Οι αλλαγές που σηματοδοτεί η τελευταία συμφωνία με την Τρόικα - Ένα άρθρο του Πάνου Καρβούνη!

Του Πάνου Καρβούνη στο Capital.gr

Ακούμε συνεχώς τελευταία ότι οι ειδήσεις από την ελληνική οικονομία είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικές. Πόσο αλήθεια είναι όμως αυτό; Ένα είναι σίγουρο: η διαπίστωση είναι πλέον κοινή από την πλευρά τόσο της κυβέρνησης όσο και της Τρόικας αλλά ακόμη και των αγορών. Η οικονομία αρχίζει να σταθεροποιείται και σταδιακά επιστρέφει η ανάκαμψη.



Για πρώτη φορά φαίνεται να διαψεύδονται θετικά οι προβλέψεις του οικονομικού προγράμματος της Ελλάδας καθώς το πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα αναμένεται να κλείσει στα 2,9 δισ. ευρώ το 2013 ενώ στόχος ήταν απλώς να μηδενιστεί το έλλειμμα. Θετικές είναι και οι ειδήσεις από το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών καθώς κατέγραψε πλεόνασμα για το 2013 ύψους 1,2 δισ. ευρώ ή 0,7% του ΑΕΠ, για πρώτη φορά από το 1948 που υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία.

Η τελευταία διαπραγμάτευση μεταξύ της Τρόικας και της κυβέρνησης ήταν ιδιαίτερα παρατεταμένη και ορισμένες φορές δύσκολη, αν και συχνά τα πράγματα παρουσιάστηκαν στην κοινή γνώμη πιο έντονα από όσο πραγματικά ήταν. Οι αντιδράσεις κατεστημένων συμφερόντων στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις συνέβαλαν ώστε να δοθεί μια τέτοια εντύπωση. Ωστόσο η μεγάλη εικόνα είναι τελικά αρκετά διαφορετική και περιλαμβάνει ορισμένα χαρακτηριστικά που σηματοδοτούν μια βαθιά ποιοτική αλλαγή σε σχέση με τις προηγούμενες αξιολογήσεις του οικονομικού προγράμματος της Ελλάδας.

Καταρχήν έχουμε αφήσει πίσω μας την «κατάσταση έκτακτης ανάγκης» που είχε δημιουργήσει το δημοσιονομικό πρόβλημα. Όταν άρχισε το ελληνικό Πρόγραμμα, το δημοσιονομικό έλλειμμα ήταν κοντά στο 16% του ΑΕΠ. Συνεπώς η έμφαση έπρεπε να είναι κατά απόλυτη προτεραιότητα στα δημοσιονομικά παρόλο που λαμβάνονταν παράλληλα και διαρθρωτικά μέτρα.  Επιπλέον αρκετές άλλες χώρες της λεγόμενης περιφέρειας του ευρώ, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, ακόμη και η Ισπανία, βρέθηκαν σε ανάλογη κρίση - έστω και αν το μείγμα των αιτιών ήταν διαφορετικό- πράγμα που συνέβαλε στην επιδείνωση του εξωτερικού περιβάλλοντος και για την Ελλάδα. Τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Η κρίση φαίνεται να έχει καταλαγιάσει, περισσότερο ή λιγότερο, στις υπόλοιπες χώρες, ενώ στη χώρα μας μπορεί πλέον η έμφαση να δοθεί στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, δηλαδή σε μέτρα που ενισχύουν τις αναπτυξιακές προοπτικές. Βεβαίως συνεχίζει να χρειάζεται προσοχή στα δημοσιονομικά. Και για αυτό η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι για το 2014 και για το 2015, χρονιά κατά την οποία το πρωτογενές πλεόνασμα πρέπει να φτάσει το 3% του ΑΕΠ.  Όμως η έμφαση είναι πλέον στα διαρθρωτικά, τα αναπτυξιακά, μέτρα που σημαίνει ότι σε βάθος χρόνου, όταν η ανάπτυξη αρχίσει να μεγενθύνει ξανά τη βάση της οικονομίας και της φορολογίας, η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων θα γίνεται όλο και λιγότερο επώδυνη. Η δε εφαρμογή των συστάσεων του ΟΟΣΑ εκτιμάται ότι θα προσφέρει ωφέλειες της τάξης των 5,2 δισ. ευρώ ετησίως στην ελληνική οικονομία.

Η δεύτερη μεγάλη ποιοτική αλλαγή είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση μπορεί πλέον να περνάει τις θέσεις της σχετικά με επιμέρους ζητήματα στην Τρόικα και να αναλαμβάνει τις ευθύνες της σχετικά με αυτά.  Ήδη από την προηγούμενη επανεξέταση του Προγράμματος η κυβέρνηση ανέλαβε την ευθύνη των αποφάσεων για δύο σημαντικά ζητήματα, τη διατήρηση του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ στην εστίαση και τη νομοθεσία για τους πλειστηριασμούς. Αυτή τη φορά τα ζητήματα για τα οποία έγιναν αποδεκτές οι ελληνικές θέσεις ήταν περισσότερα, όπως οι μεταρρυθμίσεις στη νομοθεσία σχετικά με τις ομαδικές απολύσεις, η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζώνκαι η προσαρμογή στα ελληνικά δεδομένα μιας σημαντικής σειράς μέτρων της περίφημης εργαλειοθήκης του ΟΟΣΑ (η υλοποίηση της οποίας υπήρξε ελληνική πρωτοβουλία – πράγμα που δεν αναφέρεται συχνά). Η Ελλάδα εισακούεται και αυτό κατέστη δυνατόν, πρώτον, επειδή αφήσαμε πίσω μας την κατάσταση της έκτακτης ανάγκης, δεύτερον, επειδή η Ελλάδα δημιούργησε ένα κεφάλαιο αξιοπιστίας απέναντι στους συνομιλητές της και, τέλος και σημαντικότερο, επειδή αυτή είναι και η επιθυμητή εξέλιξη για όλα τα μέρη της διαπραγμάτευσης. H Ευρώπη θέλει να ακούει από την Ελλάδα πειστικές προτάσεις και να τις αποδέχεται. Η σχέση Τρόικας-Ελλάδας δεν είναι μια σχέση καταναγκασμού και επιβολής μεταξύ πιστωτών και δανειοληπτών, όπως συχνά εμφανίστηκε στο πλαίσιο μιας διαπραγμάτευσης που γινόταν σε έκτακτες και δύσκολες συνθήκες κατά τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια, αλλά μια σχέση μεταξύ εταίρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τέλος, πρέπει να τονίσουμε ότι τα μέτρα του Οικονομικού Προγράμματος δεν είναι μόνο μέτρα λιτότητας ή μέτρα απελευθέρωσης των αγορών. Δεν είναι διάλυση του κοινωνικού κράτους, όπως πολλές φορές δημιουργείται η εντύπωση. Το Οικονομικό Πρόγραμμα περιλαμβάνει και μέτρα ενίσχυσης του κοινωνικού κράτους σε σημεία που η ελληνική κοινωνία δεν είχε δει ποτέ στο παρελθόν. Καθώς έχει περάσει πλέον η έκτακτη κατάσταση του τεράστιου δημοσιονομικού ελλείμματος, το οικονομικό πρόγραμμα μπορεί να προχωρήσει και στις κατευθύνσεις αυτές, δηλαδή σε μέτρα που θα ενισχύουν το δίχτυ κοινωνικής προστασίας για να απορροφήσουν τις συνέπειες της οικονομικής ύφεσης. Για παράδειγμα, θα επεκταθούν τα προγράμματα πρόσληψης νέων και ανέργων στο πλαίσιο προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ και δρομολογείται, σε πιλοτική βάση σε δύο δήμους, πρόγραμμα εγγύησης του ελαχίστου εισοδήματος, με στόχο την επέκτασή του σε εθνική κλίμακα κατά φάσεις από το 2015. Άλλωστε η απορρόφηση τέτοιου είδους κονδυλίων αποτελεί μνημονιακό στόχο από την πρώτη στιγμή της εφαρμογής του προγράμματος.

Αυτά τα τελευταία είναι πρωτόγνωρα μέτρα για τα ελληνικά δεδομένα. Το ελληνικό κοινωνικό κράτος έχει κατά καιρούς προσφέρει υπερβολική και δαπανηρή προστασία σε ορισμένες κοινωνικές ομάδες παραμελώντας  άλλες ομάδες, και μάλιστα τις πιο αδύναμες. Αλλά πρέπει να θυμηθούμε ότι το ευρωπαϊκό οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο είναι παράδειγμα διεθνώς όχι μόνο για την ανταγωνιστικότητα, την αποτελεσματικότητα, την ελευθερία και τη διαφάνεια αλλά και για το δίκτυ προστασίας που προσφέρει στους πολίτες. Το ελληνικό Πρόγραμμα περιλαμβάνει μέτρα προόδου σε όλους αυτούς τους τομείς και τα αποτελέσματα σύντομα θα αρχίσουν να γίνονται απτά σε όλους τους πολίτες.

* Ο κ. Πάνος Καρβούνης είναι επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της ΕΕ στην Ελλάδα