Όταν ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος έδωσε μία σπάνια συνέντευξη στο Γιώργο Δουατζή - "Είναι ερωτική πράξη αυτό που συντελείται μεταξύ σκηνής & πλατείας - Ένα καταπληκτικό ταξίδι"

Η σειρά παλαιότερων συνεντεύξεων του Γιώργου Δουατζή με ανθρώπους των Γραμμάτων και των Τεχνών, τις οποίες δημοσιεύει το Fractal, έχουν στόχο την καταγραφή της ζωής και των απόψεων προσωπικοτήτων που σημάδεψαν με το έργο τους το σύγχρονο πολιτιστικό γίγνεσθαι. Η επαναδημοσίευσή τους σε ηλεκτρονική μορφή κάνει ευκολότερη την πρόσβαση σε ένα ενδιαφέρον υλικό με διαχρονική αξία.

«Στο δικό μου ταξίδι δε χάραζα και δε χαράζω πορείες όμοιες ή παράλληλες. Για να φτάσω το δικό μου στόχο, θα ήθελα να μην χρειάζονται χάρτες και πανιά, παρά αξιοσύνη να μπορώ να μιλάω με τα άστρα και να νιώθω τους ανέμους. Να είμαι αποφασισμένος ακόμα και για ναυάγιο» λέει ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος. Και όχι μόνο δε ναυάγησε, αλλά επέδειξε μια σπάνια αξιοσύνη, τιμώντας το ελληνικό θέατρο και την υποκριτική τέχνη στη χώρα μας.

Το δικό σας παρελθόν…

Το δικό μου παρελθόν έχει σχέση με το παρόν μου και ελπίζω το αύριο να είναι το άθροισμα αυτών των δύο. Άθροισμα που περιέχει σκληρή δουλειά, επιλογές, μέτρο, λάθη, μνήμη και σεβασμό στις μικρές και μεγάλες αξίες της ζωής μας. Το δικό μου χτες ήταν η αρχή ενός άγνωστου ταξιδιού.

Εφόδια στο ταξίδι;

Μοναδικά εφόδια είχα ο μπούσουλας του θεάτρου που μου έμαθε ο δάσκαλος μου Κάρολος Κουν και η ανατροφή που πήρα από το σπίτι μου. Πολύτιμα και τα δύο, γιατί μου έδωσαν τη δυνατότητα να είμαι ανοιχτός στη τέχνη του θεάτρου και στην κοινωνία. Την τέχνη του θεάτρου πρέπει να μάθεις να την υπηρετείς σαν θρήσκος και ιερόσυλος μαζί.

Ταξίδι σημαίνει πορεία ή τελικός προορισμός;

Το ταξίδι, η πορεία είναι η γοητεία.

Το αύριο;

Το αύριο θα ήθελα να είναι άγνωστο, για να είναι γοητευτικό. Να φέρνει τη σοφία από την πείρα των λαθών μου και να είναι αξιόπιστο, αναγνωρίσιμο από το χθες και το σήμερα.

Πρώτο θεατρικό σκίρτημα;

Το πρώτο σκίρτημα ήταν στην τρίτη Δημοτικού, όταν απήγγειλα ένα ποίημα και κάτι κινήθηκε μέσα μου. Έπαιξα πρώτη φορά,  τελειώνοντας το πέμπτο Γυμνάσιο στα Εξάρχεια, στην ετήσια παράσταση στο θέατρο Κεντρικόν. Αρκετοί από εκείνο το Γυμνάσιο γίναμε ηθοποιοί, κατεβήκαμε στο υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης.

Πότε είπατε «τώρα θα γίνω ηθοποιός»;

 Δεν το ήθελα. Από φόβο και ευθύνη. Φοβόμουν. Θυμάμαι ότι ο γυμνασιάρχης παρότρυνε τους γονείς μου να με στείλουν σε Δραματική Σχολή.

Και φτάνετε για εξετάσεις στον Κουν.

Την ημέρα των εισαγωγικών εξετάσεων κόντευα να σκοτωθώ. Δεν ήξερα το χώρο, είχε δυο σκαλάκια που δεν τα είδα και βρέθηκα πεσμένος φαρδύς – πλατύς μπροστά στην επιτροπή. Θυμάμαι τον Βασίλη Διαμαντόπουλο που ήταν στην επιτροπή, να γελάει με αυτό το χυμώδη τρόπο που γελούσε ο Βασίλης… Εγώ, να ανοίξει η γη να με καταπιεί. Που να φανταζόμουν ότι χρόνια μετά θα έπαιζα μαζί του και θα είχαμε αυτή την τηλεοπτική επιτυχία με το «Εκείνος κι Εκείνος» του Μουρσελά… Όταν σηκώθηκα, το δεξί μου πόδι πήγαινε σαν πολυβόλο. Έτρεμα από το τρακ. Είπα ένα ποίημα του Καβάφη και τελικά πέρασα. Φαίνεται πως το μάτι του Κουν έβλεπε παραπάνω από το τρακ μου.

Κι από κει αρχίζει το ταξίδι όπως λέτε.

Το υπέροχο ταξίδι… Τελειώνοντας τη Σχολή μπήκα στο Θέατρο Τέχνης, έπαιξα στους Όρνιθες κι έμεινα εκεί ένα χρόνο. Πρώτη μου επιτυχία, τα «Νέα παιδιά» του Αντρέ Ζωζέ Λακού. Αμέσως μετά με πήρε ο Κώστας Μουσούρης. Τότε λέγαμε ότι αυτός είναι το τελωνείο του θεάτρου. Όποιος δούλευε μαζί του κι έκανε επιτυχία, ήταν αποδεκτός πλέον στο ελεύθερο θέατρο. Τρία χρόνια εκεί και μετά με πήρε η φόρα του θεάτρου.

Τι σας ζεσταίνει περισσότερο στο θέατρο;

Η άμεση επικοινωνία με τον κόσμο. Η ερωτική πράξη που συντελείται μεταξύ σκηνής και πλατείας. Αυτό το μυστηριώδες μπαλάκι που παίζεται, είναι ένα καταπληκτικό ταξίδι. Οι παύσεις, το τρίξιμο της καρέκλας, ο βήχας του θεατή. Ένα γοητευτικό ταξίδι μέσα σε ένα χώρο ο οποίος διαρκώς αλλάζει. Γι αυτό και δεν τρελαίνεσαι παίζοντας συνεχώς το ίδιο έργο.

Η επανάληψη δεν φθείρει;

Δεν είναι επανάλήψη, είναι μια συνεχής, μια καινούργια κατάκτηση.

Κάθε παράσταση και άλλη;

Βεβαίως. Έχεις άλλον τροφοδότη από κάτω, άλλο κοινό. Μια παράσταση μπορεί να είναι καλύτερη από την άλλη, επειδή έχει καλύτερο αποδέκτη. Αν ήξεραν οι θεατές το μερτικό τους σε μια καλή παράσταση, θα φεύγανε διπλάσια ευτυχείς από την αίθουσα. Ο κόσμος είναι συντελεστής της παράστασης.

–          Η τηλεόραση, ο φακός της κάμερας;

–          Ο φακός ως μέσο,  έχει ενδιαφέρον. Αν φανταστούμε ότι είμαστε σε χειρουργείο και κάνουμε εγχείρηση, με τον κινηματογράφο και την τηλεόραση κάνουμε εγχείρηση με νυστέρι. Στο θέατρο με παραδοσιακό μαχαίρι. Στο θέατρο πρέπει να είσαι πιο κουβαρντάς και να έχεις και την αλήθεια σου μαζί.

–          Και στο φακό όχι;

–          Εκεί πρέπει να είσαι τσιγκούνης. Σε πλησιάζει πολύ κοντά ο φακός, που παίζει το ρόλο του θεατή και σε εκθέτει, πρέπει οι ποσότητες σου να δίδονται στο ελάχιστο. Γι αυτό και είναι δύσκολη η διαδρομή ανθρώπων από την τηλεόραση και τον κινηματογράφο στο θέατρο, ενώ το αντίθετο είναι πολύ πιο εύκολο.

–          Υποδύεσαι κάποιον, τον παριστάνεις, αλλά δεν είσαι εσύ, ούτε αυτός. Τι αίσθηση σας δίνει όλο αυτό;

–          Υπάρχει ένας μύθος γύρω από αυτό. Τάχα όταν παίζω έναν ψυχοπαθή, για να συνέλθω θα κάνω τρεις – τέσσερις ώρες, όπως λένε διάφοροι. Εγώ νιώθω αυτό που πρέπει να νιώθει ο ηθοποιός. Νιώθω να εκθέτω τον εαυτό μου, την ουσιαστική μου αλήθεια, όχι την κοσμική, της καθημερινότητας και της συναλλαγής. Είμαι συνεχώς διαθέσιμος πάνω στη σκηνή.

–          Αυτό προϋποθέτει μια γενναιότητα.

–          Είναι πολύ δύσκολο να γυμνώνεσαι. Να βγάζεις τα φύλλα από αυτό το κρεμμύδι που είσαι, να βγάζεις την ψίχα του. Να βγάζεις τους σοβάδες που σου έχει κολλήσει η μάνα σου, η οικονομική σου κατάσταση, η προσωπική σου ζωή. Να βγάζεις τις αλήθειες που έχεις στο μαξιλάρι σου.

–          Δεν είναι και οι αλήθειες του συγγραφέα;

–          Οι αλήθειες του συγγραφέα υπάρχουν, αλλά υλικό σου είναι η δική σου αλήθεια. Αυτό που λέμε για κάποιον, «αυτός ο ηθοποιός έχει φορτίο να παίξει αυτό το ρόλο».

–          Τι θα πει φορτίο;

–          Ζωή. Το αν περνάει αδιάφορα ή βαθιά σου ότι συμβαίνει γύρω σου. Σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο. Ο καλλιτέχνης πρέπει να έχει ανοιχτά τα παραθύρια του. Αν δε βλέπει, κλείνεται σε μια εγωκεντρική γυάλα και δεν παράγει.

–          Ο κοινωνικός ρόλος του ηθοποιού;

–          Είναι ουσιαστικά πολιτικός. Εφόσον καλλιεργείς έναν άνθρωπο, τον οδηγείς σε καλύτερες επιλογές. Κατά συνέπεια επιλέγει και καλύτερους άρχοντες να διοικήσουν.

–          Τι σημαίνει να παίζει κάποιος Αριστοφάνη;

–          Όταν παίζεις Αριστοφάνη, καταλαβαίνεις τη συνέχεια που έχει αυτός ο τόπος. Αισθάνεσαι ότι είναι δίπλα σου ο Αριστοφάνης, είναι ο γείτονάς σου. Ως Έλληνας σίγουρα έχω άλλες κεραίες, άλλες ευαισθησίες.

–          Οι νέοι ηθοποιοί;

–          Έχουν περισσότερα προσόντα από εμάς, περισσότερες γνώσεις. Άλλα είναι τα προβλήματα τους. Δεν υπάρχουν μεγάλοι δάσκαλοι σήμερα. Δεν έχουν τους φάρους που είχαμε εμείς, Κουν, Χατζιδάκη, Μόραλη, Καμπανέλλη. Δίνουν τη μάχη τους σε πολύ χειρότερες συνθήκες.

–          Κριτική;

–          Είναι μια υποκειμενική υπόθεση, που κρίνεται και αυτή. Αισθάνεσαι μερικές φορές ότι σε αδικεί, ακόμα και όταν λέει ότι είσαι καλός.

–          Πικραίνει η κριτική;

–          Η απρέπεια με πειράζει

–          Σας αφορά τι θα γράψουν;

–          Δεν ψάχνω τις ελλείψεις μου μέσα από τις κριτικές.

–          Τι σας τρομάζει;

–          Η τσιγγουνιά.

–          Έντονη σύγκρουση που θυμάστε;

–          Την είχα σε διάρκεια, με το «Θέατρο Σάτιρας» που έφτιαξα στην Τρικόρφων επί χούντας. Ναυάγησε και στριμώχτηκα οικονομικά. Δύσκολη εποχή. ‘Έκανα δώδεκα χρόνια να ξεπεράσω το οικονομικό πρόβλημα. Τότε πληρώναμε τους ηθοποιούς ξέρετε…

–          Η ποιητικότητα του θεάτρου σας έχει διασώσει;

–          Και βέβαια. Κυρίως η ανάγνωση. Το να διαβάζω πέρα από το φαίνεσθαι. Αυτό με έχει διασώσει. Πίσω από το καλημέρα κάποιου, μπορώ να δω τι κρύβεται. Παρακολουθώ πάντοτε τον απέναντι. Είναι επαγγελματική διαστροφή αυτό.

–          Τι σημαίνει για σας ο λόγος; Οι λέξεις με τις οποίες επικοινωνείτε…

–          Υπέροχο πράγμα. Αλλά βλέπεις δυστυχώς συχνά, να εκφέρονται από συναδέλφους λέξεις πτώματα, νεκρές λέξεις.

–          Πτώματα;

–          Συμβαίνει, όταν δεν έχει ο ηθοποιός τη δυνατότητα να βγάλει τη σάρκα της λέξης, την ουσία. Το συναίσθημα παράγει τη λέξη. Αυτή είναι και η σύγχρονη αντίληψη του θεάτρου. Παλαιότερα πίστευαν ότι η λέξη παράγει το συναίσθημα.

–          Μπορείς να αναστήσεις μια λέξη;

–          Φυσικά. Με το συναίσθημα. Χωρίς αυτό, η λέξη δε λειτουργεί.

–          Η Δημιουργία;

–          Μια δύναμη πέρα από σένα. Η επιθυμία να ολοκληρώσεις ένα όνειρο που απλώς το υποψιάζεσαι, δεν το γνωρίζεις.

–          Φιλία;

–          Για να κρατήσεις έναν πραγματικό φίλο, πρέπει να κάνεις απόσταξη σε εκατό φίλους. Διότι η φιλία είναι σχέση αμφίδρομη που συνεχώς δοκιμάζεται, σχέση ισχυρότερη και από του αδερφού.

–          Όνειρο;

–          Να είμαι καλά. Να μπορώ να παίζω. Κι όταν αισθανθώ ότι δεν είμαι επαρκής, να μπορώ να αποσυρθώ. Θέλω να φροντίσει οικογένεια μου, να μου πει «κάτι συμβαίνει, έλα προς τα έξω».

–          Έχετε αποδεχθεί την απόσυρση;

–          Ναι. Παρόλο που ξέρω πως ο ηθοποιός δύσκολα την αντέχει.  Δεν μπορεί να είσαι πάνω στη σκηνή και από κάτω να λένε «ο καημένος θα τα πει, δεν θα τα πει». Το έχω δει αυτό κι έχω τρομάξει. Να λες θα τρέξω μαραθώνιο και να μη σε παίρνουνε τα πόδια σου. Όταν κάποτε ήσουν ολυμπιονίκης. Θλιβερή εικόνα.

–          Η σχέση σας με την πολιτική;

–          Έχω δει τη φόδρα της εξουσίας καλά. Έδρασα πολιτικά ως δημοτικός σύμβουλος. Κάποια στιγμή όμως ένιωσα ότι είχα έλλειμμα στη δουλειά μου και κράτησα τις αποστάσεις μου. Σε καμιά περίπτωση δεν θυσιάζω το θέατρο για την πολιτική.

–          Φοβάστε το θάνατο;

–          Απλώς δεν τον σκέφτομαι. Δεν τον βάζω στο παιχνίδι.

–          Ανασφάλεια;

–          Σε αυτό το επάγγελμα, η ανασφάλεια είναι συνεχής. Όχι μόνο η βιοποριστική. Ξεκινώντας ένα ρόλο, το ταξίδι που λέω, νιώθεις ότι είσαι μέσα σε ναρκοπέδιο. Όσο μεγαλώνεις μάλιστα αισθάνεσαι όλο και πιο ανεπαρκής. Είναι η παραγωγική πλευρά του εαυτού μου η ανασφάλεια.

–          Ισχυρό σοκ;

–          Με το Μίμη Χρυσομάλλη. Μου πέθανε πάνω στη σκηνή. Ήταν αδερφός μου ο Μίμης. Αγαπημένος. Ήταν σοκ με διάρκεια. Διότι, έπρεπε να συνεχιστεί η παράσταση με άλλο ηθοποιό. Κι εγώ, ενώ άλλα έλεγα επί σκηνής, σκεφτόμουνα το Μίμη. Άγριο, παρατεταμένο σοκ.

–          Επιθυμίες;

–          Να είναι καλά η οικογένεια μου. Να αποκτήσω κι άλλα εγγόνια. Να ακολουθήσω μια πορεία όπως την είχα χαράξει, χωρίς απόκλιση ή έλλειμμα.

–          Επόμενη δουλειά;

–          Το «Ντα» του Ιρλανδού Χιού Λέοναρντ στο θέατρο Βασιλάκου, τέλος Οκτωβρίου.

–          Σε ποιους χρωστάτε πράγματα;

–          Στον Κουν, το Βασίλη Διαμαντόπουλο, το Μίνω Βολανάκη και άλλους.

–          Τηλεόραση;

–          Αποτοξίνωση τώρα, δεν χρειάζεται πολύ γυαλί.

–          Η τηλεοπτική σειρά «Απόστολος και μόνος»;

–          Έχει προκριθεί για βραβείο στο Φεστιβάλ Βερολίνου. Καλή σειρά ήταν, αλλά φτάνει η τηλεόραση.