''Η σημερινή κρίση δεν είναι μια κρίση του ευρώ'' - Συνέντευξη με τον σύμβουλο του Φρανσουά Ολάντ, Elie Cohen

7 ερωτήσεις στον κ. Elie Cohen, συγγραφέα, διευθυντή ερευνών του Εθνικού Κέντρου Ερευνών της Γαλλίας (CNRS) και μέλος του γαλλικού Κέντρου Πολιτικών Ερευνών (CEVIPOF).

Η Γαλλία, όπως και η Ελλάδα, αιώνες τώρα παράγει σκέψη. Το Γαλλικό Ινστιτούτο, λοιπόν, μας προσκαλεί να τα σκεφτούμε όλα από την αρχή: το ευρώ, την οικονομική κρίση, την κρίση των θεσμών, τις απειλές κατά της δημοκρατίας, την ευρωπαϊκή διακυβέρνηση, το διαδίκτυο, το δημόσιο χώρο, την μετανάστευση. Όλη τη χρονιά, σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, από την Αλεξανδρούπολη μέχρι το Ρέθυμνο, το Γαλλικό Ινστιτούτο οργανώνει συζητήσεις , εργαστήρια, στρογγυλές τράπεζες, διαλέξεις με προσκεκλημένους από την Ελλάδα και τη Γαλλία. Αυτήν την Δευτέρα 29 Οκτωβρίου, στις 7.30 το απόγευμα, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, στο auditorium Theo Angelopoulos δίνει διάλεξη ο Elie Cohen με θέμα «Ευρώ: μια κρίση διακυβέρνησης».

Πριν από τη διάλεξη απαντά στο www.tsantiri.gr στις 7 ερωτήσεις του Δημήτρη Μαχαιρίδη.

1. Ευρωζώνη: μπορούμε να συνεχίσουμε στην ίδια κατεύθυνση προς ένα κοινό νόμισμα ή πρέπει να επαναδιαπραγματευτούμε την αναδιάρθρωση της ευρωζώνης;

Η σημερινή κρίση δεν είναι μια κρίση του ευρώ. Η ισοτιμία ευρώ-δολλαρίου είναι καλύτερη τώρα από την εποχή που ξεκίνησε το ευρώ. Ούτε είναι μια κρίση εθνικών χρεών γιατί το επίπεδο του ελλείματος και του δημόσιου χρέους της ευρωζώνης είναι κατώτερο από τα αντίστοιχα αμερικανικά, ιαπωνικά ή αγγλικά επίπεδα. Δεν είναι μια κρίση ανταγωνιστικότητας, διότι το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της ευρωζώνης είναι σχεδόν ισοσκελισμένο. Είναι μια κρίση διακυβέρνησης και αρχιτεκτονικής θεσμών της οποίας το οικονομικό υπόβαθρο είναι η βαθμιαία απόκλιση ανάμεσα στις ευρωπαϊκές οικονομίες του Βορρά και του Νότου. Πρέπει λοιπόν να ξανασκεφτούμε την αρχιτεκτονική των θεσμών της ευρωζώνης.

2. Οικονομική κρίση στην Ευρώπη: πρόβλημα της περιφέρειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή πρόβλημα όλης της ενωμένης Ευρώπης;

Η βαθμιαία απόκλιση ανάμεσα στην Ευρώπη του Βορρά και την Ευρώπη του Νότου έχει δύο πιθανές λύσεις: είτε την εσωτερική υποτίμηση για να ξαναβρούμε την ανταγωνιστικότητα είτε μια πλήρη ομοσπονδιοποίηση η οποία θα μπορούσε να εξαφανίσει τα προβλήματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.

Η πρώτη λύση προϋποθέτει μειώσεις του μισθολογικού κόστους και μειώσεις των φόρων εισοδήματος για τις επιχειρήσεις. Το αποτέλεσμα που μπορούμε να περιμένουμε είναι πτώση των εισαγωγών και αύξηση των εξαγωγών και κατά συνέπεια μια λύση στο πρόβλημα του ελλείματος τρεχουσών συναλλαγών.

Η δεύτερη λύση υποθέτει ότι οι χώρες του Βορρά θα αποδεχθούν μια ένωση οικονομικών μεταβιβάσεων και οι χώρες του Νότου θα εξειδικευθούν στον τομέα των υπηρεσιών.

3. Οικονομική κρίση στην Ελλάδα: αποτέλεσμα κακών υπολογισμών και χειρισμών των ελληνικών κυβερνήσεων ή αποτέλεσμα κακής λειτουργίας της ευρωζώνης;

Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα είναι καταρχήν το αποτέλεσμα μιας δεκαετίας χαμένων ευκαιριών και σπαταλών του δημοσίου. Η πτώση των επιτοκίων και οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις θα μπορούσαν να είχαν επιτρέψει να χτιστεί μια ανταγωνιστική και εξωστρεφής οικονομία που θα μπορούσε κατά κάποιο τρόπο να τροφοδοτεί την κερδοσκοπία και την παρέκκλιση των δαπανών του δημοσίου. Στη συνέχεια η κρίση επιδεινώθηκε από τις απαιτήσεις της τρόικα και την ανικανότητα των διαδοχικών ελληνικών κυβερνήσεων. Ένα δίκαιο σενάριο θα μπορούσε να ήταν μια ηπιότερη απαίτηση της τρόικας στο θέμα της γρήγορης επιστροφής στην εξισορρόπηση των δαπανών του δημοσίου (στόχος που δεν επιτυγχάνεται όταν η ύφεση χειροτερεύει) με αντάλλαγμα μεγαλύτερες δομικές αλλαγές (αγορά εργασίας, κλειστά επαγγέλματα, φορολικό σύστημα κλπ.)

4. Ανάμεσα στην γερμανική θέση που επιμένει σε προϋπολογισμούς με αυστηρό έλεγχο και στη γαλλική θέση που θέλει την κυκλοφορία των ευροομολόγων, ο γαλλογερμανικός άξονας μπορεί να βρει λύση αποδεκτή από όλες τις πλευρές;

Η Γερμανία δεν θα δεχθεί ποτέ την ομαδοποίηση των προηγούμενων χρεών, είτε πρόκειται για αυτά των κρατών είτε για εκείνα των τραπεζών. Μπορεί αντίθετα να δεχθεί την ομαδοποίηση των μελλοντικών χρεών εφόσον τα προβλήματα της δημοσιονομικής εποπτείας θα είχαν ρυθμιστεί εκ των προτέρων. Αυτή η θέση είναι λογική και ρεαλιστική, λαμβανομένης υπόψη της σημερινής κοινής γνώμης στη Γερμανία.

Και οι Γάλλοι το ξέρουν αυτό. Ο Φρανσουά Ολάντ πρότεινε την αλληλέγγυα ολοκλήρωση, μια έννοια που σκοπεύει να δημιουργήσει παράλληλη πρόοδο σε θέματα ενοποίησης και αλληλεγγύης.

5. Πρόταση του Βρεταννού πρωθυπουργού για δύο ξεχωριστούς προϋπολογισμούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο ένας για την ζώνη του ευρώ και ο άλλος για τις χώρες που δεν συμμετέχουν στο ευρώ: βρεταννική προσπάθεια να παραμείνει με το ένα πόδι στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή επιθυμία να δημιουργήσει ένα δεύτερο κυρίαρχο πόλο μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση;

Δεν μπορούμε να εξακολουθούμε ως να μπορούσαν η Ευρώπη των 27 και η ευρωζώνη να έχουν κοινούς θεσμούς, κοινό προϋπολογισμό και κοινό μέλλον. Η λογική της ομοσπονδοποίησης της ευρωζώνης θα οδηγήσει αναγκαία στη δημιουργία ενός προϋπολογισμού για την ευρωζώνη και εξειδικευμένους θεσμούς για την ευρωζώνη. Αυτό μπροστά στο οποίο παριστάμεθα σήμερα είναι η αποστασιοποίηση του Ηνωμένου Βασιλείου και η προετοιμασία της Πολωνίας και άλλων χωρών να εισέλθουν στην ευρωζώνη.

6. Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα (ΚΕΤ): θα συνεχίσει ως μια τράπεζα των κεφαλαίων ή θα εγγυηθεί τη δημιουργία θέσεων εργασίας στην Ευρώπη, όπως η Κεντρική Τράπεζα των Ηνωμένων Πολιτειών;

Υπό το βάρος των επιτακτικών αναγκών η ΚΕΤ εγκαταλείπει τη στάση της ως αδιάλλακτος φρουρός της νομισματικής σταθερότητας που σημαίνει πραγματοποίηση ενός μοναδικού σκοπού, χαμηλότερος πληθωρισμός δηλαδή κοντά στο 2%. Στην πραγματικότητα η ευθύνη της στο θέμα της οικονομικής σταθερότητας την οδήγησε καταρχήν στην περιορισμένη εξαγορά των κρατικών χρεών των χωρών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στις δευτερογενείς αγορές του χρέους (SMP/Securities Markets Program). Έπειτα στην μαζική χρηματοδότηση των τραπεζών, ώστε αυτές να χρηματοδοτήσουν τα κράτη τους (LTRO/Long Term Refinancing Operation). Και τώρα με τις κατευθείαν χρηματικές συναλλαγές (ΟΜΤ/Outright Monetary Transactions) στην χωρίς όρια χρηματοδότηση των κρατών μέσω της εξαγοράς των χρεών τους στις δευτερογενείς αγορές από τη στιγμή που τα κράτη συμφωνούν στην αποδοχή ενός σχεδίου για το οποίο έχει γίνει διαπραγμάτευση με το ευρωπαϊκό ταμείο υποστήριξης (MES/Marginal Expected shortfalls)

7. Η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία έχει μέλλον;

Ναι, περισσότερο από ποτέ. Οι σοσιαλδημοκράτες είναι κομιστές αξιών όπως προγραμματισμός, αναδιανομή, συντήρηση του πλανήτη. Το στοίχημα σήμερα είναι να πετύχει η δημιουργία μιας σοσιαλδημοκρατίας μετά-εθνικής (post-nationale). Η μακρά ευρωπαϊκή κρίση είναι το εργαστήριο αυτής της επαναδημιουργίας.

Δημήτρης Μαχαιρίδης

Πηγή: tsantiri.gr