Ο κορυφαίος ψυχολόγος Νίκος Σιδέρης απαντά : Πότε και γιατί ξεκινάμε Ψυχοθεραπεία

 Άλλοι το αποδίδουν στη μόδα, άλλοι το αντιλαμβάνονται ως αναγκαιότητα σε μια εποχή που ψυχολογικές διαταραχές παρουσιάζονται σε όλο και περισσότερους ανθρώπους. Πάντως η ψυχοθεραπεία γίνεται όλο και πιο δημοφιλής, κι αυτό οφείλεται και στο γεγονός ότι έχει αρχίσει να σπάει το ταμπού που έλεγε πως ψυχοθεραπευτή ή, απαξιωτικά, «τρελογιατρό» χρειάζονται μόνο οι «τρελοί» και όσοι δεν έχουν φίλους. Οι Έλληνες σήμερα ξεκινούν συνεδρίες χωρίς να ντρέπονται, δεν βαφτίζουν τον ψυχοθεραπευτή τους «νευρολόγο», για να μη νιώσουν ότι στιγματίζονται από τον περίγυρό τους, και δεν το κρατούν μυστικό από τους φίλους, αλλά συχνά ούτε από το επαγγελματικό τους περιβάλλον. 

Τελικά τι είναι, όμως, η ψυχοθεραπεία και, κυρίως, μπορεί να μας βοηθήσει ουσιαστικά; «Η ψυχοθεραπεία, με κορυφαίο υπόδειγμα την ψυχανάλυση, είναι μια διαδικασία ανασυγκρότησης του ψυχικού κόσμου μέσω της αυτογνωσίας», λέει ο κ. Σιδέρης. «Επιλύοντας δυσαρμονίες και συγκρούσεις του εσωτερικού μας κόσμου, ανασυγκροτεί την υποκειμενική μας λειτουργία και, ως εκ τούτου, έχει και θεραπευτικά αποτελέσματα». 

Άρα μπορεί να κάνει τη ζωή μας καλύτερη. Υπάρχει «πολύ αργά» ή «πολύ νωρίς» στην έναρξη μιας τέτοιας διαδικασίας ψυχοθεραπείας; Πότε πρέπει να ξεκινά κανείς; «Από το τι είναι η ψυχοθεραπεία προκύπτει και το πότε ενδείκνυται να την αρχίσει κάποιος. Πρώτον, όταν θέλει να γνωρίσει τον εαυτό του και να ζει σύμφωνα με τη δουλεμένη αλήθεια της ψυχής του έναν έντεχνο βίο. Δεύτερον, όταν κάποιο σύμπτωμα του κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και τον ειδοποιεί για δυσαρμονίες της εσωτερικής του ζωής. Τρίτον, όταν κάποιο σύμπτωμα (π.χ. άγχος, αναστολές, φοβίες) τον εμποδίζει στην προσωπική του λειτουργία. Τέταρτον, όταν δεν μπορεί να χαρεί τη ζωή του και να είναι αληθινός και δημιουργικός, αν και οι συνθήκες του βίου του θα ευνοούσαν κάτι τέτοιο. Τέλος, όταν το συνιστά ένας αξιόπιστος ειδικός ψυχικής υγείας. Δεν υπάρχει σωστή ή λάθος ηλικία. Κάθε ηλικία, από τη στιγμή που υπάρχει δυνατότητα συνειδητής επικοινωνίας και επίγνωσης, είναι κατάλληλη. Ωστόσο, μια ηλικία που η ψυχοθεραπεία έχει βέλτιστα αποτελέσματα θα μπορούσε να θεωρηθεί σχηματικά η περίοδος μεταξύ 20 και 45 ετών, επειδή εκεί συνδυάζονται η διάθεση αναζήτησης απαντήσεων σε θέματα αυτογνωσίας, αυτονομίας και γνώσης του κόσμου, ένα αρκετά ανοιχτό ψυχικό σύστημα, μια εμπειρία ζωής και κάποια ωριμότητα της σκέψης. Ωστόσο κάθε ηλικία έχει τις δικές της λογικές και απορίες και κάθε άνθρωπος τους δικούς του λόγους και δυνατότητες που κάνουν κάθε στιγμή κατάλληλη, αν είναι η ώρα του συγκεκριμένου υποκειμένου». 

Όπως προκύπτει από στοιχεία πρόσφατων ερευνών, ο συνηθέστερος λόγος επίσκεψης σε έναν ψυχοθεραπευτή είναι τα συμπτώματα της κατάθλιψης – περίπου μισό εκατομμύριο Έλληνες υποφέρουν αυτή τη στιγμή από κατάθλιψη και, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το ποσοστό αυξήθηκε μέσα στην κρίση (από το 2009 έως το 2014) κατά 80%. Παρότι οι άντρες έχουν αρχίσει δειλά δειλά να σηκώνουν το τηλέφωνο και να κλείνουν το πρώτο ραντεβού, οι γυναίκες συνεχίζουν να είναι πιο καλοί πελάτες των ψυχοθεραπευτών σε αναλογία περίπου 70-30. 

Τελικά, θα πρέπει να κάνουν όλοι ψυχοθεραπεία, ακόμη κι αν δεν έχουν κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα; «Σίγουρα ο καθένας έχει κάτι να κερδίσει από την ψυχοθεραπεία», λέει ο κ. Σιδέρης στην Καθημερινή. «Δεν θα έλεγα “πρέπει”, αλλά “σκέψου μήπως...”. Και μάλιστα θα τόνιζα ότι η ψυχοθεραπεία έχει τα καλύτερα αποτελέσματα όταν συνδυάζεται και με άλλες διεργασίες προσωπικής ανάπτυξης, όπως η μελέτη και η γνώση, ο διαλογισμός, οι πράξεις αλληλεγγύης, η χαλάρωση, η μουσική, ο χορός κ.λπ. Ακόμη και σε εκείνον που δεν έχει κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα, η ψυχοθεραπεία ανασυγκροτεί την ψυχική ζωή και έτσι του επιτρέπει να είναι σε ειρήνη με τον εαυτό του, αληθινός, εναρμονισμένος με τον κόσμο, να χαίρεται κάθε στιγμή εφικτής ευτυχίας, να είναι δημιουργικός και γαλήνιος, και να προσφέρει στους ανθρώπους ό,τι καλύτερο δύναται»