Made in Greece οι 6 νέοι αρχιτέκτονες που θέλουν να αλλάξουν την Αθήνα - Μιλούν για τα φιλόδοξα σχέδια τους 

Η πολυχρηστία της Αθήνας, που την κάνει ακούραστη κι εκκεντρική, τα τελευταία χρόνια την κάνει κι ένα ανεξάντλητο πεδίο μελέτης. Μπορεί να αλλάξει το συμπαγές και πυκνό κέντρο της; Ιδού το ερώτημα.

Πάνω από την αθηναϊκή μακέτα στέκονται έξι νέοι αρχιτέκτονες – ανάμεσα στους δεκάδες Έλληνες και ξένους συναδέλφους τους που την αντιμετωπίζουν σαν παλίμψηστο. Το task είναι απλό όσο και σύνθετο. Το νέο πρόσωπο της πόλης μέσα από λεπτές, μικρές επεμβάσεις κι όχι από το σοκ ενός ολικού λίφτινγκ. Πολλοί το λένε αστικό βελονισμό – κάτι σαν να στέλνουμε την Αθήνα σε αισθητικό.

Κάνε το εικόνα: Εγκαταλειμμένοι ακάλυπτοι πολυκατοικιών που γίνονται εσωτερικοί κήποι. Άδεια οικόπεδα που γεμίζουν από παιδικά παιχνίδια. Ταράτσες που σχηματίζουν ένα συνεχές «διάδρομο» στην οροφή της πόλης. Κλειστά καταστήματα που φιλοξενούν τη νεανική δημιουργικότητα. Η Αθήνα που ξέρουμε, ρετουσαρισμένη. Γίνεται.
Μακέτα της ομάδας AREA TM

Στα χρόνια που τα μεγάλα project πάγωσαν –το παράδειγμα του «Rethink Athens» είναι μάλλον αρκετό– η πόλη χρειάζεται ενέσεις που μπορούν να φτιάξουν ένα, μεταξύ τους, ιστό. «Αν δούμε την επέμβαση μέσα από ένα όραμα σημαίνει πως δεν φιλτράρουμε τις συνθήκες. Και στην περίπτωση της Αθήνας δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τις συνθήκες. Παρουσιάζει τεράστια πολυπλοκότητα στην ιδιοκτησία, στη συνεργασία ιδιωτικού και δημόσιου φορέα· είναι, δηλαδή, τρομερά δύσκολο να λειτουργήσουν μεγάλες χειρονομίες» εξηγεί ο αρχιτέκτονας Χάρης Μπίσκος – και κανείς δεν διαφωνεί.

Μικρότεροι ή μεγαλύτεροι, οι σχεδιασμοί που αναζητά η πόλη θα πρέπει να ξεκινούν από την αυτονόητη αρχή της συνεννόησης «δηλαδή τους φορείς και την τοπική κοινωνία στην οποία αναφέρεται. Μόνον έτσι δεν θα προκύψουν σπασμωδικές κινήσεις» σημειώνει η Μάρα Παπαβασιλείου από το αρχιτεκτονικό γραφείο Micromega.

Το στοίχημα, λοιπόν, δεν είναι μόνο να φρεσκαριστεί η Αθήνα, αλλά να το κάνει συνειδητά. Κάθε επέμβαση είναι καταδικασμένη να αποτύχει, αν προηγουμένως δεν γίνει υπόθεση για όλους. Όπως υπενθυμίζει και ο Χάρης Μπίσκος, ο χειρότερος εχθρός της πόλης είναι ο εαυτός της· «η Αθήνα δομήθηκε γύρω από τη μικροϊδιοκτησία, έγινε μια πόλη ατομική».

Γι’ αυτό και η «ευκαιρία» της κρίσης, τώρα που οι συλλογικότητες έχουν το προβάδισμα, είναι μια ευκαιρία και για τον αστικό χώρο. Η Στέλλα Δαούτη των Area team βλέπει τον αρχιτέκτονα σχεδόν σαν διπλωμάτη. «Καλείς τους κατοίκους να βγουν από το σπίτι τους και να συμμετέχουν γι’ αυτό που συμβαίνει στο κατώφλι τους. Προφανώς κι αυτή η διαδικασία θέλει χρόνο, να κερδίσεις την εμπιστοσύνη τους αλλά μόνο όταν εμπλέκεις τους χρήστες ενός έργου στο ίδιο το έργο θα το σεβαστούν και θα το αγαπήσουν σαν δικό τους». Από τις ταράτσες και τα δώματα ως τα πεζοδρόμια και τις πλατείες.
Mακέτα του γραφείου Micromega

Ερώτηση

Τι θέλεις να αλλάξει αύριο στην Αθήνα;

Θανάσης Η πολυκατοικία. Αν και μια μικρή πόλη από μόνη της (μαγαζιά, γραφεία, σπίτια) δεν είναι απαραίτητα κάτι το ιδανικό. Πρέπει να φτιάξουμε ένα σύστημα το οποίο θα επεμβαίνει στον κόσμο της πολυκατοικίας: στους βρώμικους ακάλυπτους, στις παραμελημένες όψεις, στην απόφαση του κάθε ιδιοκτήτη να βάψει το μπαλκόνι του.

Μάρα Η κατάληψη του δημόσιου χώρου από χρήσεις. Στην Ελλάδα ο δημόσιος χώρος συνοδεύεται αναγκαστικά από την κατανάλωση. Από την άλλη, υπάρχει το πρόβλημα με τα κενά πάρκα, όπως ο Εθνικός Κήπος ή το Πεδίον Άρεως που είτε δεν χρησιμοποιούνται είτε δεν συντηρούνται.

Χάρης Η ετερόκλητη επίπλωση της πόλης. Στο δημόσιο χώρο πέφτουμε πάνω σε αντικείμενα που προστίθενται, μέσα στο χρόνο, το ένα πάνω στο άλλο· τις περισσότερες φορές ξεχνιούνται όλα αυτά μαζί με αποτέλεσμα να υπερφορτώνουν το δημόσιο χώρο. Αν τα αφαιρούσαμε, η Αθήνα θα γινόταν μια άλλη πόλη.

Στέλλα Η εγκατάλειψη, που είναι και χαρακτηριστικό της κρίσης: άδεια μαγαζιά, ερειπωμένα νεοκλασικά ακόμα και ολόκληρες παραδοσιακές περιοχές, όπως το Μεταξουργείο, που έχουν χάσει εντελώς τη χρήση τους.

Έξι νέοι αρχιτέκτονες προτείνουν

Στέλλα Δαούτη + Μιχάλης Ραφτόπουλος 
Πεζοδρομήσεις και ανακατάληψη του δημόσιου χώρου

Στο χιλιοειπωμένο και βασανιστικό ερώτημα του πώς αναβαθμίζεται μια απαξιωμένη γειτονιά η απάντηση είναι, χοντρικά, μία: ζωντανεύει. Γι’ αυτό και η Area tm των Στέλλας Δαούτη και Μιχάλη Ραφτόπουλου επιλέγουν το σταυροδρόμι των οδών Φιλής και Ολυμπίας, στα Κάτω Πατήσια, που συνδυάζει κατοικία αλλά και μικρής κλίμακας επαγγελματική δραστηριότητα. Δυστυχώς, υποβαθμισμένη από καιρό. «Δημιουργούμε ένα δίκτυο που ενώνει τέσσερα μεγάλα οικοδομικά τετράγωνα μέσα από πεζοδρομήσεις. Στόχος μας είναι το υποβαθμισμένο αυτό κομμάτι πόλης να αποκτήσει μια άλλη οντότητα, να έχει μια μεγαλύτερη επίδραση στις γύρω γειτονιές» λένε.

Η πρόταση, με έντονα στοιχεία συμμετοχικού σχεδιασμού, δηλαδή τους κατοίκους ως πρωταγωνιστές της αλλαγής, προσφέρει, εκτός από τη δοκιμασμένη λύση της πεζοδρόμησης, ένα σωρό ακόμα ευκαιρίες παρέμβασης. «Μπορούμε να αλλάξουμε οποιαδήποτε κενή επιφάνεια υπάρχει στην ακτίνα: από τα άδεια οικόπεδα, τις μεσοτοιχίες, τα εσωτερικά των οικοδομικών τετραγώνων, τα δώματα. Ας πούμε, ένας τοίχος μπορεί να γίνει χώρος προβολής ταινιών τους καλοκαιρινούς μήνες, ένας ακάλυπτος να γίνει παιδική χαρά, οι κάτοικοι να διαμορφώσουν με φυτεύσεις το χώρο». Το σχέδιο βεβαίως περιλαμβάνει και πιο μόνιμες και φιλόδοξες κατασκευές, όπως ένα υπόγειο πάρκινγκ κατά μήκος της Φυλής, αφού η μείωση της κυκλοφορίας αυτοκινήτων και το πράσινο είναι παράλληλοι στόχοι. «Θα μπορούσε δε να επεκταθεί και σε άλλα σημεία της Φυλής, αφού ειδικά η μετατροπή χώρων για εφήμερες δράσεις δεν απαιτεί χρήματα ή μεγάλο κόπο» τονίζουν. Η πρόταση κατατέθηκε και στο πρόγραμμα «Αθήνα επί 4» που είχε προκηρύξει ο Οργανισμός Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων της Αθήνας. Ένδοξος αλλά καταργήθηκε.  

Δείτε όλη τη συνέχεια εδώ - athensvoice.gr