αξιώσεις την δημιουργία ενός μεγάλου αστικού κράτους που θα υποκαθιστούσε την Οθωμανική Αυτοκρατορία στην περιοχή.

Έναν αιώνα αργότερα τόσο η Θεσσαλονίκη όσο και η Μακεδονία δεν έχει καμία σχέση με αυτό που αντίκρισαν οι «εξορμητές» φαντάροι του 1912. Η Θεσσαλονίκη έχασε την κοσμοπολίτικη διάστασή της, οι Σεφαρδίτες Εβραίοι εκτοπίστηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα και το αστικό τοπίο της πόλης ισοπεδώθηκε από τη φωτιά του 1917 και το όργιο της αντιπαροχής που ακολούθησε τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Το ίδιο πάνω κάτω ισχύει και για την υπόλοιπη Μακεδονία, που «ομογενοποιήθηκε» εθνικά μετά την άφιξη των προσφύγων.

Καλώς ή κακώς όλα αυτά είναι πλέον Ιστορία κι εμείς ζούμε στο 2012. Χρεοκοπημένοι, εθνικά ταπεινωμένοι, αισθανόμενοι χωρίς διέξοδο και με τα πολιτικά άκρα να γιγαντώνονται.

Σε μια περίοδο που βλέπουμε όλο αυτό το εθνοκιτς της ακροδεξιάς να αναβιώνει και την αριστερά να τάζει λαγούς με πετραχήλια, το μάθημα από τους Βαλκανικούς Πολέμους είναι ότι τους εθνικούς στόχους και τα οράματα δεν τα εκπληρώνουν εκείνοι που ουρλιάζουν φοβικά κατά των κακών Ευρωπαίων, των Τούρκων και των λαθρομεταναστών. Τους ακολουθήσαμε το 1897 και οι Οθωμανοί έφτασαν στη Λαμία. Τους ακούσαμε – με την ιστορική ευθύνη που βαραίνει τον ελληνικό λαό για μια τέτοια απόφαση - το 1920 και μαζεύαμε τα κομμάτια μας στην προκυμαία της Σμύρνης. Τα ίδια και στην Κύπρο και όταν ξέσπασε το Μακεδονικό.

Όπως δεν υπάρχουν επαγγελματίες μειοδότες έτσι δεν υπάρχουν και επαγγελματίες πατριώτες. Υπάρχουν άνθρωποι που είναι σοβαροί, δουλεύουν, έχουν σχέδιο και υλοποιούν συγκεκριμένα πράγματα. -και συνήθως δικαιώνονται. Και υπάρχουν και άλλοι που -ανεξαρτήτως πολιτικής ιδεολογίας- είναι μόνο «απέναντι» για να φωνάζουν και να αντιδρούν λυσσαλέα σε κάθε μεταρρύθμιση.

Η Ιστορία έχει δείξει ότι μια περήφανη Ελλάδα με εθνική αξιοπρέπεια και διεθνές εκτόπισμα συνήθως δεν φτιάχνεται από τους δεύτερους.

Πηγή: iefimerida.gr