Τόμας Βίζερ: «Η τρίτη αξιολόγηση θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του έτους»

Η ελληνική οικονομία θα παραμείνει στο «μικροσκόπιο» των δανειστών για πολλά χρόνια μετά την ολοκλήρωση του τρίτου μνημονίου, αποκαλύπτει ο πρόεδρος του Eurogroup Working Group (EWG) Τόμας Βίζερ.

Μιλώντας στο insider.gr εμφανίζεται αισιόδοξος ότι η Ελλάδα θα μπορέσει να σταθεί στα πόδια της. Αλλά ταυτόχρονα διαμηνύει από το γραφείο του στον τρίτο όροφο του Justus Lipsius, του κτιρίου του Συμβουλίου της Ευρώπης, εκεί όπου πραγματοποιούνται τα κρίσιμα για τη χώρα μας Eurogroup και οι σύνοδοι κορυφής των ευρωπαίων ηγετών, ότι υπάρχουν σοβαρές προϋποθέσεις, όχι απλά αστερίσκοι.

Σε αυτές περιλαμβάνονται αφενός η έγκαιρη και επίπονη ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης, ενώ υπαινίσσεται ότι θα υπάρξουν επιπλέον μέτρα το 2019 και το 2020 ανάλογα με την πορεία του προϋπολογισμού του επόμενου έτους.

Ξεκαθαρίζει ότι θα υπάρξει αυστηρή εποπτεία και μάλιστα για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά αποκλείει το ενδεχόμενο ενεργοποίησης γραμμής πίστωσης. Δίνει, έτσι, μια «γεύση» της «επόμενης μέρας» για την Ελλάδα, αφού ολοκληρωθεί το τρέχον πρόγραμμα στήριξης. Τα λόγια του αποτελούν κατά μία έννοια έναν οδικό χάρτη για το κλείσιμο του τρίτου προγράμματος και του τι μέλλει γενέσθαι μετά τον Αύγουστο του 2018.

Πυκνώνουν τελευταία οι φωνές, οι οποίες υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα θα μπορέσει να εξέλθει των μνημονίων στο τέλος του τρέχοντος προγράμματος, τον Αύγουστο του 2018. Πώς ερμηνεύετε την στροφή αυτή στο ευρωπαϊκό αφήγημα για την Ελλάδα;

Έχουν εφαρμοστεί ήδη τρία προγράμματα σε διάστημα οκτώ ετών και η πολιτική βούληση στην Ελλάδα για να υπάρξει ένα ακόμη πρόγραμμα είναι στην πραγματικότητα μηδενική. Επίσης, τα υπόλοιπα μέλη της Ευρωζώνης προτιμούν το τρίτο να είναι και το τελευταίο πρόγραμμα στήριξης προς την Ελλάδα.

Είναι, όμως, οικονομικά εφικτό να τελειώσει το τρίτο πρόγραμμα χωρίς διάδοχη κατάσταση;

Η προοπτική εξόδου της Ελλάδας στις αγορές στο τέλος του προγράμματος αποτελεί έναν καθοριστικό παράγοντα για να προχωρήσει η ελληνική κυβέρνηση στις μεταρρυθμίσεις, που απαιτούνται, για να σταθεί στα πόδια της μετά τον Αύγουστο του 2018. Αν γνωρίζεις, με άλλα λόγια, ότι το πρόγραμμα θα τελειώσει σε μερικούς μήνες, το κίνητρο είναι μεγάλο για να γίνουν οι μεταρρυθμίσεις. Επιπλέον, η προοπτική καθίσταται οικονομικώς εφικτή χάρη στις περιορισμένες για το προσεχές διάστημα χρηματοοικονομικές ανάγκες της ελληνικής κυβέρνησης. Η Ελλάδα χαίρει ήδη ενός εξαιρετικά ευεργετικού προγράμματος δανεισμού σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση παγκοσμίως, εκτός από το Βατικανό, με υπέρ εκτενείς ωριμάνσεις και περιόδους χάριτος, και με υπέρ χαμηλά επιτόκια. Απολαμβάνει μία χρηματοοικονομική νιρβάνα.

Παραμένει, όμως, ανοιχτό ακόμη το ερώτημα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους.

Υπάρχει η συμφωνία του Eurogroup τον Ιούνιο του 2016 ότι στο τέλος μιας πετυχημένης ολοκλήρωσης του τρίτου προγράμματος, αν είναι απαραίτητο, θα ληφθούν αποφάσεις για ελάφρυνση χρέους. Η Ελλάδα χαίρει ήδη εξαιρετικά ευνοϊκών χρηματοοικονομικών συνθηκών. Το καλοκαίρι του 2018 θα γίνει μια ανάλυση και η απόφαση θα ληφθεί στην ολοκλήρωση του προγράμματος. Θα δούμε στο τέλος του προγράμματος αν χρειάζεται ελάφρυνση του χρέους.

Μια πετυχημένη ολοκλήρωση του προγράμματος απαιτεί, όμως, έγκαιρη ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης. Με δεδομένο ότι θα πρέπει να προχωρήσουν ενενήντα πέντε προαπαιτουμένα θεωρείτε ότι είναι εφικτή;

Τα περισσότερα προαπαιτούμενα αφορούν σε μέτρα, τα οποία έχουν ήδη συμφωνηθεί και νομοθετηθεί, είναι επομένως πλήρως εφικτό να ολοκληρωθεί η εφαρμογή των 95 δράσεων εντός του φθινοπώρου, κάτι στο οποίο συμφωνούν και ορισμένα μέλη της ελληνικής κυβέρνησης. Ο έλληνας πρωθυπουργός έχει δημιουργήσει, καταλαβαίνω, μία task force με στόχο την προώθηση των δράσεων. Ελπίζω να προεδρεύσει ο ίδιος της διακυβερνητικής αυτής ομάδας, ώστε να προχωρήσουν οι δράσεις και να γίνει εφικτή για συντονισμένη, επαρκή και βέλτιστη εφαρμογή του προγράμματος. Το πρόγραμμα καλύπτει ένα ευρύ φάσμα δράσεων, οι οποίες εμπίπτουν στην αρμοδιότητα αρκετών υπουργείων, της οικονομίας, της ενέργειας, των μεταφορών, της εργασίας. Οπότε χρειάζεται ευρύτερο συντονισμό.

Γνώστες της πορείας των ελληνικών προγραμμάτων εκτιμούν ότι είναι δύσκολο για την Ελλάδα να στηριχθεί πλήρως σε δανεισμό από τις αγορές μετά το τρίτο πρόγραμμα, εφόσον δεν υπάρξει σημαντική ελάφρυνση χρέους. Ποια είναι η δική σας άποψη;

Ελπίζω τα οικονομικά στοιχεία της Ελλάδας να βελτιώνονται τους επόμενους δέκα μήνες, ενώ παράλληλα θα έχουμε πιο ξεκάθαρη εικόνα για την πορεία της εκτέλεσης του προϋπολογισμού του 2018, η οποία είναι σημαντική για τα επόμενα δύο χρόνια, το 2019 και το 2020. Επιπλέον, ο τρόπος πρόσβασης της Ελλάδας στις αγορές θα είναι πιο ξεκάθαρος, καθώς ελπίζω και έχω εμπιστοσύνη ότι η Ελλάδα θα βγει επιτυχώς στις αγορές πολλές φορές μέχρι το τέλος του προγράμματος. Τα δεδομένα αυτά σε συνδυασμό με την επιτυχή κατάληξη της επόμενης αξιολόγησης θα δώσουν ξεκάθαρα μηνύματα στους επενδυτές και τις διεθνείς αγορές ότι η Ελλάδα βρίσκεται στον δρόμο για να αποκτήσει πλήρη πρόσβαση στις αγορές και να διανύσει μια δημοσιονομικά ανεξάρτητη και αναπτυξιακή πορεία. Μία ελάφρυνση χρέους, όσο μεγάλη και να είναι, χωρίς όσα ανέφερα δεν θα έπειθε τις διεθνείς αγορές ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε ανοδική πορεία.

Ο κ. Ντάισελμπλουμ δήλωσε στο τέλος της πρόσφατης συνάντησης του Eurogroupαναφερόμενος στην Τρίτη αξιολόγηση ότι «θα πρέπει να υπάρξει πρόοδος σε μια σειρά θεμάτων». Ποια θεωρείτε ότι είναι τα πιο κρίσιμα ζητήματα της αξιολόγησης;

Καταρχάς οι ιδιωτικοποιήσεις, όπου αρκετές υποθέσεις παρουσιάζουν σημαντικές καθυστερήσεις, αν λάβουμε υπόψη ότι θα έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί στις αρχές του 2016. Θα πρέπει να κλείσει το χρονικό αυτό κενό, το οποίο συνδέεται με την επενδυτική διάθεση, αλλά και το επενδυτικό κλίμα στην Ελλάδα και το πώς το αντιλαμβάνονται οι επενδυτές. Επίσης, ο προϋπολογισμός του 2018 αποτελεί σημαντικό ζήτημα, καθώς και η εφαρμογή δράσεων, που αφορούν στον τραπεζικό τομέα. Αναφέρομαι στους εξωδικαστικούς διακανονισμούς, τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, την εξυγίανση των ισολογισμών των τραπεζών όσον αφορά στο χαρτοφυλάκιο των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Υπάρχουν ακόμη ανοιχτά θέματα στον τομέα της ενέργειας, τα οποία έχουν συμφωνηθεί και θα πρέπει να προχωρήσουν άμεσα.

Σε ποιες περιπτώσεις ιδιωτικοποιήσεων αναφέρεστε όταν λέτε ότι υπάρχουν σημαντικές καθυστερήσεις;

Δεν θα ήθελα να αναφερθώ σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Θα περιοριστώ σε ένα παράδειγμα, αυτό της επένδυσης του Ελληνικού, η οποία σέρνεται και σέρνεται. Ειδικότερα οι ιδιωτικοποιήσεις στον τομέα της αγοράς ακινήτων δεν έχουν προχωρήσει με ικανοποιητικούς ρυθμούς.

Πόσες αξιολογήσεις θα υπάρξουν μετά την τρίτη αξιολόγηση;

Η τρίτη αξιολόγηση θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του έτους. Μετά την ολοκλήρωση αυτή απομένουν 18 προαπαιτούμενα, οπότε θα χρειαστεί μία ακόμη αξιολόγηση μέχρι τον Μάιο, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για να δοθούν οι κρίσιμες απαντήσεις ενόψει της ολοκλήρωσης του τρέχοντος προγράμματος εντός του Ιουνίου.

Πώς βλέπετε να διαγράφεται η «επόμενη ημέρα» για την Ελλάδα μετά την ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος τον Αύγουστο του 2018;

Αν υπάρξει απόφαση για ελάφρυνση του χρέους, τότε θα πρέπει να εφαρμοστεί μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος. Κάποιες αποφάσεις θα εφαρμοστούν άμεσα, ενώ άλλες θα υλοποιούνται τμηματικά στο πέρασμα του χρόνου, όπως η μεταφορά των κερδών SMP και ANFA. Θα υπάρξει ακόμη ένα πλαίσιο πολιτικής, το οποίο μπορεί να ενεργοποιηθεί το 2019 και το 2020. Πρόκειται για ένα πλαίσιο, που δεν είχαμε στις περιπτώσεις άλλων κρατών υπό πρόγραμμα και συνδέεται με τις αποφάσεις, που λήφθηκαν για την ανάγκη νέων έκτακτων μέτρων εφόσον υπάρξει ανάγκη κατά τη διάρκεια των ετών 2019 και 2020. Μπορεί να δούμε νέα μέτρα, αλλά εξαρτάται από ποια σενάρια θα επαληθευτούν, οι πιο απαισιόδοξες προβλέψεις του ΔΝΤ ή οι πιο αισιόδοξες από την πλευρά των ευρωπαϊκών θεσμών και της ελληνικής κυβέρνησης. Υπάρχει ακόμη το πλαίσιο εποπτείας, που έχει εφαρμοστεί στα κράτη, που ήταν σε πρόγραμμα, όπως έγινε σε Ισπανία, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Κύπρο. Η Ελλάδα θα υπαχθεί σε ανάλογη εποπτεία μέχρι την αποπληρωμή του 75% των χρεών, αλλά ο βαθμός εποπτείας τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια θα είναι πιο έντονος σε σύγκριση, για παράδειγμα, με την Ιρλανδία.

Κατά την άποψή σας θα ενεργοποιηθεί γραμμή πίστωσης;

Δεν νομίζω ότι η ελληνική κυβέρνηση θα ζητήσει την ενεργοποίηση γραμμής πίστωσης, οπότε δεν θα υπάρξει τέτοιο ζήτημα. Η περίπτωση γραμμής πίστωσης θα αφορούσε στα επόμενα δύο χρόνια, αλλά το 2019 και 2020 η Ελλάδα δεν έχει σημαντικές λήξεις ομολόγων. Πέρα, όμως, από το ότι δεν νομίζω ότι η Ελλάδα θα ζητήσει γραμμή πίστωσης ούτε τα άλλα κράτη μέλη θα θελήσουν να συνεχιστεί η στήριξη της Ελλάδας. Θέλουν να κλείσουν το ζήτημα και μια γραμμή πίστωσης, ακόμη και προληπτική, είναι εργαλείο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) οπότε εκτιμώ ότι δεν θα υπάρξει συζήτηση γύρω από το ενδεχόμενο αυτό.

Ποια είναι η εκτίμησή σας όσον αφορά τη θέση του ΔΝΤ για τις ελληνικές τράπεζες ότι χρειάζεται νέα αξιολόγηση των στοιχείων ενεργητικού (AQR) και κεφαλαιακή ενίσχυση 10 δις. ευρώ;

Έχουμε ήδη κάνει σειρά ελέγχων των στοιχείων ενεργητικού των ελληνικών τραπεζών και δεν νομίζω ότι κάτι έχει αλλάξει. Θεωρώ περιττό έναν τέτοιο έλεγχο δεδομένης της εποπτείας από το SSM και την ευρωπαϊκή αρχή εποπτείας των τραπεζών. Δεν μπορεί να αποκλειστεί τίποτα, αλλά με όσους έχω μιλήσει θεωρούν ότι το ελληνικό τραπεζικό σύστημα χαίρει σωστής εποπτείας. Αν θέλουμε να διατηρήσουμε τη θετική αυτή εικόνα μέχρι το τέλος του προγράμματος θα πρέπει η κυβέρνηση να διασφαλίσει ότι το πλαίσιο μέτρων που έχει συμφωνηθεί στο πρόγραμμα και αφορούν στις τράπεζες θα εφαρμοστεί. Αναφέρομαι στους εξωδικαστικούς διακανονισμούς, τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, μέτρα, που κινητοποιούν τους οφειλέτες να πληρώσουν τις υποχρεώσεις τους και περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα. Τα μέτρα αυτά δεν αφορούν εφαρμογή από την πλευρά των τραπεζών, αλλά από την ελληνική κυβέρνηση. Αν προχωρήσουν τότε η εικόνα των ισολογισμών των τραπεζών θα είναι καλύτερη όσο καλή μπορεί να είναι δεδομένου του όγκου των μη εξυπηρετούμενων δανείων.