Αλτσχάιμερ: Δεν ευθύνονται τα γηρατειά - Ακοή, ύπνος & κληρονομικότητα οι βασικοί παράγοντες - Πώς επηρεάζουν οι τραυματισμοί

Οι επιστήμονες καταλήγουν μέσα από έρευνα ότι η Νόσος του Αλτσχάιμερ δεν σχετίζεται με τα γηρατειά, όπως πιστεύουν οι περισσότεροι.

«Γνωρίζουμε πλέον ότι τα μέτρα πρόληψης σε ό,τι αφορά στους παράγοντες κινδύνου μπορούν να επηρεάσουν θετικά την εξέλιξη της νόσου και να μειώσουν τον κίνδυνο άνοιας”, λέει ο επικεφαλής του Κέντρου Πρόληψης Αλτσχάιμερ της Κολωνίας, Φρανκ Γιέσεν.

“Ο υγιεινός τρόπος ζωής δραστήριων ανθρώπων θεωρείται ότι αντιπροσωπεύει μέχρι και το 40% του κινδύνου για το αν θα πάθει κανείς άνοια ή όχι”.

Μέχρι πριν λίγα χρόνια το Αλτσχάιμερ ονομαζόταν γεροντική άνοια, ωστόσο οι έρευνες έδειξαν ότι δεν σχετίζεται με τη γήρανση. Συνεπώς έπαψε να χρησιμοποιείται ο συγκεκριμένος όρος. Μάλιστα το Αλτσχάιμερ μπορεί να εκδηλωθεί και σε πιο μικρές ηλικίες, αν και δεν είναι συχνό φαινόμενο.

Το 2020 διεθνής ομάδα ερευνητών (The Lancet Commission on Dementia and Prevention) απαρίθμησε δώδεκα παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης του Αλτσχάιμερ, ο οποίος ανήκει στην ομάδα νευροεκφυλιστικών νοσημάτων.

Οι παράγοντες κατατάσσονται ανάλογα με την ηλικία.

Έτσι, η κακή ή ελλειπής εκπαίδευση περιλαμβάνεται στους παράγοντες κατά την μικρή ηλικία.

Στην ώριμη ηλικία θα πρέπει να εντάξουμε την απώλεια ακοής, την υψηλή αρτηριακή πίεση, τις κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, την επιβλαβή κατανάλωση αλκοόλ και την παχυσαρκία.

Στις μεγαλύτερες ηλικίες σημαντικό ρόλο παίζουν το κάπνισμα, η κατάθλιψη, η κοινωνική απομόνωση, η σωματική αδράνεια, ο διαβήτης και η ατμοσφαιρική ρύπανση.

«Ο εγκέφαλος χρειάζεται διέγερση»

«Ο κατάλογος αυτός βασίζεται σε επιδημιολογικά δεδομένα και έχει περιορισμένη μόνο χρησιμότητα, σαν ένα εγχειρίδιο οδηγιών για τον καθένα», επισημαίνει ο ερευνητής πρόληψης Γιόχεν Ρενέ Τίριαν από το Γερμανικό Κέντρο Νευροεκφυλιστικών Νοσημάτων (DZNE) στο Γκράιφσβαλντ.

Επιπλέον, επισημαίνεται ότι υπάρχουν και κάποια πράγματα που δεν μπορεί να τα υπολογίσει κανείς, όπως ένας τραυματισμός στο κεφάλι. Επίσης, υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά που δεν είναι εύκολο να κατηγοριοποιηθούν ως παράγοντες ή συμπτώματα. Για παράδειγμα, η κοινωνική απομόνωση δεν είναι σίγουρο αν έρχεται ως αποτέλεσμα της άνοιας ή αν αποτελεί μια από τις αιτίες της.

«Υπάρχουν όμως και παράγοντες που έχουν αποδειχθεί σαφώς και χωρίς αμφισβήτηση ότι μπορούν να επηρεάσουν», λέει ο Tίριαν.

Αυτοί περιλαμβάνουν τη διατροφή, την άσκηση, το κάπνισμα, αλλά και το σωματικό βάρος.

Θετικά επηρεάζει οτιδήποτε προκαλεί νοητική διέργεση, όπως το σκάκι ή ένα παζλ, αλλά και η πολιτιστική αλληλεπίδραση, όπως το να διαβάζει κανείς ένα βιβλίο ή να βλέπει τηλεόραση με την παρέα του.

«Κι όταν κάνουμε λόγο για προφύλαξη από τη νόσο Αλτσχάιμερ στο επίκεντρο έρχεται το θέμα της κοινωνικής δραστηριότητας» λέει ο Τίριαν. Αποδείξεις για τη χρησιμότητά της υπάρχουν από την περίοδο της πανδημίας. Λόγω των αυστηρών κανόνων στους οίκους ευγηρίας η άνοια πολλών υπερηλίκων επιδεινώθηκε.

“Η έλλειψη κοινωνικών δραστηριοτήτων και συναισθηματικών επαφών οδήγησε σε σοβαρή επιδείνωση των νοητικών λειτουργειών και της κατάσταση της υγείας τους".

Οι τρεις βασικές αιτίες πίσω από το Αλτσχάιμερ

Ο ειδήμων από την Κολωνία Φρανκ Γιέσεν τονίζει ότι υπάρχουν τρεις βασικοί παράγοντες για την εμφάνιση ή μη της νόσου.

Ο ένας είναι η καλή ακοή. «Ο εγκέφαλος χρειάζεται ακούσματα που να τον διεγείρουν» λέει. «Οι άνθρωποι που δεν έχουν τέτοια ερεθίσματα έχουν υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν αλτσχάιμερ. Όπως το ίδιο σημαντικό είναι η χρήση γυαλιών όρασης όταν κανείς δεν βλέπει καλά, αλλά και τα ακουστικά βαρηκοΐας».

Το δεύτερο σημαντικό στοιχείο που επισημαίνει είναι ο καλός ύπνος, ενώ ο τρίτος παράγοντας που δεν μπορεί να αλλάξει είναι η κληρονομικότητα και προδιάθεση

«Χρόνια διαταραχή του ύπνου αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας», λέει ο Γιέσεν. «Ο εγκέφαλος αναζωογονείται κατά τη διάρκεια του ύπνου. Οι πλάκες αμυλοειδούς πρωτεΐνης που χρησιμοποιεί διασπώνται, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της άνοιας».

Για τις κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, ο ειδικός επισημαίνει ότι αφορούν μόνο σοβαρούς τραυματισμός. “Οι επαγγελματίες ποδοσφαιριστές που κάνουν πολλή προπόνηση με το κεφάλι, αλλά και οι πυγμάχοι έχουν αυξημένο κίνδυνο άνοιας”, λέει ο Γερμανός ειδικός.