Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας: Κάνοντας την ψυχική υγεία και την ευεξία παγκόσμια προτεραιότητα

"Κάνοντας την ψυχική υγεία και την ευεξία παγκόσμια προτεραιότητα" είναι το μήνυμα της σημερινής Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας και όπως αναφέρει η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρία, το συγκεκριμένο θέμα επιλέχθηκε για να τονίσει τη σημασία που έχει η αναγνώριση της ψυχικής υγείας ως προτεραιότητας για τη δημόσια υγεία και την ανάγκη να σχεδιαστούν και να εφαρμοστούν συγκεκριμένες πολιτικές που θα αποσκοπούν στην προστασία και τη βελτίωση της ψυχικής υγείας όλων.

Παρά το ανανεωμένο παγκόσμιο ενδιαφέρον για την ψυχική υγεία που προκάλεσαν η πανδημία COVID-19, αλλά και η ανάπτυξη βασισμένων σε δεδομένα καινοτόμων υπηρεσιών και θεραπευτικών πρακτικών, παραμένει μία σειρά θεμελιωδών προκλήσεων στην προαγωγή της ψυχικής υγείας: Το βαθιά ριζωμένο στίγμα και οι διακρίσεις εναντίον των ανθρώπων με προβλήματα ψυχικής υγείας, το χαμηλό επίπεδο της γνώσης για θέματα ψυχικής υγείας στον γενικό πληθυσμό, οι ανεπαρκείς επενδύσεις για την ανάπτυξη ποιοτικών υπηρεσιών και η έλλειψη συντονισμού μεταξύ των διαφόρων μονάδων, όπως σημειώνει η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρία.

Προσθέτει ότι απαιτείται η ανάπτυξη κοινοτικών μονάδων ψυχικής υγείας, που θα καλύπτουν όλο το εύρος των αναγκών ψυχικής υγείας του γενικού πληθυσμού της χώρας μας. Κύριος σκοπός αυτών των μονάδων θα πρέπει να είναι η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, η ενημέρωση της κοινότητας, η μείωση του στίγματος και η βελτίωση της επιστημονικής γνώσης. Επισημαίνει, δε, ότι οι νέες ψηφιακές τεχνολογίες έχουν τη δυνατότητα να μεταμορφώσουν τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας παρέχοντας εύκολη πρόσβαση σε αξιόπιστη ενημέρωση, αυτοματοποιώντας εν μέρει διαγνωστικές και θεραπευτικές διαδικασίες, διευκολύνοντας, μέσω της τηλεψυχιατρικής, την προσβασιμότητα και τη συνεχιζόμενη ψυχιατρική φροντίδα. "Είναι αναγκαίο να αναγνωριστεί από όσους χαράσσουν πολιτικές υγείας, αλλά και ευρύτερες οικονομικές πολιτικές, ότι οι αυξημένες επενδύσεις στην ψυχική υγεία θα οδηγήσουν, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, σε θετικά οικονομικά και κοινωνικά οφέλη", καταλήγει, στο μήνυμά της, η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρία.

Πιο επίκαιρο από ποτέ είναι το φετινό θέμα του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας, που έχει στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης στις αυξανόμενες ψυχικές διαταραχές και τις επιπτώσεις τους στις κοινωνίες, όπως αναφέρει στο μήνυμά του ο πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής, καθηγητής Γεράσιμος Σιάσος. "Η πρόσφατη πανδημία επιβάρυνε τους ψυχικά πάσχοντες και ανέδειξε προβλήματα στη ψυχική υγεία του πληθυσμού σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Το ισχυρό αποτύπωμα της πανδημίας στον χώρο της ψυχικής υγείας, ειδικά στην αύξηση των καταθλίψεων και στη χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων καταγράφεται καθημερινά στην κλινική πράξη", υπογραμμίζει ο καθηγητής. Ο κ. Σιάσος τονίζει ότι η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, με μεγάλη και ιστορική παράδοση στην αντιμετώπιση και θεραπεία των ψυχικών διαταραχών, διαθέτει σήμερα σύγχρονες δομές και υπηρεσίες ψυχικής υγείας στα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία "Αιγινήτειο" και "Αττικό" (Α' Ψυχιατρική Κλινική και Β' Ψυχιατρική Κλινική, αντίστοιχα), καθώς και στην Παιδοψυχιατρική Κλινική (Νοσοκομείο Παίδων "Αγία Σοφία").

Σύμφωνα με τον ίδιο, προτεραιότητες της Ιατρικής Σχολής μέσα από το σημαντικότατο έργο των κλινικών είναι η διερεύνηση των παραγόντων που επηρεάζουν σήμερα την ψυχική υγεία και ευεξία των ατόμων και η ανάπτυξη στρατηγικών ενίσχυσής της μέσα από εκπόνηση ερευνητικών και εκπαιδευτικών μεταπτυχιακών προγραμμάτων της Ιατρικής Σχολής. Με φόντο όλα τα παραπάνω πρέπει να σημειωθεί ότι περίπου 12 δισεκατομμύρια ημέρες εργασίας εκτιμάται ότι χάνονται κάθε χρόνο λόγω της κατάθλιψης και του άγχους και το κόστος τους στην παγκόσμια οικονομία υπολογίζεται σχεδόν σε 1 τρισ. δολάρια. Παρά την ύπαρξη της Σύμβασης της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ) για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία, ο Άτλαντας Ψυχικής Υγείας του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) διαπίστωσε ότι μόνο το 35% των χωρών διαθέτουν εθνικά προγράμματα για την προαγωγή και την πρόληψη της ψυχικής υγείας που σχετίζεται με την εργασία.

Την ίδια στιγμή, διαπιστώνουμε πως η COVID-19 έχει προκαλέσει αύξηση 25% στο γενικό άγχος και την κατάθλιψη παγκοσμίως, αποκαλύπτοντας πόσο απροετοίμαστες ήταν οι κυβερνήσεις για την επίπτωσή του στην ψυχική υγεία, αποκαλύπτοντας μια διαχρονικά παγκόσμια έλλειψη πόρων ψυχικής υγείας. Το 2020, οι κυβερνήσεις παγκοσμίως δαπάνησαν κατά μέσο όρο μόλις το 2% των προϋπολογισμών για την ψυχική υγεία, με τις χώρες χαμηλότερου μεσαίου εισοδήματος να επενδύουν λιγότερο από 1%. Η φετινή Παγκόσμια Έκθεση Ψυχικής Υγείας του ΠΟΥ, έδειξε ότι από το 1 δις. ανθρώπους που ζούσαν με κάποια ψυχική διαταραχή το 2019, το 15% αυτών ήταν σε παραγωγική ηλικία. Η εργασία ενισχύει ευρύτερα κοινωνικά ζητήματα, όπως οι διακρίσεις και η ανισότητα, που επηρεάζουν αρνητικά την ψυχική υγεία. Ο εκφοβισμός και η ψυχολογική βία (γνωστή και ως «mobbing») αποτελούν από τις βασικές καταγγελίες για παρενόχληση στο χώρο εργασίας με αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία. Ωστόσο, η συζήτηση για τα θέματα αυτά ή η αποκάλυψη ψυχικής πάθησης παραμένουν ταμπού στα εργασιακά περιβάλλοντα παγκοσμίως.

Credits: Twitter - @mentalhealthuk

Ο ΠΟΥ σε συνεργασία με την Διεθνή Οργάνωση Εργασίας, κατέληξαν σε κοινές κατευθυντήριες οδηγίες για την ψυχική υγεία στην εργασία συνιστώντας ενέργειες για την αντιμετώπιση κινδύνων ψυχικής υγείας, όπως ο μεγάλος φόρτος εργασίας, οι αρνητικές συμπεριφορές και άλλοι παράγοντες που προκαλούν δυσφορία στην εργασία. Για πρώτη φορά ο ΠΟΥ συνιστά την εκπαίδευση των μάνατζερ, προκειμένου να αναπτύξουν την ικανότητά τους ώστε να αποτρέπουν εργασιακά περιβάλλοντα που προκαλούν στρες και να ανταποκρίνονται στους εργαζόμενους που βρίσκονται σε κίνδυνο. Οι κατευθυντήριες οδηγίες προτείνουν επίσης καλύτερους τρόπους αντιμετώπισης των αναγκών των εργαζομένων με προβλήματα ψυχικής υγείας, καθώς και παρεμβάσεις που υποστηρίζουν την επιστροφή τους στην εργασία. Για όσους πάσχουν από σοβαρές παθήσεις ψυχικής υγείας, οι οδηγίες παρέχουν παρεμβάσεις που διευκολύνουν την είσοδο σε αμειβόμενη εργασία.

Οι ίδιες οδηγίες ζητούν να υιοθετηθούν παρεμβάσεις που στοχεύουν στην προστασία των υγειονομικών και των εργαζομένων στους τομείς της ανθρωπιστικής βοήθειας και των εκτάκτων αναγκών.

«Ήρθε η ώρα να επικεντρωθούμε στις επιζήμιες επιπτώσεις που μπορεί να έχει η εργασία στην ψυχική μας υγεία», ανέφερε ο Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ Δρ Τέντρος Αντάνομ Γκεμπρεγιέσους , σημειώνοντας πως «η ευημερία του ατόμου είναι ικανός λόγος για δράση, αλλά η κακή ψυχική υγεία μπορεί επίσης να έχει εξουθενωτική επίδραση στην απόδοση και την παραγωγικότητα ενός ατόμου. Αυτές οι νέες κατευθυντήριες οδηγίες μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη των αρνητικών καταστάσεων στο εργασιακό περιβάλλον και να προσφέρουν την απαραίτητη προστασία της ψυχικής υγείας και υποστήριξη στους εργαζόμενους». Οι κοινές οδηγίες ΠΟΥ-ΔΟΕ αναφέρονται στις τις κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ όσον αφορά τις στρατηγικές για τις κυβερνήσεις, τους εργοδότες και τους εργαζόμενους και τις οργανώσεις τους, στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Στόχος είναι η υποστήριξη της πρόληψης των κινδύνων ψυχικής υγείας, η προστασία και η προώθηση της ψυχικής υγείας στην εργασία και η υποστήριξη ατόμων με ψυχικές παθήσεις, ώστε να μπορούν να συμμετέχουν και να ευδοκιμούν στον κόσμο της εργασίας. Οι επενδύσεις και η ηγεσία θα είναι κρίσιμες για την εφαρμογή των στρατηγικών.

«Καθώς οι άνθρωποι περνούν μεγάλο μέρος της ζωής τους στην εργασία, ένα ασφαλές και υγιές εργασιακό περιβάλλον είναι κρίσιμο. Πρέπει να επενδύσουμε για να οικοδομήσουμε μια κουλτούρα πρόληψης γύρω από την ψυχική υγεία στην εργασία, να αναδιαμορφώσουμε το εργασιακό περιβάλλον για να σταματήσουμε το στίγμα και τον κοινωνικό αποκλεισμό και να διασφαλίσουμε ότι οι εργαζόμενοι με ψυχικές παθήσεις αισθάνονται προστατευμένοι και υποστηριζόμενοι», επεσήμανε ο Γενικός Διευθυντής της ΔΟΕ Γκάι Ράιντερ.