Αφιέρωμα στην ήρεμη δύναμη της Αριστεράς, Ηλία Ηλιού, που δήλωνε το επίκαιρο:«θα τους ρημάξουμε στη νομιμότητα»

Ο Ηλίας Ηλιού του Φιλίππου, πρόεδρος της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (Ε.Δ.Α.), πέθανε στις 25 Ιανουαρίου του 1985. Νέστορας της πολιτικής, διανοητής, μαχητής, αντιστασιακός, προοδευτικός & νηφάλιος, ένας δικηγόρος που αφοσιώθηκε στην πολιτική και στους αγώνες για την αριστερά και τη δημοκρατία

Γεννήθηκε στο Κάστρο της Λήμνου τον Μάιο του 1904. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρωτοδιορίστηκε δικηγόρος στο Πρωτοδικείο Μυτιλήνης το 1928, στο Πρωτοδικείο Αθηνών το 1935 και στον Άρειο Πάγο το 1942. Παραιτήθηκε το 1966. Ήταν παντρεμένος με την Ελευθερία Καλδή (1908-2003) από το 1930 και απέκτησε δύο παιδιά: τον Φίλιππο (ιστορικός) και τη Μαρία.

Στη φωτογραφία από αριστερά: Ο Γραμματέας της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς Μανώλης Γλέζος, ο Πρόεδρος Ηλίας Ηλιού και ο Πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Ρουμανίας, Νικόλαε Τσαουσέσκου

Ασχολήθηκε με την πολιτική από το 1923, όταν ως φοιτητής εντάχθηκε στη νεολαία του κόμματος "Δημοκρατική Ένωσις" του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, με το οποίο πολιτεύτηκε αργότερα στο νομό Λέσβου, το 1932 και 1936.

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής προσχώρησε στο ΕΑΜ και πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Το 1945 έγινε μέλος του ΚΚΕ. Μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο συμμετείχε σε όλους τους συνδυασμούς των κομμάτων της Αριστεράς εκλεγόμενος συνεχώς βουλευτής Λέσβου ή Αθηνών.

Για την πολιτική του δραστηριότητα εκτοπίστηκε από το 1947 ως το 1951.
 
Το 1951 εξελέγη βουλευτής της ΕΔΑ στην Εκλογική περιφέρεια Λέσβου-Λήμνου αν και ήταν εξόριστος, αλλά η εκλογή του ακυρώθηκε.

Προεκλογικός Αγώνας 1963: Ο Κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της ΕΔΑ Ηλίας Ηλιού, περιοδεύει στην εκλογική του περιφέρεια τη Λέσβο. Η φωτογραφία είναι στο λιμάνι της Μυτιλήνης. 

Εκλέχτηκε ξανά το 1956 και στη συνέχεια σε όλες τις επόμενες εκλογές. Ως το 1963 στο νομό Λέσβου και το 1964 στην Α΄ Αθήνας.

Η κοινοβουλευτική ομάδα της ΕΔΑ. Καθισμένος στο κέντρο, ο πρόεδρός της Γιάννης Πασαλίδης και πίσω του ο Ηλίας Ηλιού

Ως το 1967 ο Ηλίας Ηλιού ήταν μόνιμος κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της ΕΔΑ. Ως νομικός με σπάνια γενική παιδεία και ως μετριοπαθής πολιτικός έχαιρε ιδιαίτερης εκτίμησης από όλες τις πολιτικές πτέρυγες της Βουλής.

Ηλίας Ηλιού-Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, στα έδρανα της Βουλής

Προφητική υπήρξε η καταγγελία του από το βήμα της Βουλής κατά της επερχόμενης τότε "χούντας των στρατοκρατών" και συγκεκριμένα κατά του αντισυνταγματάρχη Παπαδόπουλου στις 23 Ιουλίου 1965, που δυστυχώς όλοι τότε έδειξαν ότι κώφευαν. Ακόμα και η στρατιωτική δικαιοσύνη.
 
Μετά την πτώση της στρατιωτικής δικτατορίας των συνταγματαρχών (μεταπολίτευση) ανασυγκρότησε την ΕΔΑ της οποίας και έγινε πρόεδρoς.

Eκλογές 1974: Συγκέντρωση της "Ενωμένης Αριστεράς" - Το εκλογικό σχήμα που απαρτίζετο από την ΕΔΑ, το ΚΚΕ και το ΚΚΕ Εσωτερικού. Διακρίνονται από δεξιά: Ηλίας Ηλιού, στρατηγός Αυγερόπουλος, Μίκης Θεοδωράκης, Νίκος Καλούδης και Μπάμπης Δρακόπουλος

Εξελέγη για δύο κοινοβουλευτικές περιόδους βουλευτής με την Ενωμένη Αριστερά (1974) και με τη Συμμαχία Προοδευτικών και Αριστερών Δυνάμεων (1977).

Αποσύρθηκε από την πολιτική το 1981 δηλώνοντας σε συνέντευξη που παραχώρησε:

«Είμαι πικραμένος. Όχι τόσο από τους αντιπάλους μου, που έκαναν στο κάτω κάτω τη δουλειά τους, αλλά από τους ομόφρονές μου. Δεν άφησαν πεπονόφλουδα που τους πετούσε η ντόπια ή η ξένη αντίδραση που να μην την πατήσουν... Αν ήθελε κάποιος να γράψει για τις αστοχίες της ηγεσίας του αριστερού κινήματος στην Ελλάδα, δεν θα χρειαζόταν τόμους χειρογράφων με σοβαρές αναλύσεις... Θα του αρκούσαν μερικά χειρόγραφα για να γράψει ένα μικρό χιουμοριστικό βιβλίο με τίτλο «Ο δρόμος με τις πεπονόφλουδες». Δυστυχώς, οι γκάφες των ομοφρόνων μου κατέστρεψαν ένα πανίσχυρο προοδευτικό κίνημα και μας πήγαν πολλές δεκαετίες πίσω».

Μιλώντας όμως για τον «Νέστορα της Αριστεράς», όπως αποκλήθηκε από εχθρούς και φίλους ο Ηλίας Ηλιού, ας δούμε με την ευκαιρία ποια γνώμη είχε για την Κοινή Αγορά, πρόδρομο της σημερινής ΕΕ.

Παραθέτουμε αποσπάσματα από το βιβλίο του «Η Αλήθεια για την Κοινή Αγορά». Δημοσιεύθηκε πριν από 50 χρόνια, το 1962, διατηρεί ωστόσο την επικαιρότητά του.

«Όπως δεν επαύσαμεν να διακηρύττωμεν ήδη από το καλοκαίρι του 1957, η είσοδός μας εις την Κοινήν Αγοράν αποτελεί δεινήν συμφοράν δια τον τόπον:

α) διότι ενταφιάζει οριστικά κάθε ελπίδα εκβιομηχανίσεως και οικονομικής αναπτύξεως της Ελλάδος, η υποτυπώδης βιομηχανία της οποίας αφήνεται απροστάτευτη να σαρωθεί από τον χωρίς φραγμούς και εμπόδια οιασδήποτε φύσεως, ανταγωνισμόν…

β) διότι διευκολύνει και καθιστά αναπότρεπτην την υπαγωγήν και των μικροτέρων επιχειρήσεων, που είναι δυνατόν  να επιβιώσουν ή και να δημιουργηθούν εις το μέλλον εις την Χώραν μας, κάτω από τον έλεγχον του δυτικοευρωπαϊκού μονοπωλιακού κεφαλαίου, που θα εγκαταστήσει εδώ επιχειρήσεις εξηρτημένας από αυτό και ακόμη θα ολοκληρώσει την ιδιοποίησιν των εθνικών μας πόρων, των πλουτοπαραγωγικών πηγών του ελληνικού εδάφους και  υπεδάφους, των μεταλλείων και ορυχείων και την αποξένωσιν του λαού μας από αυτά.

γ) διότι καταδικάζει εις εκπατρισμόν, προς αναζήτησιν απασχολήσεως, το ήμισυ τουλάχιστον του πληθυσμού της Χώρας και μάλιστα την ελληνικήν νεολαίαν.

δ) διότι καταλύει την κρατικήν και την εθνικήν ανεξαρτησίαν μας και μας εντάσσει, εις θέσιν παρίου, μέσα εις μίαν ένωσιν όπου θα κυριαρχούν οι πλουσιώτατοι και ασυγκρίτως υπερέχοντες ημών εις οικονομικήν ανάπτυξιν δυτικοευρωπαϊκοί λαοί. …

ε) διότι, όπως εντός ολίγου θα αποδείξωμεν πλήρως, υπό το πρόσχημα της συνάψεως μιας συμφωνίας οικονομικού περιεχομένου, ο ελληνικός λαός, χωρίς να του εξηγηθεί το πράγμα και χωρίς να ζητηθεί η γνώμη του, οδηγείται εις μίαν πολιτικώς ενοποιημένην κάτω από τους μιλιταριστάς της Μπονν δυτικήν Ευρώπην, που τρέφει πολεμικούς σκοπούς…

στ) διότι τέλος, η ενσωμάτωσίς μας εις την Κοινήν Αγοράν πρόκειται να θίξει τόσον εκτεταμένα συμφέροντα ευρυτάτων λαϊκών στρωμάτων, να προκαλέσει τόσην αναστάτωσιν, να δημιουργήσει τόσα θύματα, να εξεγείρει τόσας αντιδράσεις και αγώνας, ώστε η προσπάθεια του κρατικού μηχανισμού να επιβάλει, εναντίον της θελήσεως και της μαχητικής μάλιστα αντιδράσεως της πλειοψηφίας του λαού την πολιτικήν αυτήν, δύσκολα θα ημπορεί να συμβιβασθεί με δημοκρατικάς μεθόδους διακυβερνήσεως και διοικήσεως. Εκ του λόγου δε τούτου δημιουργούνται αντικειμενικαί συνθήκαι που θα αυξήσουν τα υπάρχοντα εμπόδια δια την ικανοποίησιν της υψίστης εθνικής ανάγκης, δια την αποκατάστασιν, δηλ. δημοκρατικών θεσμών και ομαλού πολιτικού βίου εις την Χώραν μας.

Ο Ηλίας Ηλιού ήταν τακτικός συνεργάτης του «Νουμά», των «Ελληνικών» και των «Νεοελληνικών Γραμμάτων» στον Μεσοπόλεμο, μεταφραστής αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων στη γνωστή σειρά του Ζαχαρόπουλου. Στο ενεργητικό του περιλαμβάνεται πλούσιο συγγραφικό έργο: σχολιασμούς δικαστικών αποφάσεων, μεταφράσεις, σχόλια σε αρχαίους συγγραφείς, άρθρα πολιτικού και οικονομικού περιεχομένου, μελέτες και βιβλία όπως: "Η κρίση εξουσίας" (1966), "Η αλήθεια για την Κοινή Αγορά" (1962), "Το Σύνταγμα και η αναθεώρησή του" (1975), "Πολιτικά κείμενα 1974-1976" (1977).

Επίσης υπήρξε μέλος της Εταιρίας μελέτης και σχεδιασμού ΕΠΑΝ (Επιστήμη Ανοικοδόμησης του δημοκρατικού Συλλόγου Ελλήνων Επιστημόνων), των Δικηγορικών Συλλόγων Μυτιλήνης και Αθηνών. Πήρε μέρος στα Συνέδρια της Διεθνούς Εταιρίας Δημοκρατικών Νομικών (Βρυξέλλες 1956, Σόφια 1960) και στα Συνέδρια της Οργάνωσης για την αμνηστία στην Ελλάδα (Παρίσι 1960 και 1962).
 
Ο Ηλίας Ηλιού, πέθανε στις 25 Ιανουαρίου 1985, από επιπλοκές διαβήτη.

Ένα χρόνο μετά το θάνατό του, δόθηκε προς τιμήν του το όνομά του, σε κεντρική λεωφόρο του Δήμου Αθηναίων στη συνοικία Νέου Κόσμου.