O μέγας αρχαιολόγος Ν. Σταμπολίδης με δάκρυα χαράς εγκαινιάζει αύριο το Μουσείο της Ελεύθερνας στην Κρήτη: Φωτό & Βίντεο

Το άρθρο αυτό που θα δείτε παρακάτω έχει την πληθωρικότητα που εισέπραξα από την δημιουργό του, Νίκο Σταμπολίδη, γι αυτό και θα σας παρακαλούσα να κάνετε scroll σιγά σιγά στις φωτογραφίες και στα βίντεο που τράβηξα παρακολουθώντας την συνέντευξη Τύπου που έδωσε στην Αθήνα, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, στην φιλοξενία που μας επεφύλαξε στην Κρήτη, όταν επισκεφτήκαμε το Αρχαιολογικό πάρκο της Ελεύθερνας και το νέο Μουσείο.

Ο Νίκος Σταμπολίδης είναι μια συναρπαστική προσωπικότητα, ένας μεγάλος Έλληνας , ένας επάξιος μαθητής του δασκάλου του, Μανώλη Ανδρόνικου, κι ένας άνδρας με το πάθος του Κρητικού που όταν βάλει στόχο και έχει όραμα τίποτα δεν τον σταματά. Ο Νίκος Σταμπολίδης έχει τη στόφα του ξεναγού – αφηγητή και όσοι τον ακολουθήσαμε λίγες μέρες πριν από τα εγκαίνια άλλοτε δακρύζοντας, άλλοτε χειροκροτώντας και άλλοτε υποκλινόμενοι στην μέγιστη αρχαιολογική του ανακάλυψη, αισθανθήκαμε υπερτυχεροί.

Να γιατί η δημοσιογραφία καμιά φορά είναι το ωραιότερο επάγγελμα του κόσμου. Νίκο Σταμπολίδη σ’ ευχαριστώ γι αυτήν την αξέχαστη εμπειρία ζωής που μου πρόσφερες εκεί πάνω, στο νησί του Δία, κοντά στο Αρκάδι, αποκαλύπτοντας μας τα μυστικά των πίθων. 

Ειρήνη Νικολοπούλου

Το Μουσείο της αρχαίας Ελεύθερνας, ένα έργο – σταθμός για τον πολιτισμό της Ελλάδας, με τα εγκαίνια του να αποτελούν το σημαντικότερο πολιτιστικό γεγονός της χώρας μας για το 2016.

Έπειτα από 30 χρόνια συστηματικής αρχαιολογικής ανασκαφικής έρευνας του Πανεπιστημίου Κρήτης, ήρθε η ώρα το Μουσείο να ανοίξει τις πύλες του προκειμένου να παρουσιάσει στην παγκόσμια κοινότητα μια σειρά από τα σημαντικότερα ευρήματα και τους θησαυρούς από την νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας και την πόλη της αρχαίας Ελεύθερνας.

 
Τα εγκαίνια  θα πραγματοποιηθούν την Κυριακή 19 Ιουνίου, από την Α.Ε. Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας κύριο Προκόπη Παυλόπουλο, παρουσία κορυφαίων προσωπικοτήτων από την πολιτική, επιστημονική, επιχειρηματική και καλλιτεχνική διεθνή σκηνή.

 
Τριάντα και πλέον χρόνια πριν, όταν ο Καθηγητής Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης ξεκίνησε τις ανασκαφές στην Ορθή Πέτρα, ένα λεωφορείο έφθανε στο χωριό της Ελεύθερνας μια φορά την εβδομάδα.

Σήμερα εκεί υπάρχει ένα θαυμάσιο αρχαιολογικό πάρκο και ένα μουσείο –πόλος έλξης και ήπιας ανάπτυξης εξαιρετικών προδιαγραφών.

Μουσείο Αρχαίας Ελεύθερνας - Νίκος Σταμπολίδης: ''Εδω γεννήθηκε ο Πατέρας των Θεών ο Δίας''

Στόχος του Μουσείου, που αποτελεί το πρώτο μουσείο αρχαιολογικού χώρου στην Κρήτη και το τέταρτο ανάλογο στην Ελλάδα, είναι να «ταξιδέψει» όλους τους επισκέπτες στην αυγή του ελληνικού πολιτισμού και τον Όμηρο, να τους δώσει την ευκαιρία να θαυμάσουν από κοντά το πλήθος των ευρημάτων της μακροχρόνιας αρχαιολογικής ανασκαφής, που μέσα σε ένα αλώβητο, φυσικού κάλλους τοπίο αποτελεί πόλο έλξης πολύμορφου τουρισμού από όλο τον κόσμο.

Η στιγμή που ο μέγας αρχαιολόγος συγκινείται ανακοινώνοντας την ολοκλήρωση του έργου του στην Αρχαία Ελεύθερνα

Το έργο υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα 2007-2013» (ΕΣΠΑ) από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, οι οποίοι είναι και οι φορείς λειτουργίας του.

 
Η προσπάθεια ενισχύθηκε και από την ιδιωτική πρωτοβουλία, το Ίδρυμα Ωνάση, την Alpha Bank και τη Grecotel (που αποτελούν Αριστίνδην μέλη της Μεσογειακής Αρχαιολογικής Εταιρείας), H Grecotel επεφύλαξε μια θεαματική υποδοχή στην δημοσιογραφική αποστολή, καλωσορίζοντας με Κρητικά καλούδια και τα μοναδικά χαμόγελα των ανθρώπων της της έμπειρης ξενοδοχειακής αλυσίδας. Επικεφαλής ένας Κρητίκαρος, ο Δημήτρης Καλαϊτζιδάκης, ο άνθρωπος - φορτέτζα της Ρεθυμνιώτικης φιλοξενίας.
 

Το Ίδρυμα Ωνάση, στο πλαίσιο της ευρείας δράσης του στον τομέα της διάσωσης κι ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς, έχει στηρίξει με συνέπεια και διάρκεια το έργο στην αρχαία Ελεύθερνα, προκειμένου ο πλούτος των ευρημάτων να περάσει στο προσκήνιο και να γίνει γνωστός και προσβάσιμος από το ελληνικό και το διεθνές κοινό. Μεταξύ των χορηγών είναι και το ξενοδοχείο Kapsaliana Village Hotel, σε κοντινή απόσταση από το νέο Μουσείο της Ελεύθερνας, ένας υποδειγματικά αναπαλαιωμένος οικισμός του 16ου αιώνα.

Ελεύθερνα: Ο Τόπος – Ο Χρόνος – Τα Ευρήματα

 
Ο τεράστιος αρχαιολογικός χώρος και το μουσείο βρίσκονται ανάμεσα στα χωριά Ελεύθερνα και Αρχαία Ελεύθερνα (Πρινές) του Δήμου Ρεθύμνης, της Περιφέρειας Κρήτης. Η αρχαία πόλη έλαβε το όνομά της από τον μεγάλο Κουρήτη Ελευθήρα, και η ιστορία της ξεκινά χιλιάδες χρόνια πριν.

Μουσείο Αρχαίας Ελεύθερνας: Τρεις φοιτητές της Αρχαιολογίας στα ...έγκατα του νέου Μουσείου

Σε υψόμετρο περίπου 380 μ., στους πρόποδες του Ψηλορείτη, η πόλη ευνοήθηκε πολλαπλά λόγω της γεωγραφικής της θέσης στην καρδιά της Κρήτης, καθώς και της σχέσης της με τη θάλασσα, παράγοντες που αποτέλεσαν τις αιτίες της δομής μιας ανοιχτής κοινωνίας που ήκμασε κατά την αρχαιότητα.

 
Οι έρευνες στην περιοχή, ανασκαφικές και άλλες, ξεκίνησαν από το Πανεπιστήμιο Κρήτης το 1985 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα από τον Καθηγητή Ν. Χρ. Σταμπολίδη, τους συνεργάτες και τις ομάδες του.

Στις ανασκαφές συμμετείχαν φοιτητές από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, Πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού (Ευρώπης, ΗΠΑ, Ασίας, Αφρικής, Αυστραλίας), καθώς και άνθρωποι των γύρω χωριών.

 
Η ανασκαφή αποκαλύπτει σιγά-σιγά τα μυστικά της πόλης από το 3000 π.Χ. έως τον 14ο αι. μ.Χ.. Σπίτια, βίλλες, δρόμοι, δημόσια οικοδομήματα και λουτρά, δεξαμενές και στέρνες, αναλήμματα και τοίχοι, ιερά και εκκλησίες, κλίβανοι και εργαστήρια, και πάνω απ’όλα η νεκρόπολη των πολεμιστών και των συγγενών τους στην αυγή της ελληνικής Ιστορίας, ξεθάβονται μεθοδικά και συστηματικά.

Ν. Σταμπολίδης: Μόνο οι μαχητές - ήρωες είχαν προνόμιο καύσης

 
Από την ανασκαφή της νεκρόπολης στην Ορθή Πέτρα φαίνεται ότι η Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου, κυρίως από το 900 έως και τα τέλη του 6ου ή τις αρχές του 5ου αι. π.Χ., είναι η πιο σημαντική περίοδος της πόλης, που συνδέεται άμεσα με την αυγή του ελληνικού πολιτισμού και τον Όμηρο (Ιλιάδα και Οδύσσεια).

Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών και καθώς η αρχαία πόλη ξανάβλεπε το φως, η φήμη της βαθμιαία εξαπλώθηκε, μέσα από Διεθνή επιστημονικά συνέδρια και Συμπόσια, ημερίδες, επιστημονικές μελέτες, άρθρα στον ελληνικό και ξένο Τύπο, την τηλεόραση, τα socialmedia.

Ν. Σταμπολίδης: Δεν εχω πετάξει καμμία πέτρα της ανασκαφής - Ολες τις επαναχρησιμοποίησα

Για τους παραπάνω λόγους δημιουργήθηκε στον ευρύτερο χώρο της αρχαίας πόλης, το ‘Αλσος Ελευθερναίων

ένα αρχαιολογικό πάρκο με μονοπάτια, γεφύρι, σταθμούς καθιστικά, επεξηγηματικές πινακίδες και δύο μεγάλα στέγαστρα για την προστασία της νεκρόπολης και της Βασιλικής του Μιχαήλ Αρχαγγέλου

όπου ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει συνδυαστικά τη φύση, τη χλωρίδα και την πανίδα, καθώς και τις αρχαιότητες, σε ένα μαγευτικό τοπίο.

Ν. Σταμπολίδης: Είναι ένα κυπαρίσι 30 χρόνων - Το φυτέψαμε το 1986 οταν ξεκινούσαμε την ανασκαφή

Το Μουσείο
Το 2012 ήρθε η μεγάλη στιγμή για την ίδρυση και την κατασκευή του Μουσείου, που εγκαινιάζεται προσεχώς, στεγάζοντας όλα τα κινητά ευρήματα και τους θησαυρούς από την ανασκαφή του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Πρόκειται για το 4ο μεγαλύτερο μουσείο αρχαιολογικού χώρου στην Ελλάδα μετά από αυτά της Ολυμπίας, των Δελφών και της Βεργίνας, πάνω στην επαρχιακή οδό, και εύκολα προσβάσιμο από τον επισκέπτη.

 
H ιστορική διαδρομή της Ελεύθερνας ξεδιπλώνεται στις τρεις συνεχόμενες αίθουσες, που φιλοξενούν όλη την ιστορία της πόλης από το 3000 π.Χ. έως το 1300 μ.Χ. - τεσσερισήμισι χιλιετίες με αντικείμενα καθημερινής ζωής και έργα τέχνης από την προϊστορία, τα γεωμετρικά, αρχαϊκά, κλασικά, ελληνιστικά, ρωμαϊκά και πρωτοβυζαντινά και βυζαντινά χρόνια.

 
Η μεγαλύτερη σε μέγεθος Αίθουσα Α περιλαμβάνει εκθέματα που επελέγησαν για μια πρώτη παρουσίαση της διαχρονικής δημόσιας, πολιτικής, θρησκευτικής, κοινωνικής και ιδιωτικής ζωής της Ελεύθερνας, αλλά κυρίως αντικείμενα εισηγμένα από άλλες πόλεις της Κρήτης και περιοχές όπως η Αττική, η Πελοπόννησος, οι Κυκλάδες, τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, η Μ. Ασία, η Κύπρος, η Φοινίκη και γενικότερα η συροπαλαιστινιακή ακτή, η Αίγυπτος...

 
Στη μέση της αίθουσας, το μαγικό άφθαρτο υλικό, ο χρυσός, υλικό περίτεχνων κοσμημάτων και της προβολής τους με ψηφιακές εφαρμογές (digitalinstallation).

Στο βάθος υπάρχει, επίσης, αίθουσα προβολών, μικρών συνεδρίων ή περιοδικών εκθέσεων.

Στην Αίθουσα Β αναπτύσσεται η θρησκευτική και η λατρευτική ζωή στην Ελεύθερνα, από την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου έως και τα βυζαντινά χρόνια. Παρουσιάζεται, επίσης, το Μνημείο 4Α, ηρώο-ιερό, που ερμηνεύεται ως κενοτάφιο, αποτελώντας ένα από τα πρώτα μνημεία του «αγνώστου» στρατιώτη στην παγκόσμια ιστορία. Εδώ εκτίθεται και ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα της Νεκρόπολης της Ορθής Πέτρας, η «Κόρη της Ελεύθερνας», που συγγενεύει με το αριστουργηματικό δαιδαλικό άγαλμα, τη διάσημη «Κυρία της Ωσέρ», που βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι.

 
Η Αίθουσα Γ είναι αφιερωμένη στις νεκροπόλεις της Ελεύθερνας. Παρουσιάζονται εδώ μόνον ευρήματα από τις ανασκαφές στην νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας, καθώς σε αυτήν εικονογραφούνται περιγραφές από τον κόσμο του Ομήρου, όπως π.χ. το τελετουργικό τυπικό των ταφικών πυρών (καύσεων), ανάλογων δηλαδή με την ταφική πυρά του Πατρόκλου που περιγράφεται στη ραψωδία ψ της Ιλιάδας-εδώ εκτίθεται η μοναδική ταφική πυρά με τον δειροτομηθέντα νεκρό, ένα εύρημα που έθεσε σε άλλη βάση την αλήθεια των στίχων του Ομήρου στη διεθνή επιστημονική κοινότητα.   

 
Επίσης, σκιαγραφείται μια κοινωνία πολεμιστών και πριγκιπισσών, μέσα από τα ευρήματα και τα πλούσια κοσμήματα, τα όπλα και τα εργαλεία επιφανών πολεμιστών, καθώς και από μια χάλκινη ασπίδα να ξεχωρίζει ανάμεσά τους - ένα εμβληματικό έργο που εκτίθεται στην αρχή της έκθεσης του μουσείου.

 
Στην ίδια αίθουσα οι οπτασίες των αριστοκρατισσών ιερειών της Ελεύθερνας με όλον τον κτερισματικό πλούτο τους, λαμπρά, λεπτεπίλεπτης τέχνης κοσμήματα, υάλινα και φαγεντιανά, πήλινα και χάλκινα αγγεία, ειδώλια κ.ά.
Οι τρεις αίθουσες μπορούν να φιλοξενήσουν συγχρόνως τουλάχιστον 4 ομάδες 50 επισκεπτών η κάθε μια, ενώ η κάθε αίθουσα έχει τη δική της οθόνη στην οποία προβάλλονται ιστορίες που διηγούνται και σχετίζονται με τα πρωταγωνιστικά αντικείμενα της κάθε αίθουσας, ταινίες με αναφορές στον Όμηρο και τον Ηρόδοτο, ορισμένες από τις οποίες έχουν βραβευθεί σε διεθνή φεστιβάλ αρχαιολογικών ταινιών.
 

Στη Νότια Πτέρυγα του Μουσείου, υπάρχει το Ερευνητικό Κέντρο και το Κέντρο Μελέτης, με βιβλιοθήκη, γραφεία και πλούσιο αρχείο των ανασκαφών. Πρόκειται για το μέρος όπου γίνεται όλη η έρευνα από Έλληνες και ξένους επιστήμονες πολλών ειδικοτήτων, καθώς και ερευνητές και σπουδαστές διαφόρων ειδικοτήτων από τα Πανεπιστήμια της Ευρώπης, των ΗΠΑ, της Ασίας και της Αυστραλίας.

Εδώ προετοιμάζονται επίσης τα εκπαιδευτικά προγράμματα σε αγαστή συνεργασία του Πανεπιστημίου Κρήτης με την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση της Κρήτης και της Ελλάδας.

 
Στον ισόγειο χώρο βρίσκονται οι αποθήκες και τα εργαστήρια συντήρησης, εξοπλισμένα με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας, ενώ στη μεγάλη αυλή του Μουσείου δημιουργήθηκε ένα μικρό θέατρο για παραστάσεις, συναυλίες και δρώμενα.

 
Τέλος, για την εκπαίδευση των παιδιών το Μουσείο έχει σχεδιάσει και σχεδιάζει ειδικά προγράμματα σχολικών επισκέψεων, που θα δώσουν τη δυνατότητα στα παιδιά της Κρήτης αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας να γνωρίσουν από κοντά μια από τις σημαντικότερες ανασκαφές των τελευταίων χρόνων και της σύνδεσής της με τους μεγαλύτερους ποιητές και ιστορικούς της αρχαιότητας, όπως ο Όμηρος και ο Ηρόδοτος κ.ά.

Site Μουσείου Αρχαίας Ελεύθερνας

Επιμέλεια - Οπτικοποίηση - Φωτογραφίες - Βίντεο: Ειρήνη Νικολοπούλου