61 χρόνια από τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη: Από την πορεία ειρήνης στον Μαραθώνα στη Θεσσαλονίκη - Έγινε ο ίδιος μάρτυρας του παρακράτους (βίντεο)

Γιατρός, βαλκανιονίκης του μήκους, πολιτικός αλλά πάνω απ' όλα αγωνιστής της Δημοκρατίας, ο Γρηγόρης Λαμπράκης, τραυματίζεται βαριά στο κεφάλι σαν σήμερα, 22 Μαΐου 1963, πριν από 61 χρόνια και πεθαίνει πέντε μέρες αργότερα σε ηλικία 51ος ετών.

Γεννημένος στη Κερασίτσα Αρκαδίας, ο βουλευτής της ΕΔΑ και ειρηνιστής, Γρηγόρης Λαμπράκης, πέφτει θύμα μιας καλοσχεδιασμένης δολοφονικής ενέδρας που είχε στηθεί από το παρακράτος.

Βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη όπου μίλησε για την ειρήνη. Έχει προηγηθεί η πορεία του από τον Μαραθώνα, περίπου έναν μήνα πιο πριν.

Μετά το τέλος της εκδήλωσης δέχτηκε δολοφονική επίθεση σε κεντρικό δρόμο της πόλης, με την Αστυνομία παρούσα και απαθή, από τρίκυκλο, στο οποίο επέβαιναν οι ακροδεξιοί Σπύρος Γκοτζαμάνης και Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης.

Ο Γρηγόρης Λαμπράκης ήταν βουλευτής της ΕΔΑ και υπέρμαχος της ειρήνης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ίδρυσε την Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη μαζί με 76 προσωπικότητες της δημόσιας ζωής και συμμετείχε σε πολλές αντιπολεμικές εκδηλώσεις, υποστηρίζοντας την ειρηνική συνύπαρξη των λαών.

Η δολοφονία του Λαμπράκη προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και αναταραχές, αποκαλύπτοντας το στίγμα της μετεμφυλιακής Ελλάδας, που χαρακτηρίστηκε από την ανεξέλεγκτη δράση των παρακρατικών οργανώσεων και τη διασύνδεσή τους με το κράτος. 

Η κυβέρνηση κλονίστηκε και κάτω και από λαϊκή αντίδραση, σε είκοσι μέρες ο Καραμανλής υποβάλλει την παραίτησή του, αφού προηγουμένως εκστόμισε την περίφημη πρόταση: «Επιτέλους, ποιος κυβερνάει αυτόν τον τόπο;».

Η δίκη που ακολούθησε ήταν τραγική: μάρτυρες δολοφονήθηκαν, δικαστές απειλούνταν και αποδεικτικά στοιχεία εξαφανίστηκαν. 

Από τους 31 κατηγορούμενους για τη δολοφονία Λαμπράκη, τελικά καταδικάστηκαν μόλις 9, ενώ οι δολοφόνοι Γκοτζαμάνης και Εμμανουηλίδης, που καταδικάστηκαν σε 11 και 8,5 χρόνια αντίστοιχα, για «βαριές σωματικές κακώσεις» και για «συνέργεια», αποφυλακίστηκαν επί χούντας.