Ο καθηγητής Γλωσσολογίας Γιώργος Μπαμπινιώτης παρουσίασε το νέο του βιβλίο

Σε πολυπληθές κοινό στη Στοά του Βιβλίου παρουσίασε το καινούργιο του βιβλίο, έργο ζωής, Σύγχρονη Σχολική Γραμματική για όλους ο καθηγητής Γλωσσολογίας Γιώργος Μπαμπινιώτης.

Για τη νέα πρόταση διδασκαλίας της Γραμματικής, καταστάλαγμα σαράντα χρόνων επιστημονικής ενασχόλησης με τη γλώσσα, και την ελληνική γλώσσα ειδικότερα, μίλησε ο ίδιος ο καθηγητής.

Όπως είπε, σκοπός της σύνταξής της είναι να αποτελέσει Γραμματική για το σχολείο, ειδικά για το Γυμνάσιο και το Λύκειο, αλλά είναι γραμμένη έτσι, ώστε να προσελκύσει το ενδιαφέρον κάθε φιλομαθούς και φιλόγλωσσου αναγνώστη, που επιθυμεί να γνωρίσει, να κατανοήσει και να μελετήσει τον κόσμο της ελληνικής γλώσσας, όπως του αποκαλύπτεται μέσα από τη γραμματική.

Έτσι χθες, στην παρουσίαση του έργου του, εκτός από εκπαιδευτικούς, φοιτητές και δημοσιογράφους, παρευρέθηκαν πλήθος προσωπικοτήτων: ο πρώην πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος, ο πρόεδρος του ΣτΕ Νίκος Σακελλαρίου, ο πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Χρήστος Κίττας, ο επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα Πάνος Καρβούνης, οι Άγγελος Δεληβοριάς, Θεοδόσης Τάσιος, Τίτος Πατρίκιος, Ιουλίτα Ηλιοπούλου, Κώστας Γεωργουσόπουλος, Βασίλης Θεοχαράκης, καθηγητές πανεπιστημίου, ακαδημαϊκοί κ.ά.

Γ. Μπαμπινιώτη, ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ. Κέντρο Λεξικολογίας, 2017. Σελ. 480.

Η Σύγχρονη Σχολική Γραμματική για όλους είναι μια νέα πρόταση Γραμματικής που αποτελεί το καταστάλαγμα σαράντα χρόνων επιστημονικής ενασχόλησης τού καθηγητή Γ. Μπαμπινιώτη με τη γλώσσα, και την ελληνική γλώσσα ειδικότερα.

Όπως δηλώνει και ο τίτλος της, ο σκοπός τής σύνταξής της είναι να αποτελέσει Γραμματική για το σχολείο, ειδικά για το Γυμνάσιο και το Λύκειο, αλλά είναι γραμμένη έτσι, ώστε να προσελκύσει το ενδιαφέρον κάθε φιλομαθούς και φιλόγλωσσου αναγνώστη, που επιθυμεί να γνωρίσει, να κατανοήσει και να μελετήσει τον κόσμο τής ελληνικής γλώσσας, όπως τού αποκαλύπτεται μέσα από τη γραμματική.

Μια γραμματική που συντάσσεται στις αρχές τού 21ου αιώνα υποχρεούται να είναι επιστημονικά σύγχρονη, γι’ αυτό και η μέθοδος περιγραφής και ανάλυσης ακολουθεί τα πορίσματα τής σύγχρονης γλωσσολογίας (χωρίς όμως να καταφεύγει σε εξειδικευμένες έννοιες και αναλύσεις που θα ενδιέφεραν μόνο τους ειδικούς).

Αυτή η επιστημονική προσέγγιση επηρεάζει το έργο κατά τους ακόλουθους τρόπους:

α) Ακολουθώντας τη σύγχρονη επιστημονική προσέγγιση, η γλώσσα αντιμετωπίζεται ολιστικά. Έτσι, αφ’ ενός η σύνταξη δεν εξετάζεται χωριστά από τη γραμματική αφ’ ετέρου περιγράφεται αναλυτικά (στο τελευταίο μέρος τού βιβλίου, αλλά και στο Παράρτημα) ο σχηματισμός των λέξεων τής ελληνικής γλώσσας.

β) Η διάρθρωση τής ύλης ακολουθεί τους δύο «πυλώνες» τής γλώσσας, το ρήμα και το ουσιαστικό, που η πραγμάτευσή τους γίνεται στα δύο κεντρικά μέρη τού βιβλίου (Β΄ και Γ΄). Η εσωτερική διάρθρωση πάλι τού καθενός από τα δύο μέρη καθορίζεται από την κεντρική σε αυτή τη Γραμματική έννοια τής εξειδίκευσης: ότι δηλαδή η ίδια η δομή τής γλώσσας προσφέρει τα συντακτικά και γραμματικά μέσα για όλο και μεγαλύτερη επέκταση και ανάλυση των βασικών στοιχείων τού γλωσσικού μηνύματος.

γ) Η έμφαση τής περιγραφής δεν δίνεται τόσο στους μορφολογικούς τύπους (οι οποίοι φυσικά δεν λείπουν, απεναντίας παρουσιάζονται σε αναλυτικούς πίνακες), αλλά στις δομές και τη λειτουργία τους (δομολειτουργική μέθοδος). Ειδικότερη έμφαση, επίσης, δίνεται στην επικοινωνιακή λειτουργία των γλωσσικών τύπων και δομών, δηλαδή στο πώς, αλλά και το γιατί τους χρησιμοποιούμε ανάλογα με την επικοινωνιακή μας πρόθεση.

δ) Για πρώτη φορά σε Σχολική Γραμματική δίνεται με απλό και κατανοητό τρόπο το γενικό περίγραμμα τού «κόσμου τής γλώσσας».  Η γενικότερη παραδοχή ότι η λειτουργία τής γλώσσας έχει άμεση σχέση με τη λειτουργία τού νου μας και, κατ’ επέκταση, με τη γνώση τού κόσμου μας οδήγησε τον συγγραφέα σε μιαν άλλη προσέγγιση τής γραμματικής δομής και τής συντακτικής λειτουργίας τής γλώσσας, ώστε ο αναγνώστης να εισαχθεί σε έναν τρόπο θεώρησης που θα τού επιτρέψει να συλλάβει την ουσία τής γλώσσας.

Επιπλέον χαρακτηριστικά αυτής τής Γραμματικής είναι τα εξής:

• Η Γραμματική αυτή γράφτηκε, όχι μόνο ως βιβλίο αναφοράς, αλλά και ως βιβλίο που μπορεί να διαβάζεται, μια «Σχολική Γραμματική για όλους». Ως εκ τούτου, οι κανόνες, τα πολλά ζωντανά παραδείγματα και οι πολλοί εποπτικοί πίνακες πλαισιώνονται πάντα από κείμενο με ευρύτερο και βαθύτερο σχολιασμό των γλωσσικών φαινομένων.

• Παρά τον αυστηρά συγχρονικό χαρακτήρα τής Γραμματικής, η μακραίωνη ιστορία τής Ελληνικής επιβάλλει τη συμπερίληψη πολλών κληρονομημένων στοιχείων λόγιας προέλευσης, τα οποία η Γραμματική αυτή δεν τα υποβαθμίζει, αλλά τα περιγράφει χαρακτηρίζοντας παράλληλα την ιδιαίτερη υφολογική τους διάσταση.

• Σημεία ιδιαίτερου ενδιαφέροντος επισημαίνονται με ειδικό χρωματισμό, ενώ περιγραφές και σχόλια για πιο εξειδικευμένα θέματα διαχωρίζονται από το κύριο κείμενο με τη λέξη ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ και ειδικό σύμβολο.

• Στο εκτεταμένο Παράρτημα (αποτελούμενο από 8 ενότητες) συγκεντρώνεται πλήθος εποπτικών πινάκων, αλλά και πλούσιο, παιδαγωγικά αξιοποιήσιμο υλικό.

Τα περιεχόμενα, το αναλυτικό ευρετήριο (θεματικό και τυπολογικό) και τέλος το εκτεταμένο γλωσσάριο έχουν σχεδιαστεί με τρόπο που να διευκολύνει τον αναγνώστη να εντοπίσει τα γλωσσικά φαινόμενα που αναζητεί.