Ποιοι θα είμαστε μετά την κρίση; - Ένα άρθρο του Νίκου Κωνσταντάρα

του Νίκου Κωνσταντάρα

Η οικονομική κρίση υπονομεύει την ιδέα της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Οι εντάσεις μεταξύ λαών που αναγκάζονται να δανείζονται και αυτών που τους δανείζουν ξυπνούν στερεότυπα και εθνικισμούς. Το μεγάλο επίτευγμα των μεταπολεμικών χρόνων -η ειρηνική συνύπαρξη και η συλλογική δημιουργία- αμφισβητείται πλέον, καθώς οι συνεχόμενες περικοπές ταράζουν την ιδέα του κράτους πρόνοιας, στερούν πόρους από τον πολιτισμό, δοκιμάζουν την ανεκτικότητα των κοινωνιών, την ελευθερία έκφρασης και της μετακίνησης και δημιουργούν απρόσμενες αντιπαλότητες. Το πλοίο της Ευρώπης προσάραξε στις ξέρες του χρέους και κανείς δεν γνωρίζει εάν θα μπορέσει να αποκολληθεί ή αν θα πρέπει ο καθένας να σώσει ό,τι μπορεί και να κανονίσει την πορεία του.

Οπως και αν εξελιχθούν τα πράγματα, δοκιμάζεται έντονα και των Ελλήνων η ταυτότητα. Η κρίση μάς βρήκε μετέωρους, με όλα τα δεδομένα μας να αλλάζουν. Η κατάρρευση των κεντρώων κομμάτων, που μαζί «εγκλώβιζαν» το 80% των ψηφοφόρων, απελευθέρωσε απρόβλεπτες πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις. Η οικονομία παρέλυσε, ασφυκτιά, ενώ οι πολίτες υποφέρουν, με τα παλιά αποκούμπια να έχουν υπονομευθεί: η ακίνητη περιουσία γίνεται βάρος λόγω νέων φόρων, οι αποταμιεύσεις κινδυνεύουν και οι συντάξεις ευτελίζονται. Η κοινωνία είναι κουρασμένη και καχύποπτη· δεν βλέπει ούτε ελπίδα ούτε δικαιοσύνη.

Η απαξίωση του πολιτικού συστήματος για τις ευθύνες του στην κακοδιαχείριση, τη σπατάλη και τη διαφθορά των τελευταίων δεκαετιών άλλαξε και τη ριζική πολιτική κατεύθυνση της κοινωνίας. Η αντίδραση εναντίον της ακροδεξιάς χούντας είχε ως αποτέλεσμα η κυρίαρχη (ή τουλάχιστον η πιο οικεία) πολιτική θέση να είναι από κεντροαριστερή έως αριστερή - ενώ η δυσφορία που προκαλούσαν οι κοινωνικές μεταρρυθμίσεις του ΠΑΣΟΚ στους πιο θρησκευόμενους και συντηρητικούς αντιμετωπιζόταν σαν γραφική και σκοταδιστική υπερβολή.

Τώρα, το πολιτικό σύστημα της μεταπολίτευσης τιμωρείται και για τις αποτυχίες του παρελθόντος και για τις σημερινές αστοχίες του προγράμματος εξυγίανσης της οικονομίας. Εκτός από την κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ και την πτώση της Νέας Δημοκρατίας, όμως, βλέπουμε την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ και της Χρυσής Αυγής. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει καταφέρει να παρουσιάσει τον εαυτό του ως όχημα για όσους φοβούνται την κατάρρευση του παλιού οικονομικού, κοινωνικού και -σε μεγάλο βαθμό- πολιτικού συστήματος. Η Χρυσή Αυγή, από την άλλη, παρουσιάζει τον εαυτό της ως την αντισυστημική δύναμη που θα ανατρέψει τα πάντα - που προβάλλει τις ακραίες θέσεις της με βία και βρισιές, που θέλγει αδύναμους με την απλότητα της οργής της.

Δεν μπορούμε να αποφύγουμε τη μεγάλη ταραχή που προκαλείται από την ανάγκη να αναμορφώσουμε τη χώρα μας, αλλά και από την ταπείνωση που απορρέει από τις όλο και πιο άγαρμπες κινήσεις των εκπροσώπων των δανειστών μας. Είναι ζήτημα εθνικής επιβίωσης να γίνει λειτουργική η οικονομία, αλλά την ίδια ώρα να μην καταρρεύσουν κομμάτια της κοινωνίας μέσα στη συνεχόμενη στέρηση και την ανέχεια. Πρέπει να οργανωθεί ο δημόσιος τομέας, να επιβάλλονται οι νόμοι (με έμφαση στον φορολογικό) και οι πολιτικοί να πετύχουν την αναδιοργάνωση του πολιτικού συστήματος - ή να προκύψουν νέες, αξιόπιστες πολιτικές δυνάμεις.

Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι ότι η ζωή δεν είναι μόνο φόβος, οργή και θυσίες. Αργά ή γρήγορα, με μεγαλύτερο ή λιγότερο πόνο, με περισσότερη η λιγότερη βοήθεια, η Ελλάδα θα βγει από την κρίση. Ποιοι θα είμαστε τότε; Θα έχουμε πετύχει να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας σε ένα ασφαλές περιβάλλον, εμπνέοντάς τα με τη δίψα για γνώσεις και εργασία που είχαν οι γονείς μας; Θα έχουμε καταλάβει ότι ενώ ο λαός μας είναι επιρρεπής στις εμφύλιες διενέξεις είναι επίσης ικανός να πετυχαίνει τα πάντα μέσω σύνεσης, σκληρής δουλειάς και συνεργασίας; Θα πιστέψουμε σε μια πιο δίκαιη κοινωνία, όπου δεν θα αισθανόμαστε κορόιδα ώστε να ξεσπάμε οργισμένοι εναντίον άλλων; Θα πιστέψουμε ότι πράγματι αξίζουμε καλύτερα απ’ αυτά που ζούμε σήμερα ή θα αφήσουμε την κρίση να μας διχάσει και να μας καταδικάσει σε χειρότερα;

Την ώρα που η ίδια η Ευρώπη -και κάθε λαός- αναμετριέται με το μέλλον, εμείς θα πετύχουμε μόνο όταν καταλάβουμε πού θέλουμε να βρεθούμε, ποιοι θέλουμε να είμαστε. Θα περάσουμε σώοι μέσα από τις φλόγες μόνο όταν ξέρουμε πού θέλουμε να πάμε.

Πηγή: kathimerini.gr