Αντιγόνη Λυμπερόπουλου: Διαχειρίζεται 2 δις € για την ανάπτυξη των ελληνικών επιχειρήσεων - H συνέντευξη της CEO της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων

Η  Αντιγόνη Λυμπεροπούλου η οποία βρίσκεται στο τιμόνι της ΕΑΤΕ,  διαθέτει μακροχρόνια εμπειρία σε θέματα επενδύσεων.

Έχοντας ξεκινήσει την καριέρα της στο Υπουργείο Οικονομικών από το 1999 έως το 2001, μεταπήδησε για να εργαστεί στην ΕΑΤΕ

Μέχρι σήμερα, έχει συμμετάσχει ενεργά στην ανάπτυξη των λειτουργιών του οργανισμού καθώς και του κλάδου και έχει υπηρετήσει ως Διευθύντρια Επενδύσεων.

Παράλληλα, έχει υπηρετήσει ως σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα που σχετίζονται με το γνωστικό της πεδίο επί σειρά ετών (Venture Capital, Private Equity, Access to Risk Finance). Είναι Διαπιστευμένη Διευθύντρια Επενδύσεων από το Chartered Institute of Securities & Investments και κατέχει επίσης την αντίστοιχη διαπίστευση από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. 

Η Κα Λυμπεροπούλου μίλησε στην Γιώτα Σταθάκου και στο περιοδικό ''ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ'', το οποίο ξεκινά την πλεύση του από τον μήνα Ιούλιο. με στόχο να κυκλοφορεί κάθε τρίμηνο. Ο σκοπός του περιοδικού είναι να ενημερώνει το κοινό για τις
δραστηριότητες του ΣΕΔ (Σύνδεσμο Επενδυτών και Διαδικτύου) και να παρουσιάζει ενδιαφέρουσες προσωπικότητες και ειδικούς από τον χώρο των επενδύσεων.

Διαβάστε ολόκληρη την συνέντευξη της Αντιγόνης Λυμπεροπούλου παρακάτω 

    1. Μπορείτε να μας χαρτογραφήσετε το επενδυτικό έργο της ΕΑΤΕ στην Ελλάδα του σήμερα?

Η ΕΑΤΕ, από τη δημιουργία της ως ΤΑΝΕΟ το 2000 μέχρι και σήμερα, αποτελεί βασικό μοχλό προσέλκυσης επενδύσεων και συμβάλλει σημαντικά στην ενίσχυση του επενδυτικού οικοσυστήματος στη χώρα μας, ιδίως όσον αφορά στη χρηματοδότηση καινοτόμων εγχειρημάτων. Αυτό επιτυγχάνεται  μέσω της συμμετοχής μας σε νεοιδρυθέντα venture capital funds, όσο και μέσω στοχευμένων δράσεων και συνεργασιών, ενισχύοντας παράλληλα και την εξωστρέφεια της χώρας μας.

Στην ΕΑΤΕ, επενδύουμε μέσω των προγραμμάτων μας τα οποία σχεδιάζουμε  με τρόπο ώστε να ανταποκρίνονται στις συνθήκες και τις ανάγκες της αγοράς, καλύπτοντας σχεδόν όλο το φάσμα των κλάδων της οικονομίας, αλλά και των σταδίων ανάπτυξης των επιχειρήσεων. Με τον τρόπο αυτό, εξασφαλίζεται  συνεχόμενη ροή χρηματοδότησης της ελληνικής επιχειρηματικότητας, ανάλογα με τη ζήτηση και τις προοπτικές της οικονομίας, καθώς και σταθερότητα στο θετικό επενδυτικό κλίμα που έχει δημιουργηθεί.

  2. Θα μπορούσατε να μας το εξηγήσετε με αριθμούς?

Βεβαίως. Στην ΕΑΤΕ, διαχειριζόμαστε σήμερα πάνω από 2 δις ευρώ, από πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και του Ταμείου Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης. Σημειώνω, ότι η πρότασή μας ήταν μία από τις πρώτες που εγκρίθηκε σε επίπεδο ΕΕ, καθιστώντας την ΕΑΤΕ ως Equity πλατφόρμα για το Σχέδιο Ελλάδα 2.0.. 

Σχεδιάζουμε και υλοποιούμε επενδυτικά προγράμματα, για συμμετοχή σε κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών που θα συσταθούν και θα επενδύσουν κατά προτεραιότητα σε Ελληνικές ΜΜΕ, καλύπτοντας σχεδόν όλους τους κλάδους της ελληνικής οικονομίας και τα στάδια ανάπτυξης των επιχειρήσεων. Δεν επενδύουμε απευθείας σε επιχειρήσεις.

Μέσω των 10 επενδυτικών προγραμμάτων που «τρέχουν», έχουμε λάβει πάνω από 110 αιτήσεις για σύσταση επενδυτικών ταμείων τα τελευταία χρόνια, εκ των οποίων το 40.9% ολοκλήρωσε με επιτυχία τις διαδικασίες του ενδελεχούς ελέγχου. Έχουν συσταθεί  17 νέα επενδυτικά ταμεία (VC/PE) με συνολικά υπό διαχείριση κεφάλαια 1 δις ευρώ., εκ των οποίων το σύνολο της επένδυσης της ΕΑΤΕ ανέρχεται σε 410 εκατ. ευρώ και τα οποία έχουν ήδη υλοποιήσει 64 επενδύσεις. Λαμβάνοντας υπόψη, ότι μέσω του ΤΑΝΕΟ και στη συνέχεια μέσω των πρωτοβουλιών του Ευρωπαικού Ταμείου Επενδύσεων (EIF), JEREMIE και Equifund  επενδύθηκαν συνολικά περίπου 370 εκ. ευρώ δημοσίων πόρων τα τελευταία 20 χρόνια αθροιστικά,  γίνεται αντιληπτό, πόσο σημαντική είναι η ωρίμανση και η δυναμική εξέλιξη της αγοράς των κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών στη χώρα μας. Στην τάση αυτή συνέβαλε και η συστηματική δουλειά που έγινε τα προηγούμενα χρόνια, αλλά και η βελτίωση του γενικότερου κλίματος της οικονομίας.

Σημαντικό επίτευγμα της ΕΑΤΕ είναι επίσης η αύξηση του μεγέθους των funds που οι «παλαιότερες» ομάδες διαχειρίζονται, δείγμα της εμπιστοσύνης των ιδιωτών και θεσμικών επενδυτών α) στις ομάδες που το ΤΑΝΕΟ είχε αρχικά επενδύσει, β) στην Ελληνική οικονομία, αλλά και γ) στην ΕΑΤΕ ως συν-επενδυτή.

3. Τι αναμένει η Ελλάδα από τους Ξένους Επενδυτές και τι περιμένουν οι Ξένοι Επενδυτές από την Ελλάδα?

Είναι γνωστό ότι αναμένεται η κατάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας για τη χώρα μας. Οι οίκοι αξιολόγησης αναμένουν τις οικονομικές εξαγγελίες της νέας κυβέρνησης. Η έκθεση της  S&P αξιολόγησε την ελληνική οικονομία στα τέλη Μαΐου, σημειώνοντας  στα σχόλιά της την υψηλή ανάπτυξη της οικονομίας, που έφτασε το 5,9%, αλλά και τις πολύ καλές δημοσιονομικές επιδόσεις για το 2022. Βάση λοιπόν αυτών, αναβάθμισε την προοπτική της ελληνικής οικονομίας σε "θετική", από "σταθερή" που την είχε χαρακτηρίσει σε προηγούμενη έκθεση. Επίσης, όπως  η Fitch, η DBRS, η SCOPE και η Moody's που αξιολόγησαν νωρίτερα το 2023 την οικονομία, έτσι και η S&P είχε εισέλθει  σε φάση αναμονής, κυρίως για την οικονομική πολιτική που θα εξαγγείλει η κυβέρνηση τις επόμενες ημέρες. 

Γενικά, αναγνωρίζεται το νόημα και η προοπτική των επενδύσεων στην ελληνική αγορά. Οι αποκρατικοποιήσεις, τα μεγάλα ιδιωτικά deals, η αυξημένη ροή κεφαλαίων από το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης και το νέο  ΕΣΠΑ, αλλά κυρίως η έκδηλη φιλο-επενδυτική πολιτική, δίνουν τεράστια ώθηση στην επενδυτική κίνηση. 

Ο συνδυασμός των ευκαιριών που υπάρχουν σε μια χώρα, η οποία είναι σε αναπτυξιακή μετάβαση σε συνδυασμό με την οικονομική και πολιτική σταθερότητα δημιουργούν ένα εκρηκτικά καλό μίγμα, που έχει προσελκύσει πράγματι το ενδιαφέρον των επενδυτών. Παραμένει ωστόσο σημαντική και η δραστηριοποίηση των Ελλήνων επενδυτών, ώστε να αισθανθούν μεγαλύτερη ασφάλεια και οι ξένοι επενδυτές. Στο σημείο αυτό, αναδεικνύεται η συμβολή των θεσμικών πρωτοβουλιών όπως η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων, η οποία αποτελεί διαχρονικό και αξιόπιστο συν-επενδυτή, για κάθε επενδυτική δραστηριότητα που εμπίπτει στο χαρτοφυλάκιό της.

Ολοκληρώνοντας, να τονίσω ότι οι ξένες επενδύσεις είναι σημαντικές, όχι μόνο λόγω της εισροής των κεφαλαίων, αλλά και λόγω της εξωστρέφειας που καλλιεργείται και αναπτύσσεται με το «άνοιγμα» σε άλλες χώρες. Οι επενδύσεις που πραγματοποιούνται τα τελευταία χρόνια, αλλά και ειδικά αυτές μέσω των προγραμμάτων της ΕΑΤΕ, προσελκύουν  μακροπρόθεσμους και όχι ευκαιριακούς επενδυτές, αυξάνοντας συνεπώς όχι μόνο την ποσότητα, αλλά και την ποιότητα των επενδυτών. 

    4. Είμαστε ένα βήμα πριν την επενδυτική βαθμίδα. Τι περιμένουμε να δώσει στο κρίσιμο μέτωπο των επενδύσεων? Το κλίμα σταθερότητας στο οποίο βρίσκεται η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια πιστεύετε ότι έχει συμβάλλει σε αυτό?

Όπως όλα δείχνουν,  μέχρι τέλος του έτους θα έχουμε την επιστροφή στην επενδυτική βαθμίδα, με την οποία αναμένεται να κλείσει και συμβολικά πλέον ο κύκλος της κρίσης χρέους, έπειτα από τουλάχιστον 13 χρόνια παραμονής στο junk. Όπως αντιλαμβάνεστε, ο θετικός αντίκτυπος μιας αναβάθμισης θα είναι μεγάλος και θα συμβάλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη της χώρας μας και αυτό γιατί, πολλά funds περιορίζονται, στο πλαίσιο της εντολής τους, στο να επενδύουν μόνο σε ομόλογα επενδυτικής βαθμίδας. Συνεπώς, οι αγορές θα προεξοφλήσουν τις πιθανές εισροές κεφαλαίων και θα φέρουν τις αποδόσεις των ομολόγων χαμηλότερα, μόλις ανακτηθεί η πρώτη αξιολόγηση επενδυτικής βαθμίδας. Και φυσικά, κατά αυτόν τον τρόπο, θα έχουμε πιο γρήγορες και άμεσες επενδύσεις. Η αναπόφευκτη πτώση των αποδόσεων των ομολόγων θα οδηγήσει τους επενδυτές στην αναζήτηση και άλλων, πιο αποδοτικών επενδύσεων, σαν το Venture Capital και το Private Equity.

 5. Ποιοι είναι οι τομείς που προσελκύουν τους Ξένους Επενδυτές και γιατί?

Τη χρονιά που μας πέρασε, είχαμε  ρεκόρ 30ετίας  με ποσό άνω των 7,22 δις ευρώ, για τις άμεσες ξένες επενδύσεις προς την χώρα μας, συνεχίζοντας τη σταθερά ανοδική πορεία που είχε ξεκινήσει από το 2019, με εξαίρεση μόνο τη χρονιά της πανδημίας, το 2020. Με βάση τα στοιχεία που δημοσίευσε η  Τράπεζα της Ελλάδας, η οποία καταγράφει τη ροή επενδύσεων, δηλαδή τα χρήματα που έρχονται στην Ελλάδα από μη κατοίκους της χώρας, τη "μερίδα του λέοντος" στις άμεσες ξένες επενδύσεις είχαν οι υπηρεσίες, με ένα σύνολο εισροών ύψους 4,3 δις ευρώ.

Στην κατηγορία "υπηρεσίες" θα πρέπει να τονιστεί πως αθροίζονται επενδύσεις, όπως τα data Center της Microsoft και της Digital Reality, το κέντρο Web Services από την Amazon, το κέντρο ψηφιακών δεξιοτήτων της Cisco, αλλά και τα κέντρα της Pfizer στη Θεσσαλονίκη. Όλες αυτές είναι επενδύσεις που είχαν ανακοινωθεί σταδιακά από το 2020 και μπήκαν πλέον στη φάση της υλοποίησης. Δεύτερο μεγαλύτερο μερίδιο, παρουσιάζουν οι  χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες με επενδύσεις και στον τομέα της διαχείρισης ακίνητης περιουσίας. Βέβαια και ο χώρος των ακινήτων εμφανίζεται ιδιαίτερα ελκυστικός σε επενδύσεις, καθώς πέρα από το Real Estate, καταγράφονται επενδύσεις σε ιδιωτικές αγοραπωλησίες ακινήτων.

Μεγάλο μερίδιο στις άμεσες ξένες επενδύσεις του 2022, παρουσιάζουν και οι επενδύσεις στην μεταποίηση, αλλά και οι επενδύσεις στα τρόφιμα και τα ποτά και φυσικά και σε άλλες μεταποιητικές βιομηχανίες, όπως ο τομέας της φαρμακοβιομηχανίας. Ας μην ξεχνάμε όμως και τη μεγάλη επενδυτική συμφωνία που έχουμε με οργανισμούς από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, οι οποίοι δείχνουν ιδιαίτερο  ενδιαφέρον για  επενδύσεις σε τομείς όπως η ενέργεια, η αγροδιατροφή, ο τουρισμός, η καινοτομία και η τεχνολογία.  Οι λόγοι είναι πολλοί, αλλά σαν βασικότερους θα πρέπει να ξεχωρίσουμε τη σταθερή οικονομική πολιτική της χώρας, την ποιότητα του ανθρωπίνου δυναμικού αλλά και τη γεωπολιτική σημαντικότητα της Ελλάδας, η οποία έχει χτιστεί πάνω σε χρόνιες σχέσεις φιλίας και συνεργασίας.

    6. Είναι γεγονός ότι η Ελλάδα γίνεται ένα τεχνολογικό hub ανεβαίνοντας διαρκώς σε υψηλότερο βάθρο. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα τεχνολογικά επιτεύγματα της χώρας μας?

Η χώρα μας θεωρείται πλέον τεχνολογικό hub, αποδεικνύοντας συνεχώς την εμπιστοσύνη που της δείχνουν οι ξένοι επενδυτές και οι τεχνολογικοί κολοσσοί, όπως είναι η Microsoft, η AWS, η Cisco, η HPE και η Google που έχουν επιλέξει να κάνουν επενδύσεις στην Ελλάδα. Στις παραπάνω επενδύσεις, ήρθε να προστεθεί προ ολίγων ημερών μία ακόμη ψήφος εμπιστοσύνης για τη χώρα μας, αλλά και στο ανθρώπινο δυναμικό της, όσον αφορά στον τομέα των ψηφιακών τεχνολογιών, λόγω της απόφασης της Mondelez International, μίας εκ των μεγαλύτερων εταιρειών παγκοσμίως στο χώρο των σνακς, να δημιουργήσει στην Αθήνα το κέντρο για την κυβερνοπροστασία των πληροφοριακών υποδομών της παγκοσμίως.

Όπως αντιλαμβάνεστε, συμβαίνουν εκπληκτικά τεχνολογικά επιτεύγματα στη χώρα μας, έχουμε εμβληματικές επιτυχίες (success stories) από ελληνικές επιχειρήσεις, που είναι  παγκοσμίως ανταγωνιστικές, οι οποίες δημιουργούν κύμα πρόσθετων επενδύσεων. Η Ελλάδα είναι στο επίκεντρο και πρέπει να συνεχίσουμε να  δουλεύουμε για αυτή την επιτυχία, ενισχύοντας περαιτέρω τις υποδομές, ενθαρρύνοντας την επιχειρηματικότητα και επενδύοντας στη γνώση και την εκπαίδευση.

    7. Πιστεύετε ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα που τεχνολογικά μπορεί να φέρει την καινοτομία?

Όλα τα παραπάνω δημιουργούν το υπόβαθρο, για να φέρει η χώρα μας την καινοτομία. Και θα ήθελα να σταθώ εδώ και να σας πω, ότι έχουμε πολλές καινοτόμες επιχειρήσεις, που είναι πραγματικά διαμάντια και τόσα χρόνια δυσκολεύονταν να προχωρήσουν στη χώρα μας, οπότε είτε έφευγαν στο εξωτερικό, είτε άφηναν την ιδέα τους στο συρτάρι. 

Σήμερα όμως, η κατάσταση είναι διαφορετική. Υπάρχει έκδηλη βούληση για τη στήριξη της καινοτομίας. Υπάρχουν κίνητρα, υπάρχουν χρηματοδοτικά εργαλεία, υπάρχουν δομές και υπάρχει και βελτιωμένο θεσμικό πλαίσιο. Υπάρχει στην ουσία εγρήγορση και έχουν ήδη φανεί τα αποτελέσματα. Σημειώνουμε, ότι η καινοτομία είναι βασικό κριτήριο στην επιλογή των επενδύσεων, και ειδικότερα στην ΕΑΤΕ, έχουμε εξειδικευμένο πρόγραμμα με τον τίτλο “InnovateNow”, ύψους 100 εκ. ευρώ, χρηματοδοτούμενο από το Ταμείο Ανάκαμψης, που έρχεται να πλαισιώσει το “AccelerateTT” και το “4IR”.

Η Ελλάδα κάνει ήδη το επόμενο βήμα και συμμετέχουμε, σε ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, όχι απλώς για την ενίσχυση της καινοτομίας, αλλά και για τη διατήρηση των καινοτόμων επιχειρήσεων στην Ευρώπη. Το Φεβρουάριο του 2022  αποφασίστηκε η δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού μηχανισμού, «Scale-Up Initiative», που αφορά στη χρηματοδότηση των τεχνολογικών Scales-up, δηλαδή των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, με άμεσες προοπτικές κλιμάκωσης, που μπορούν να διαδραματίσουν μελλοντικά ηγετικό ρόλο σε παγκόσμιο επίπεδο στις νέες τεχνολογίες.

Οι επιχειρήσεις αυτές, όπως διαπιστώθηκε, διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο στον ψηφιακό και βιώσιμο μετασχηματισμό των ευρωπαϊκών οικονομιών των κρατών – μελών. Στην ΕΑΤΕ, έχουμε αποφασίσει να συμμετέχουμε με κεφάλαια ύψους έως 200 εκατ. ευρώ, μέσω επενδυτικών σχημάτων, σε τέτοιου είδους καινοτόμες επιχειρήσεις, σε συνεργασία με τη Bpifrance και με τους άλλους Ευρωπαίους εταίρους μας, για να συμβάλουμε συντονισμένα προς αυτήν την κατεύθυνση.

    8. Ο ρόλος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Ελλάδα είναι σημαντικός γιατί στηρίζει την οικονομία. Ποια είναι η στρατηγική που έχει χαράξει η ΕΑΤΕ για τις επιχειρήσεις αυτές? Θα μπορούσατε να μας αναφέρετε παραδείγματα?

Η ΕΑΤΕ, σε συνεργασία με τα αρμόδια Υπουργεία, είναι πάντοτε σε εγρήγορση, ώστε να αφουγκράζεται τις ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας και να δημιουργεί στοχευμένα  προγράμματα, ώστε να αντιμετωπίζει τυχόν χρηματοδοτικά κενά, αλλά και να βοηθά στην ανάπτυξη της ελληνικής επιχειρηματικότητας.

Όλα μας τα προγράμματα εστιάζουν στη στήριξη της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας στη χώρας μας. Τα επενδυτικά σχήματα, στα οποία συμμετέχουμε, υλοποιούν επενδύσεις σε επιχειρήσεις, που δραστηριοπούνται στο χώρο της τεχνολογίας, της ενέργειας, των τροφίμων, της μεταποίησης, των logistics κλπ. Η Ευρωπαϊκή συγκυρία είναι ευνοϊκή, καθώς και η ΕΕ έχει σχεδιάσει πληθώρα προγραμμάτων και δομών, προς την κατεύθυνση αυτή, που λειτουργούν συμπληρωματικά και ενισχυτικά προς τις εθνικές πρωτοβουλίες.  

    9. Ποια είναι τα βασικά στοιχεία του νέου χρηματοδοτικού προγράμματος Q-Equity ύψους 400 εκ. ευρώ? Ποιες ανάγκες και χαρακτηριστικά του Ελληνικού επιχειρείν ώθησαν στην δημιουργία αυτού του προγράμματος?

Το Q-Equity είναι το νέο πρόγραμμα της ΕΑΤΕ ύψους 400 εκατ. ευρώ, το οποίο υλοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης - NextGenerationEU, για την ενίσχυση της Ελληνικής επιχειρηματικότητας και με στόχο να συμβάλει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας του επιχειρείν στη χώρα μας και στην προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων από το εξωτερικό.

Θα πρέπει να διευκρινιστεί, ότι το πρόγραμμα αυτό, όπως και τα υπόλοιπα προγράμματα της ΕΑΤΕ, είναι σχεδιασμένο για την υλοποίηση επενδύσεων σε επιχειρήσεις, μέσω ενδιάμεσων χρηματοδοτικών σχημάτων (venture capital funds).  Το συγκεκριμένο  πρόγραμμα ανταποκρίνεται σε μία ανάγκη της αγοράς για επενδύσεις κεφαλαίου σε ένα σύνολο εταιρειών, που ουσιαστικά καλύπτουν το 99% του τύπου εταιρειών της Ελλάδας. Συνεπώς, πρόκειται για ένα πρόγραμμα σχεδιασμένο με βάση τα δεδομένα της χώρας, μια στοχευμένη χρηματοδοτική παρέμβαση, που έρχεται να συνοδεύσει και τα υπόλοιπα προγράμματα της ΕΑΤΕ.

Να τονίσω ότι στην αγορά σήμερα, όπως έχει διαμορφωθεί, ο ρόλος του equity είναι ιδιαίτερα σημαντικός, καθώς είναι απαραίτητο συστατικό για την ενίσχυση της κεφαλαιακής διάρθρωσης των επιχειρήσεων και την αποτελεσματική πρόσβαση σε δανεισμό, με ελκυστικούς όρους.

    10. Ποιο είναι το μέλλον κατά την γνώμη σας των μικρομεσαίων αγροδιατροφικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα? Σε ποια χρηματοδοτικά εργαλεία μπορεί να στραφεί μια τέτοια επιχείρηση?

Η Ελλάδα διατηρεί διαχρονικά ένα πλεονέκτημα ποιότητας, στον εν λόγω κλάδο. Επίσης έχει μια μοναδική ευκαιρία να αξιοποιήσει έξυπνα, γρήγορα και αποτελεσματικά πόρους ύψους 77 δισ. ευρώ, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και του νέου ΕΣΠΑ. Οι πόροι αυτοί συνιστούν το μεγαλύτερο χρηματοδοτικό πακέτο, που έχει διατεθεί ποτέ στη χώρα.

Πρόκειται για μια εξαιρετική ευκαιρία, για την ανασύσταση του παραγωγικού προτύπου της χώρας. Για τη μετάβαση σε ένα νέο, υγιές και ανθεκτικό μοντέλο ανάπτυξης, το οποίο θα στηρίζεται στην παραγωγή εξαγώγιμων προϊόντων και υπηρεσιών, με υψηλή προστιθέμενη αξία.

Ένα μοντέλο, που θα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις και στις ευκαιρίες της ψηφιακής εποχής και της οικονομίας της γνώσης. Να σημειώσουμε σε αυτό το σημείο, ότι επενδύσεις που έγιναν πριν αρκετά χρόνια, όπως π.χ. στον Κρόκο Κοζάνης και τη Μαστίχα Χίου, από επενδυτικά ταμεία στα οποία συμμετείχε το (τότε) ΤΑΝΕΟ, συνέβαλλαν σημαντικά στην ανάπτυξη και το μετασχηματισμό των επιχειρήσεων αυτών. Όπως λοιπόν αντιλαμβάνεστε, σίγουρα θα υπάρξουν καινοτόμες εταιρείες που θα αντλήσουν χρηματοδότηση από τα επενδυτικά σχήματα, τα οποία θα προκύψουν υπό το νέο πρόγραμμα (Q-Equity). Το ίδιο ισχύει και για τα επενδυτικά ταμεία, στο πλαίσιο των άλλων προγραμμάτων της ΕΑΤΕ (π.χ. InnovateNow, Made in Greece).

Είναι στο χέρι τους να αδράξουν την ευκαιρία, να πείσουν τους επαγγελματίες διαχειριστές για το όραμα και το πλάνο τους και να αξιοποιήσουν τα διαθέσιμα κεφάλαια. Τα τελευταία χρόνια, στη χώρα μας, υπάρχει μια άνθηση όσον αφορά σε παραδοσιακά αλλά και σύγχρονα χρηματοδοτικά  εργαλεία (επενδύσεις μετοχικού κεφαλαίου, Αναπτυξιακός Νόμος, ΕΣΠΑ, Ευρωπαϊκά προγράμματα, δανειακά κεφάλαια, εγγυήσεις δανείων και εγγυήσεις εξαγωγών), τα οποία συνθέτουν μια χρηματοδοτική  βεντάλια πολλαπλών επιλογών, που δρουν διακριτά αλλά και συνδυαστικά και τα οποία είναι διαθέσιμα για επιχειρήσεις με ρεαλιστικά, βιώσιμα και αποδοτικά επιχειρηματικά πλάνα.

    11. Ήδη το fund των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων έχει πραγματοποιήσει στην Ελλάδα επενδύσεις. Ποια είναι η ροή των επενδυτικών προτάσεων που είναι στο τραπέζι?

Οι επενδυτικοί οργανισμοί των ΗΑΕ, Mubadala και ADQ , με τους οποίους συνεργάζεται στενά η ΕΑΤΕ, εξετάζουν ήδη πολλές επενδυτικές προτάσεις και αναμένουμε ότι σύντομα, θα έχουμε θετικές εξελίξεις. Ειδικότερα, η Mubadala έχει ήδη συμμετάσχει σε δύο επενδυτικά σχήματα (Venture Capital / Private Equity funds) από το χαρτοφυλάκιο της ΕΑΤΕ και τις επόμενες ημέρες θα ολοκληρωθεί και η τρίτη συμμετοχή της.

Παράλληλα, μέσω της αδιάκοπης συνεργασίας μας, συνεχίζεται η  παρακολούθηση της αγοράς και η αλληλεπίδραση με διαχειριστές κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών, για τη διερεύνηση πρόσθετων συνεπενδύσεων.  Είμαι βέβαιη, ότι οι επενδύσεις, που θα υλοποιηθούν το επόμενο χρονικό διάστημα στη χώρα μας, θα είναι πολλές και εμβληματικές, αναγνωρίζοντας την εξωστρέφεια της  χώρα μας και τη δουλειά που έχει γίνει όλα αυτά τα χρόνια.

    12. Εσείς προσωπικά ως Διευθύνουσα Σύμβουλος της ΕΑΤΕ, θεωρείτε ότι η Ελλάδα θα κερδίσει το στοίχημα της εξωστρέφειας?

Η Ελλάδα έχει ήδη κερδίσει το στοίχημα της εξωστρέφειας. Άλλωστε ποτέ δεν σταμάτησε να την επιζητά. Η Ελλάδα, μια χώρα μικρή  που έχει όμως δεσπόζουσα θέση στην κατεξοχήν εξωστρεφή βιομηχανία της ναυτιλίας, ποτέ δεν υπήρξε φοβική προς την εξωστρέφεια. Έχουμε ήδη πολλές και μεγάλες επενδύσεις και αναμένονται και άλλες.

Το αποτέλεσμα που βλέπουμε, ή που θα δούμε να εξελίσσεται στο μέλλον και θα έχει θετικό πρόσημο για τη χώρα μας, είναι αποτέλεσμα δουλειάς που έχει γίνει όλα αυτά τα χρόνια. Όπως ανέφερα νωρίτερα, η ΕΑΤΕ ξεκίνησε την πορεία της το 2000 ως ΤΑΝΕΟ,  με  μικρότερες αλλά ουσιαστικές επενδύσεις, προς όφελος του ελληνικού κράτους. Σε συνδυασμό με τα προγράμματα Jeremie και Equifund του EIF, η χώρα μας κατάφερε να παραμείνει όρθια, ακόμα και τα χρόνια της οικονομικής κρίσης και φυσικά όταν μπόρεσε να αυξήσει τα επενδυτικά της κεφάλαια, άρχισε να χτίζει περαιτέρω την εξωστρέφειά της και να αποδεικνύεται ελκυστική για επενδύσεις. Οφείλω να τονίσω, ότι η Ελλάδα πλέον πρωτοστατεί, καινοτομεί και αποτελεί πρότυπο για άλλες χώρες και φυσικά έχει περάσει ανεπιστρεπτί η περίοδος, που απλώς αντιγράφαμε ή ακολουθούσαμε. 

    13. Ένα από τα καυτά ζητήματα της εποχής μας είναι η βιώσιμη χρηματοδότηση Ποια είναι τα κριτήρια της ΕΑΤΕ ως προς το ESG για να ανοίξει περισσότερο την βεντάλια των επενδύσεων? Υπάρχουν κίνητρα που δίδονται προς αυτήν τη κατεύθυνση?

Καθώς οι πολίτες, οι επιχειρήσεις και οι κυβερνήσεις προσπαθούν να συγχρονιστούν με το θέμα της Αειφορίας σε παγκόσμιο επίπεδο, οι προκλήσεις, που συνδέονται με τα κριτήρια ESG, δεν οδηγούν μόνο στη δημιουργία καλύτερων επιχειρήσεων, αλλά συμβάλλουν επίσης, στην επίτευξη μακροπρόθεσμων επιδόσεων και αξίας για τους επενδυτές. Ως εκ τούτου, τα κριτήρια αυτά μπορούν να αποτελέσουν βασικό εργαλείο για τους επενδυτές, κατά την εξέταση της βιωσιμότητας, του ηθικού αντίκτυπου και της δημιουργίας βιώσιμης ανάπτυξης.

Για παράδειγμα, μέσω των κριτηρίων, οι επενδυτές μπορούν να αποφασίσουν, αν η επένδυσή τους θα έχει θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον, στην κοινότητα και σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, πέρα από το οικονομικό όφελος. Με απλά λόγια, θα γνωρίζουν εκ των προτέρων, αν θα συμμετάσχουν σε μια Υπεύθυνη Βιώσιμη Επένδυση. Στην Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων (π.ΤΑΝΕΟ), ενισχύουμε τις βιώσιμες επενδύσεις συνεχώς με τη χρήση εργαλείων equity χρηματοδότησης, τα οποία αναπροσαρμόζουμε συνεχώς και τα οποία απευθύνονται σε fund managers.

Και το υπογραμμίζουμε αυτό γιατί, σύμφωνα με τη μελέτη της PwC «Global Private Equity Responsible Investment 2021», το 72% των μεγάλων επενδυτικών funds αξιολογούν τους σχετικούς κινδύνους, αλλά και τις ευκαιρίες που αφορούν θέματα ESG, προτού προχωρήσουν στη λήψη επενδυτικών αποφάσεων, ενώ το 65% αναφέρει ότι, έχουν ήδη σχεδιάσει κι ενσωματώσει ολοκληρωμένη στρατηγική για πράσινες επενδύσεις και συγκεκριμένα εργαλεία αξιολόγησης επίδοσης των εταιρειών. Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι εκτιμήσεις της έρευνας της PwC «EU Private Markets: ESG Reboot», σύμφωνα με τις οποίες, μέχρι το 2025 αναμένεται να τριπλασιαστούν τα επενδυτικά κεφάλαια στην Ευρώπη, τα οποία θα απορροφηθούν αποκλειστικά από εταιρείες, που ενσωματώνουν στη στρατηγική τους κριτήρια ESG. Υπάρχει λοιπόν μια σημαντική ευκαιρία για υφιστάμενους αλλά και νέους επιχειρηματίες.

Η επιχειρηματικότητα παραμένει βασικός λίθος της οικονομίας και είναι απαραίτητο να ενσωματωθεί πλήρως στο φάσμα λύσεων για την υγιή ανάπτυξη με κοινωνικό αποτύπωμα. Αυτό σημαίνει, ότι υπάρχει ανάγκη για συστηματική και διαρκή εκπαίδευση των επιχειρηματιών, ώστε να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στις συνεχώς μεταβαλλόμενες απαιτήσεις. 

    14. Αν επαναλάβουμε αυτήν μας την συνέντευξη έναν χρόνο μετά, που βλέπετε να κλείνει η ψαλίδα των επενδύσεων?

Θα την έβλεπα να ανοίγει μάλλον και όχι να κλείνει. Και λέω να ανοίγει, γιατί θεωρώ πως οι επενδύσεις στη χώρα μας, δε θα περιοριστούν μόνο σε έναν ή σε δύο τομείς, αλλά θα διευρυνθούν σε περισσότερους τομείς της ελληνικής επιχειρηματικότητας. Προσδοκώ, ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις, κυρίως μέσω της εξωστρέφειας, θα αποκτήσουν σημαντικά μεγέθη και θα πρωτοστατήσουν σε περιφερειακό αλλά και διεθνές επίπεδο.

    15. Ακούμε συνεχώς για διαχειριστές επιχειρηματικών κεφαλαίων – fund managers. Ποιος είναι ο ρόλος τους στην ελληνική επιχειρηματικότητα αλλά και ποιος ο ρόλος της ΕΑΤΕ στη στήριξη των επιχειρηματικών κεφαλαίων στη χώρα μας;

Τα τελευταία χρόνια, παρακολουθούμε στη χώρα μας, να συντελείται μια τεράστια ευκαιρία για υφιστάμενους αλλά και για νέους επιχειρηματίες, καθώς πλέον έχει δημιουργηθεί το απαραίτητο οικοσύστημα, έχουν εξασφαλισθεί οι απαραίτητοι πόροι και έχουν διαμορφωθεί τα απαραίτητα κανάλια συνδυαστικής εισροής κεφαλαίου και τεχνογνωσίας, για την ανάπτυξη καινοτόμων επιχειρηματικών ιδεών, όπως τα προγράμματα που σχεδιάζουμε και υλοποιούμε στην ΕΑΤΕ. Και θέλω να σταθούμε εδώ, γιατί στην Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων, αφουγκραζόμαστε με μεγάλη προσοχή τις ανάγκες της αγοράς.  Φυσικά, υπάρχει ανάγκη για συστηματική και διαρκή εκπαίδευση των επιχειρηματιών, ώστε να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά, στις συνεχώς μεταβαλλόμενες απαιτήσεις.

Όμως, απαιτείται και ενθάρρυνση νέων ανθρώπων με ενδείξεις επιχειρηματικού πνεύματος, προβολή θετικών επιχειρηματικών προτύπων που εμπνέουν, απομυθοποίηση της αποτυχίας και στοχευμένη «καθοδήγηση» από ανθρώπους της αγοράς και της ακαδημαϊκής κοινότητας, ώστε να εμπλουτιστεί η χώρα με καινοτόμες ιδέες, με φρέσκιες συμπεριφορές και με σύγχρονα επιχειρηματικά πρότυπα. Συνδυάζοντας τα παραπάνω, γίνεται αντιληπτό ότι τα κεφάλαια πρέπει να είναι «έξυπνα» και εδώ έρχεται να αναδειχθεί ο ρόλος των διαχειριστών κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών (VC/PE), οι οποίοι αποτελούν μια νέα κατηγορία «επιχειρηματιών». Ο ρόλος τους είναι κρίσιμος για την αλυσίδα της αξίας, που οι ίδιοι οφείλουν να συνθέσουν, ώστε να δημιουργήσουν υπεραξίες για τις επιχειρήσεις και τους επενδυτές τους, ειδικά δε, όσοι ασχολούνται με τις επενδύσεις στην καινοτομία και στις νεοφυείς επιχειρήσεις.

Οι επιχειρηματίες αυτοί θα πρέπει να διαθέτουν πολυδιάστατες ικανότητες, όπως να εντοπίζουν ευκαιρίες, να αντιλαμβάνονται τις προκλήσεις, να αντιμετωπίζουν τους κινδύνους, να προσαρμόζονται στις απαιτήσεις, να διαπραγματεύονται, να πείθουν, να συνδράμουν και να ελέγχουν ταυτόχρονα, να επιδιώκουν αποδόσεις, αλλά και να ξεπερνούν τις αποτυχίες, μαθαίνοντας. Οι διαχειριστές δουλεύουν σε ομάδες και είναι ένα από τα βασικά στοιχεία που χρειάζεται η ελληνική οικονομία, για να αναδειχθεί.

Φυσικά, όπως σε κάθε ομάδα, η δύναμή της προέρχεται από τη σύνθεση και την πολυμορφία των επιμέρους δυνάμεων των μελών της. Στο σημείο αυτό, εισέρχονται οι αρχές της συμπερίληψης, όχι απαραίτητα λόγω της κοινωνικής ορθότητας, κυρίως διότι η ποικιλομορφία οδηγεί, πέραν των άλλων, και σε δημιουργία υψηλότερης αξίας. Η ΕΑΤΕ δουλεύει συστηματικά, ώστε το παλιό ρητό «πολλά ικανά μυαλά είναι καλύτερα από ένα πάρα πολύ ικανό μυαλό» να αλλάξει σε «πολλά ικανά και διαφορετικά μυαλά είναι πιο αποδοτικά από πολλά ικανά μυαλά»

    16. Διαβάζοντας το βιογραφικό σας, βλέπουμε ότι είστε Πρόεδρος του EVFIN; Μπορείτε να μας εξηγήσετε τι είναι το EVFIN?

Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Επενδυτών Κεφαλαίων Επιχειρηματικών Συμμετοχών, δηλαδή το EVFIN, είναι μια πλατφόρμα διαλόγου, που εγκαινιάστηκε το 2011 από μεγάλους εθνικούς επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων (VC), ως απάντηση στη συνεχιζόμενη κρίση χρηματοδότησης του τομέα αυτού σε ολόκληρη την ΕΕ.. Δεδομένου του βασικού ρόλου που διαδραματίζουν τα επιχειρηματικά κεφάλαια στην ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη της ΕΕ, τα μέλη του EVFIN ανταλλάσσουμε, κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεών μας, βέλτιστες πρακτικές για τα κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών, ενώ  προσπαθούμε να  ενισχύουμε την ικανότητα των οργανισμών μας, να βελτιώνουμε το περιβάλλον χρηματοδότησης ιδίων κεφαλαίων στις χώρες μας και ταυτόχρονα να αναπτύσσουμε μια κοινή αντίληψη της αγοράς στην ΕΕ.

Φυσικά, η πρωτοβουλία του EVFIN συμπληρώνει τη γενική δραστηριότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ιδιωτικών Κεφαλαίων και Επιχειρηματικών Συμμετοχών (Invest Europe). Θέλω όμως να σας πω, ότι είμαστε πολύ περήφανοι που ο οργανισμός μας πρωτοστάτησε στη δημιουργία του συγκεκριμένου θεσμού και πραγματικά είναι τιμή μου που ανέλαβα την Προεδρία για το διάστημα 2022-2023. Σε λίγες ημέρες θα φιλοξενήσουμε για τρίτη φορά στην Αθήνα την ολομέλεια του EVFIN, και αισιοδοξούμε ότι με τη συσσωρευμένη εμπειρία μας και τη διαρκή ανταλλαγή απόψεων και προτάσεων, θα συμβάλλουμε  θετικά στην περαιτέρω ανάπτυξη των επιχειρηματικών κεφαλαίων στην Ευρώπη