«Honeygate» -Ψεύτικο ή νοθευμένο μέλι: Μελέτη-κόλαφος για τη μελισσοκομία & τη νοθεία κάτω από τη μύτη της ΕΕ

Τη μελέτη-κόλαφο για τη σημερινή κατάσταση στον κλάδο της μελισσοκομίας, πραγματοποίησε το Ευρωπαϊκό Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC). Στη μελέτη, το JRC παρέλαβε και ανέλυσε 2.264 δείγματα μελιού από όλα τα κράτη-μέλη, τα οποία είχαν ληφθεί σε όλα τα στάδια παραγωγής και μεταποίησης.

Ξένα και πρόσθετα σάκχαρα βρέθηκαν στο 14% των δειγμάτων, ποσοστό αν μη τι άλλο ανησυχητικό, που κάνει τους καταναλωτές να αναρωτιούνται τι είδους και ποιότητας μέλι φτάνει στο ψωμί τους. Η αλήθεια είναι πως οι φτηνές, αθρόες, και συχνά παράνομες εισαγωγές σκευασμάτων μελιού από τρίτες χώρες αποτελούν πλέον σοβαρή απειλή για τη βιωσιμότητα της παγκόσμιας μελισσοκομίας.

Στα πλαίσια αυτά, η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου συζήτησε και αποφάσισε την Τετάρτη, 28 Φεβρουαρίου και την Πέμπτη, 1η Μαρτίου, τις επόμενες κινήσεις για την καλύτερη προστασία της υγείας των μελισσών, την εξάλειψη της νοθείας και την ενίσχυση των Ευρωπαίων μελισσοκόμων.

Οι αποφάσεις αφορούν τον συγχρονισμό και την εναρμόνιση των συνοριακών ελέγχων, των ελέγχων στην ενιαία αγορά και όλων των δοκιμών εισαγόμενου μελιού. Ακόμα, σημαντική ήταν η πρόταση πολλών ευρωβουλευτών να χαρακτηριστεί το μέλι και τα προϊόντα της μέλισσας ως «ευαίσθητα» στις εμπορικές συνομιλίες με τρίτες χώρες, καθώς και να εξαιρούνται από εδώ και στο εξής από το πεδίο εφαρμογής των διαπραγματεύσεων για συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών.

Αξιοσημείωτο, σύμφωνα με τη μελέτη, είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται στη δεύτερη θέση στην παγκόσμια παραγωγή μελιού, μετά την Κίνα, με ετήσια μέση παραγωγή 200.000 τόνων, παρόλα αυτά εισάγει την ίδια ακριβώς ποσότητα, κυρίως από Κίνα, Ουκρανία, Αργεντινή και Μεξικό. Τέτοια μεγέθη εισαγωγών δίνουν πάτημα στα κυκλώματα νοθείας και απλώνουν το πεδίο δράσης τους, δυσκολεύοντας το έργο των ελεγκτών.

Αυτήν τη στιγμή, δεν μιλάμε μόνο για νοθεία με τεχνητά σάκχαρα. Πώληση μελιού ανθέων κατώτερης ποιότητας ως μονοποικιλιακού, άρα και ακριβότερου, ή πρώιμη συγκομιδή και στη συνέχεια τεχνητή ξήρανση σε «εργοστάσια μελιού», γλιτώνοντας χρόνο και χρήμα, είναι επίσης πολύ δημοφιλείς μέθοδοι νοθείας και εξαπάτησης του καταναλωτή.

«Δεν υπάρχει ένας τρόπος ελέγχου του μελιού, επειδή ακριβώς υπάρχουν υπεράριθμοι τρόποι νόθευσής του»
«Είναι ακριβώς όπως οι περιπτώσεις ντόπινγκ στον αθλητισμό. Οι ελεγκτικές αρχές δεν γνωρίζουν πότε βγαίνει ένα νέο φάρμακο. Το ίδιο συμβαίνει και με τις διαθέσιμες γλυκαντικές ουσίες στην αγορά, υπάρχουν πολλές και συνέχεια εμφανίζονται νέες. Δεν υπάρχει διαθέσιμη τεχνολογία που να τις καλύπτει όλες», τονίζει ο Δρ. Στέφαν Σβάρτσινγκερ, καθηγητής Δομικής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπαϊρόιτ, στη Γερμανία, μιλώντας στη Euractiv, κατά τη διάρκεια ρεπορτάζ που έγινε τον Σεπτέμβριο του 2017.
Η ιδέα του καθηγητή, που αναμένεται να εφαρμοστεί και συζητήθηκε και στην προαναφερθείσα Ολομέλεια, ήταν ο έλεγχος του μελιού με τη χρήση πυρηνικού μαγνητικού συντονισμού (ΝΜR). Τα μαγνητικά κύματα δίνουν το «δακτυλικό αποτύπωμα» του μελιού, το οποίο στη συνέχεια μπορεί να συγκριθεί με πάνω από 10.000 δείγματα τέτοιων αποτυπωμάτων, αποκαλύπτοντας αν η ετικέτα λέει την αλήθεια ή όχι.

Ένα ερώτημα πλανάται πάνω από την Κίνα τα τελευταία χρόνια
Πώς εκτόξευσε την παραγωγή μελιού κατά 88% την περίοδο 2000-2014, την ώρα που τα μελίσσια της αυξήθηκαν κατά μόλις 21%; Όπως όλες οι χώρες, έτσι και η Κίνα υποφέρει από τη μείωση των μελισσοσμηνών, ως απόρροια ψεκασμών, ρύπανσης και αστικοποίησης. «Η απάντηση είναι απλή και βρίσκεται στον τρόπο παραγωγής», δηλώνει ο Νορμπέρτο Γκαρσία, πρόεδρος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εξαγωγέων Μελιού (ΙΗΕΟ).

«Βλέπετε, η Κίνα μαζεύει το μέλι όταν είναι ακόμα πολύ νερουλό και το αποξηραίνει τεχνητά, φιλτράροντας τα κατάλοιπα και προσθέτει γύρη, ώστε να κρύψει την αληθινή του ταυτότητα, αλλά και γλυκαντικά, αναλόγως σε ποια αγορά θα απευθυνθεί», συνεχίζει.

Σύμφωνα με τις έρευνες του Γκαρσία, η πρακτική αυτή της Κίνας κοστίζει περίπου 600 εκατομμύρια δολάρια ετησίως στους υπόλοιπους μελισσοπαραγωγούς παγκοσμίως. «Και αυτό, γιατί το μέλι δεν προωθείται από την Κίνα μόνο για κατανάλωση, αλλά και για εκ νέου εξαγωγή, ως “ντόπιου”, αυθεντικού μελιού, από την ίδια την ΕΕ. Όσο αυξάνονται οι εισαγωγές φτηνού μελιού από Κίνα, τόσο αυξάνονται και οι εξαγωγές “αυθεντικού” μελιού από πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Πολωνία, η Ολλανδία, η Λιθουανία, η Ιταλία, η Ιρλανδία, η Γερμανία και το Βέλγιο», καταλήγει ο καθηγητής.

Το πάθημα δεν έγινε μάθημα
Οι αθρόες εισαγωγές αμφιβόλου ποιότητας μελιού από την Κίνα δεν είναι κάτι νέο. Από το 2002 έως το 2004, η εισαγωγή κινεζικού μελιού απαγορεύτηκε στην ΕΕ, καθώς δεν έφερε σήμανση προέλευσης και υπήρχαν περιπτώσεις στις οποίες βρέθηκε μόλυβδος στις συσκευασίες.

Έκτοτε, οι έλεγχοι στην Κίνα αυξήθηκαν, οι εισαγωγές ξαναξεκίνησαν ,όμως, όπως όλα δείχνουν, το να επαφίεται στην ίδια την αγορά να ρυθμίσει τον εαυτό της λειτουργεί μόνο όσο τα οικονομικά κίνητρα είναι ανάλογα με τις απαιτήσεις του κοινού, κάτι που πρόκειται για την εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα. Σήμερα, η αναλογία αυτή έχει αντιστραφεί. Οι πληθυσμοί μέλισσας μειώνονται, η ζήτηση για μέλι αυξάνεται, και η αγορά παίζει σκοτεινά παιχνίδια εις βάρος των καταναλωτών.