2 Μαΐου 1976, με ηγέτη τον Παναγιώτη Κουρουμπλή, οι τυφλοί ξεσηκώνονται και καταλαμβάνουν το ίδρυμα της Καλλιθέας

Οι τρόφιμοι του Οίκου Τυφλών εξεγείρονται και καταλαμβάνουν το οίκημα του ιδρύματος στην Καλλιθέα, σαν σήμερα το 1976.

Είναι η πρώτη φορά στην ελληνική ιστορία που ένα κομμάτι του αναπηρικού χώρου εμπράκτως αμφισβητεί τον περιθωριακό ρόλο που του έχει επιβληθεί.

Ηγετικό ρόλο στην κινητοποίηση έχει ο Παναγιώτης Κουρουμπλής.

Η εξέγερση των Τυφλών δεν ήταν μια απλή υπόθεση για την εποχή. Έθεσε τις βάσεις για την χειραφέτηση των ελλήνων αναπήρων και για την δημιουργία τα μετέπειτα χρόνια οργανωμένου αναπηρικού κινήματος.

Όπως διαβάζουμε στην ηλεκτρονική έκδοση της Ελευθεροτυπίας το σύνθημα-ορόσημο των τυφλών εξεγερμένων που κατέλαβαν τον Οίκο Τυφλών στις 2 Μαΐου 1976 ήταν το “ψωμί, παιδεία και όχι επαιτεία”. Ως σύνθημα γεννήθηκε μέσα από την ανάγκη των εξεγερμένων να αποτινάξουν τον χρόνιο πατερναλισμό των αθλίων φιλανθρώπων και αποδίδει όσο κανένα το στίγμα ενός αγώνα που σε επάλληλες φάσεις διήρκεσε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’80. Ήταν η πρώτη στην ελληνική ιστορία φορά που ένα κομμάτι του αναπηρικού χώρου εμπράκτως αμφισβήτησε τον περιθωριακό ρόλο που του είχε επιβληθεί, επιτέθηκε μετωπικά στον κοινωνικό πατερναλισμό και τους φορείς-εκπροσώπους του, θέτοντας τις βάσεις, ώστε συνολικά το κίνημα των αναπήρων να διεκδικήσει κοινά σημεία εκκίνησης με την υπόλοιπη κοινωνία.

Το χρονικό της εξέγερσης

Απόγευμα γύρω στις 6, μια ομάδα τυφλών παραβιάζει-γκρεμίζει την αλυσοκλειδωμένη πόρτα του Οίκου Τυφλών επί της οδού Σπάρτης. Μια άλλη ομάδα εισβάλλει πηδώντας τον τοίχο του ιδρύματος από παρακείμενο οικόπεδο. Μπλοκάρονται τα τηλέφωνα ώστε να μην ειδοποιηθεί άμεσα η αστυνομία και τοποθετούνται μεγάφωνα. Εντός ολίγου, οι τυφλοί καταληψίες είναι περίπου 300, ανάμεσα στους οποίους όλοι οι μαθητές (γύρω στους 100) του ιδρύματος. Βράδυ στις 10 πριν γίνει ακόμα σαφές το βάθος της εξέγερσης, σπεύδει στον Οίκο Τυφλών ο εισαγγελέας Μεταξάς και ζητάει από τη δημιουργηθείσα Συντονιστική Επιτροπή Αγώνα (19μελής) αποχώρηση των καταληψιών, εισπράττοντας κάθετη άρνηση. Αργά το βράδυ στη 1 καταφθάνει επιστολή του τότε αρχιεπισκόπου που μη αντιλαμβανόμενος την συνειδητότητα της εξέγερσης … πατρικά νουθετεί: «Αποχωρήστε και δεν θα διωχθείτε ποινικά». Κανείς δεν τη λαμβάνει σοβαρά υπόψη.

Τα πράγματα σε χρόνο μηδέν αγριεύουν. Απ’ την επόμενη κιόλας μέρα τα μέλη της Συντονιστικής καλούνται για ανακρίσεις στο Α.Τ. Καλλιθέας (διοικητής ο περιβόητος Καραθανάσης) όπου επίμονα ρωτούνται για τα πολιτικά τους φρονήματα. «Αποτελούν άμεσο εθνικό κίνδυνο, εφαρμόστε εναντίον τους τους νόμους περί συμμοριτοπολέμου» απαιτεί με επιστολή της στον τότε υπουργό Υγείας-Πρόνοιας η Εκκλησία της Ελλάδας λίγες μέρες μετά. «Αν δεν υποχωρήσουν, θα τους προσθέσω άλλη μια αναπηρία», απειλεί δημόσια (και… χριστιανικά) ο τότε διευθυντής της Χριστιανικής Αλληλεγγύης. Κινούνται μηχανισμοί δίωξης και τα μέλη της Συντονιστικής κατηγορούνται για παράβαση του Ν4000 περί τεντιμποϊσμού! Οχι απλώς δεν κάμπτονται με την συντονισμένη απόπειρα εκφοβισμού τους οι εξεγερμένοι τυφλοί, αλλά συνειδητοποιούνται ακόμα περισσότερο …

Η προχωρημένη συνειδητοποίηση, η χειραφέτηση, αποτυπώνεται στα αιτήματα των καταληψιών που δημοσιοποιούνται. Υπερβαίνουν τα αναμενόμενα περί βελτίωσης των συνθηκών λειτουργίας του Οίκου Τυφλών και αναβάθμισης των παρεχομένων υπηρεσιών. Αγγίζοντας την αιτία του όλου προβλήματος ρητά ομιλούν για παραχώρηση του Ιδρύματος και ολόκληρης της περιουσίας του από την Εκκλησία στο κράτος! Η χειραφέτηση των αγωνιζομένων σύντομα αγγίζει χορδές των προοδευτικών ΜΜΕ της εποχής, προεξαχούσης της Ελευθεροτυπίας. «Θα νικήσουμε ή θα πεθάνουμε», τιτλοφορείται σχετικό δημοσίευμα της «Ε» στις 11/5/76, στηρίζοντας απερίφραστα το δίκαιο των τυφλών και καθιστώντας τις διεκδικήσεις τους κεντρικό κοινωνικό ζήτημα.

«Αξιώστε όλα σας τα δικαιώματα», μηνύει ο Μενέλαος Λουντέμης από τη μονάδα εντατικής παρακολούθησης όπου νοσηλεύεται, ο άγώνας πλέον έχει αναγορευτεί σε κρίσιμη κοινωνική υπόθεση. Λίγες μέρες μετά, 20.000 και πλέον άνθρωποι δίνουν το «παρών» στο γήπεδο του Πανιωνίου εκφράζοντας τη συμπαράστασή τους στους αγωνιζόμενους τυφλούς. Στο πλευρό των εξεγερμένων και ξένοι ραδιοφωνικοί σταθμοί (όπως το BBC και η Ντόιτσε Βέλε) δίνουν στο θέμα διεθνή διάσταση.

Η ωρίμανση έχει πλέον κατακτηθεί, έχει αποσαφηνιστεί ότι ο αγώνας είναι ανυποχώρητος, έχει φτάσει η ώρα για τις πρώτες νίκες. Κατάληψη του Δημαρχείου Αθηνών 1/10/76, υποχρεώνει τον Δήμο Αθηναίων και το υπουργείο Δημόσιας Τάξης να ανταποκριθούν στο αίτημα επίδοσης άδειας μικροπωλητή σε τυφλούς που είχαν διωχθεί από τον «Οίκο» τους στο παρελθόν και αντιμετώπιζαν πρόβλημα βιοπορισμού. Το βράδυ της ίδιας ημέρας, εκατοντάδες τυφλοί κοιμούνται έξω από την Αρχιεπισκοπή απειλώντας να την καταλάβουν (!) εάν δεν προχωρήσει η παραχώρηση του Οίκου Τυφλών στο κράτος. Στις 12 τη νύχτα, 8 Οκτωβρίου 1976, εκπρόσωποι της Εκκλησίας υποχρεώνονται να υπογράψουν τη σχετική ιστορική συμφωνία.

Ο εξαναγκασμός της Εκκλησίας σε συμβιβασμό από μια ομάδα εξεγερμένων τυφλών, ήταν η πρώτη (και μοναδική μέχρι σήμερα) έμπρακτη αμφισβήτηση του απαραβίαστου θεσμού της εκκλησιαστικής περιουσίας και του εκκλησιαστικού κατεστημένου. Το ευρύτερο (εκκλησιαστικό και πολιτικό) κατεστημένο της εποχής αντιλαμβανόμενο την πράξη υπογραφής συμφωνίας ως μια απλή τακτική υποχώρηση, με δριμύτητα τα επόμενα χρόνια αντεπιτέθηκε. Το Μάιο του 1977, ένα χρόνο ακριβώς μετά την κατάληψη, σε αγωνιστική εκδήλωση διαμαρτυρίας των Ελλήνων τυφλών στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη παρεμβαίνουν αστυνομικές δυνάμεις, το ξύλο πέφτει σύννεφο και κατά δεκάδες οι τυφλοί προσάγονται στην Ασφάλεια Αθηνών! Επίσης, κάθε λίγο και λιγάκι, τα μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής Αγώνα του Μαΐου 1976 σύρονται στα δικαστήρια (συνολικά 114 την τετραετία ’77-’81) με βαρύτατα κατηγορητήρια αλλά και επιπτώσεις στον προσωπικό και κοινωνικό τους βίο. Το μόνιμο τίμημα των πραγματικών αγώνων που αληθώς αμφισβητούν κατεστημένα συμφέροντα αυτό και μόνο αυτό είναι.

Στον αντίποδα, όμως, αυτού του κατασταλτικού κλίματος, το παγιωθέν κλίμα συμπαράστασης σε ελληνικό και διεθνές επίπεδο, δεν επέτρεπε στο ποτάμι να γυρίσει πίσω. Με εργαλείο το ντοκιμαντέρ-ντοκουμέντο της Μαρίας Χατζημιχάλη – Παπαλιού «Ο αγώνας των τυφλών» που ολοκληρώθηκε μέσα στο 1977 και έκτοτε έκανε τον γύρο της Ευρώπης, τα δίκαια αιτήματα των Ελλήνων τυφλών έγιναν υπόθεση όλου του πολιτισμένου κόσμου.

Σαρτρ, Μποβουάρ, Φουκό, Σινιορέ, Βεργόπουλος, Πουλαντζάς, Μοντάν, Γαβράς, Ζέη, Πετρόπουλος, Φασιανός, οι πλέον επώνυμοι από τους συμπαραστάτες. Ελέω λοιπόν και της διεθνούς συμπαράστασης τα πράγματα οδηγούνται στη νομοτέλειά τους: Τρία χρόνια μετά τη λήξη της κατάληψης του Οίκου Τυφλών και τη συμφωνία του Οκτώβρη ’76, ολοκληρώνεται η διαδικασία δημοσιοποίησης και η μετατροπή του σε Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών (Ν.Π.Δ.Δ.). Στις 9 Δεκεμβρίου 1981, έγινε και η τελευταία εκκρεμούσα δίκη σε βάρος 11 μελών της Συντονιστικής Επιτροπής Αγώνα, απ’ την οποία συγκρατούμε μια φράση της αγόρευσης του εισαγγελέα Τσεβά: «Στο εδώλιο αυτό κάθονται ήρωες, ενώ θα έπρεπε να κάθονται άλλοι που με τον μανδύα της φιλανθρωπίας προσπαθούν να προβληθούν κοινωνικά».

Πηγή: npress.gr