Θεσσαλονίκη: Φόρο τιμής στα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας - Πορεία μνήμης με σύνθημα «Ποτέ ξανά. Θεσσαλονίκη - Αουσβιτς. 70 χρόνια από την αναχώρηση του πρώτου συρμού» (εικόνες)

Στις 15 Μαρτίου 1943 αναχωρούσε από τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό της Θεσσαλονίκης το πρώτο τρένο του θανάτου για το στρατόπεδο του Αουσβιτς, που μετέφερε σε ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή για τους περισσότερους, περίπου 2.800, εβραίους της πόλης.

Εβδομήντα χρόνια μετά, η Θεσσαλονίκη αποτίει σήμερα Σάββατο 16 Μαρτίου, φόρο τιμής στα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας, με μια πορεία μνήμης, που θα ξεκινήσει στις 11:30 από την πλατεία Ελευθερίας και θα καταλήξει στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό, όπως αναφέρει το ΑΠΕ - ΜΠΕ. 

Η πορεία εντάσσεται στο πλαίσιο των εκδηλώσεων μνήμης με τίτλο: «Ποτέ ξανά. Θεσσαλονίκη - Αουσβιτς. 70 χρόνια από την αναχώρηση του πρώτου συρμού», που διοργανώνει το ΑΠΘ, η Ισραηλιτική Κοινότητα και η πρεσβεία του Ισραήλ στην Ελλάδα, υπό την αιγίδα του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Το πρωί της Κυριακής θα τελεστεί μνημόσυνο για τους νεκρούς του Ολοκαυτώματος στη συναγωγή Μοναστηριωτών (Συγγρού), με τη συμμετοχή σημαντικών προσωπικοτήτων του παγκόσμιου εβραϊσμού και με ομιλίες του προέδρου του Παγκόσμιου Εβραϊκού Συμβουλίου Ρόναλντ Λόντερ και του προέδρου του Ευρωπαϊκού Εβραϊκού Συμβουλίου Μοσέ Κάντορ. Στην επιμνημόσυνη δέηση έχει προσκληθεί και ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς.

Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων εντάσσεται, επίσης, η έκθεση φωτογραφίας «Θεσσαλονίκη, άνθος των Βαλκανίων. Μεταξύ μεγαλείου και Ολοκαυτώματος», σε επιμέλεια του ιδρύματος Yad Vashem και με την υποστήριξη της καναδικής πρεσβείας.

Η έκθεση, που φιλοξενείται στο νέο δημαρχιακό μέγαρο, αφηγείται την ιστορία της Θεσσαλονίκης και της εβραϊκής της κοινότητας σε τέσσερα κεφάλαια: Η Θεσσαλονίκη την εποχή του μεγαλείου της, η γερμανική κατοχή, η πείνα, η καταπίεση και η εκδίωξη, η αποστολή των Εβραίων στο θάνατο και η ζωή στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και η επιστροφή στη Θεσσαλονίκη.

Η Θεσσαλονίκη, η μητρόπολη των Σεφαραδιτών Εβραίων από την έξωσή τους από την Ισπανία το 1492 μέχρι το Ολοκαύτωμα, υπήρξε σύμβολο για τον ιουδαιο-ισπανικό κόσμο που μιλούσε τη διάλεκτο λαντίνο.

Η Θεσσαλονίκη ήταν μια πόλη γεμάτη ζωή, ανεκτική και κοσμοπολίτικη, που άλλαξε άρδην όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν και εκδίωξαν τους Εβραίους στέλνοντάς τους στα στρατόπεδα θανάτου της μακρινής Πολωνίας.

Σεφαραδίτικοι, εβραϊκοί θρησκευτικοί και πολιτισμικοί θησαυροί, μαζί με σημαντικό μέρος ιδιωτικής περιουσίας χάθηκαν μετά την εκδίωξη των εβραίων προς τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Καθώς οι εβραίοι στέλνονταν στην Πολωνία φορτωμένοι στις σιδηροδρομικές άμαξες του θανάτου, εγκατέλειπαν τα σπίτια και τις προσωπικές τους περιουσίες.

Αντικείμενα λατρείας και αρχαίες βιβλιοθήκες -μεταξύ των οποίων τα σπουδαιότερα δείγματα της σεφαραδίτικης λογοτεχνίας- συγκεντρώθηκαν σε φορτηγά και στάλθηκαν στη Γερμανία. Συναγωγές λεηλατήθηκαν, εβραϊκές γειτονιές καταστράφηκαν και πλάκες από το παλαιό εβραϊκό κοιμητήριο χρησιμοποιήθηκαν ως φτηνό δομικό υλικό για την κατασκευή δρόμων, πεζοδρομίων, ακόμη και δεξαμενών. Αργότερα, στο χώρο του κοιμητηρίου χτίστηκε το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Όταν τα βρετανικά στρατεύματα έφτασαν στην Ελλάδα, τον Οκτώβριο του 1944, και με την υποχώρηση των Γερμανών, η Θεσσαλονίκη ήταν ερημωμένη, άδεια από τους Εβραίους κατοίκους της. Μόνο δύο χιλιάδες επιζώντες απέμειναν από την άλλοτε πολυάριθμη εβραϊκή κοινότητα.

Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων μνήμης εντάσσεται και η συναυλία σεφαραδίτικης μουσικής (λαντίνο), με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Θεσσαλονίκης και με τίτλο «Η εβραϊκή ψυχή», που θα πραγματοποιηθεί στην Αίθουσα Τελετών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. 

Στις παράλληλες εκδηλώσεις μνήμης εντάσσεται και η προβολή της πολυβραβευμένης ταινίας - ντοκιμαντέρ του Βασίλη Λουλέ «Φιλιά εις τα παιδιά», στο Μουσείο Κινηματογράφου. Η ταινία αφηγείται τη ζωή πέντε μικρών εβραιόπουλων στην Ελλάδα της Κατοχής.