Δρ Θάνατος : Ο γιατρός των Ες Ες που έγινε μουσουλμάνος και ξέφυγε από την Δικαιοσύνη

Το Ολοκαύτωμα, όπως πιθανώς θα γνωρίζετε, διαπράχθηκε από ορισμένα από τα χειρότερα ανθρώπινα όντα της ιστορίας. Ωστόσο, εκτός από εκείνους οι οποίοι βρήκαν το δρόμο προς τα βιβλία- Χίτλερ, Γκέρινγκ και Χίμλερ-πολλοί διέφυγαν χωρίς γρατζουνιά, ελεύθεροι να ζήσουν την υπόλοιπη ζωής τους προσποιούμενοι ότι είναι ήπιας συμπεριφοράς μετανάσταστες, οι οποίοι μετακόμισαν στην Αργεντινή επειδή απλώς προτιμούσαν να τρώνε empanadas (κρεατοπιτάκια) και να παίζουν πόλο αντί να τρώνε λουκάνικα bratwurst και να ζουν σε μια χώρα όπου ανθεί η αυτοκινητοβιομηχανία.



του Jamie Clifton στο vice.com

Ένα μέλος των Ες Ες που τελικά απέφυγε τη δίωξη ήταν ένας Αυστριακός γιατρός σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, ο Άριμπερτ Χάιμ, ο οποίος στη συνέχεια έγινε γνωστός ως «Δρ. Θάνατος». Οι ωμότητες που διαπράχθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα τοποθετούνται στη δική τους κλίμακα του τρόμου και ο Χάιμ βρίσκεται κάπου κοντά στην κορυφή (το σήμα κατατεθέν του ήταν ότι έγχεε βενζίνη στις καρδιές υγιών ανθρώπων και ότι κρατούσε τα κρανία τους για τρόπαια). Ωστόσο παρά τα φρικτά εγκλήματα του, κατάφερε ως επί το πλείστον να ξεφύγει από τις αρχές και όταν τελικά τον πλησίασαν, στις αρχές της δεκαετίας του ’60, είχε ήδη εγκαταλείψει τη Γερμανία.

Σχεδόν 50 χρόνια μετά, ο δημοσιογράφος Souad Mekhennet των New York Times πληροφορήθηκε ότι ο Χάιμ είχε ασπαστεί τον ισλαμισμό και πως κρυβόταν στο Κάιρο. Σε συνεργασία με έναν άλλο δημοσιογράφο της εφημερίδας, τον Nicholas Kulish, αποφάσισαν να ερευνήσουν όσα είχαν ακούσει, ελπίζοντας να εντοπίσουν τον Χάιμ και να εξηγήσουν τι είχε ακριβώς συμβεί μετά την ξαφνική εξαφάνιση του.

Άρθρο για την έρευνα των Souad και Nicholas για τον Χάιμ δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στους New York Times πριν οι δυο τους αποτυπώσουν την έρευνα τους σε βιβλίο με τον τίτλο The Eternal Nazi. Προσφάτως μίλησα με τους συγγραφείς για την εμπειρία τους, το βαλιτσάκι με τα υπάρχοντα του Χάιμ που τους παραδόθηκε στο Κάιρο και την επίδραση που είχε η ιστορία σε αυτούς και σε εκείνους που ήταν κοντά στον Δρ. Θάνατο.



Ο χαρτοφύλακας του Άριμπερτ Χάιμ, που παραδόθηκε στον Nicholas και τον Souad από την αιγυπτιακή θετή οικογένεια του.

VICE: Γεια σας. Πότε αρχίσατε να ερευνάτε την ιστορία του Άριμπερτ Χάιμ;

Souad Mekhennet: Όλα άρχισαν το 2008, όταν μια παλιά μου πηγή μου τηλεφώνησε. Συναντηθήκαμε και μου έδειξε κάποιες φωτοτυπημένες φωτογραφίες του Άριμπερτ Χάιμ. Μου είπε ότι ήταν ο πλέον καταζητούμενος γιατρός των Ναζί, ο «Δρ. Θάνατος». Υπήρχε μια πληροφορία ότι ο Χάιμ κρυβόταν σε μια συγκεκριμένη γειτονιά του Καϊρου, αλλά δεν ήταν επιβεβαιωμένο. Έτσι μίλησα στον Nick και αποφασίσαμε να δεχθούμε την πρόκληση. Πήρα αυτή τη φωτοτυπία στο Κάιρο για να δούμε εάν ήταν αληθινή. Πήγαμε από το ένα μικρό ξενοδοχείο στο άλλο, μέχρι που την τρίτη μας μέρα, βρήκαμε κάποιον ο οποίος τον αναγνώρισε.

Τι ακριβώς είχε κάνει ο Χάιμ για να είναι ο πλέον καταζητούμενος Ναζί στον κόσμο;

Nicholas Kulish: Εργάστηκε ως γιατρός των Waffen-SS σε μια σειρά από στρατόπεδα συγκέντρωσης, συμπεριλαμβανομένων των Buchenwald στη Γερμανία και το Mauthausen στην Αυστρία. Κατηγορούνταν ότι είχε διαπράξει ειδεχθή εγκλήματα στο Mauthausen το 1941, μεταξύ των οποίων χειρουργικές επεμβάσεις σε υγιείς ασθενείς τους οποίους στη συνέχεια του σκότωνε με έγχυση βενζίνης στις καρδιές τους. Επίσης συνήθιζε να παίρνε τα κρανία με τα καλά δόντια ως τρόπαια και να τα κρατάει στο γραφείο του.

Και στη συνέχεια κατάφερε να διαφύγει μετά τον πόλεμο.

Λοιπόν, αυτό που πολλοί άνθρωποι θεωρούν απίστευτο είναι ότι κρατούνταν -πρώτα από τις αμερικανικές και μετά από τις γερμανικές αρχές- για περισσότερο από δύο χρόνια μετά τον πόλεμο, αλλά στο φάκελο του δεν υπήρχε κανένα στοιχείο που να δείχνει ότι είχε υπηρετήσει στο Mauthausen, οπότε απελευθερώθηκε με αμνηστία τα Χριστούγεννα του 1947.
Πως κατάφερε να τα σβήσει από το φάκελο του;



Στην πραγματικότητα κανείς δεν ξέρει. Θα μπορούσε να είναι μια τυχαία παράβλεψη-μετακινούσαν συνεχώς εκατομμύρια στρατιώτες στη μισή Ευρώπη.

SM: Επίσης, οι μάρτυρες για τις ωμότητες του Χάιμ ήταν στην Αυστρία και πήρε αρκετό καιρό στους ερευνητές να καταλάβουν πραγματικά ποιος και που ήταν.

Ναι, μια ιστορία που βρήκα ενδιαφέρουσα ήταν ότι οι κυνηγοί των Ναζί άρχισαν να ενώνουν τις πληροφορίες, μετά την αναφορά του ονόματος του Χάιμ σε ένα θεατρικό έργο που είχε γράψει κάποιος επιζών του Ολοκαυτώματος.

NK: Ναι, αυτό ήταν συναρπαστικό. Ήταν ένα από τα πρώτα έργα για το Ολοκαύτωμα. Ο συγγραφέας Arthur Becker ήταν κάτι σαν βοηθός ερευνητής εγκλημάτων πολέμου στο Mauthausen και πήρε την πρώτη γνωστή κατάθεση για τα εγκλήματα του Χάιμ το 1946. Έπειτα γράφει αυτό το έργο, στο οποίο ο κακός είναι ένας γιατρός που συλλέγει κρανία ως τρόπαια. Οπότε ο Χάιμ γίνεται ο τρομακτικός δολοφόνος των Ναζί σε μια διετία από τον πόλεμο.

Όταν ο Χάιμ έπαιζε επαγγελματικό χόκει επί πάγου.

SM: Ναι, είχε μετακομίσει στο Bad Nauheim [κοντά στη Φρανκφούρτη] και έπαιζε στην ομάδα χόκει επί πάγου των Red Devils. Έπειτα γνώρισε ένα κορίτσι από μια πολύ πλούσια οικογένεια και μετακόμισε σε μια πάρα πολύ μεγάλη βίλα στο Baden-Baden, όπου εγκαταστάθηκε και εργάστηκε ως γυναικολόγος.



Πόσος καιρός πέρασε μέχρι να τον πλησιάσουν οι κυνηγοί των Ναζί;

NK: Έλαβε ένα τηλεφώνημα το 1962, όπου τον ρωτούσαν εάν ήταν ο γιατρός ο οποίος εργαζόταν στο Mauthausen. Στη συνέχεια συναντήθηκε με μερικούς ερευνητές υποτίθεται εθιμοτυπικά, αλλά ήξερε τι σήμαιναν όλα αυτά. Δανείστηκε τη Mercedes του γαμπρού του και βασικά πέρασε από τη Γερμανία στη Γαλλία και από τη Γαλλία στην Ισπανία, στη συνέχεια παράτησε το αυτοκίνητο πριν να κινηθεί προς το Μαρόκο. Ο γαμπρός του ήταν πολύ θυμωμένος μαζί του όταν πήρε το αυτοκίνητό του. Είπε «Το λιγότερο που θα μπορούσε να κάνει ήταν να το πλύνει».

Και στην Αίγυπτο ασπάστηκε το Ισλάμ και πήρε το όνομα Tarek Hussein Farid. Είναι προφανές στο βιβλίο ότι ήταν πολύ καλός στο να κρύβει ποιος πραγματικά ήταν. Πιστεύετε ότι ο προσηλυτισμός του είχε σχέση με αυτό;

SM: Ακούσαμε μερικές θεωρίες. Μία που προέρχεται από το στενό οικογενειακό κύκλο του λέει ότι όταν ήταν στην Αίγυπτο άρχισε να έχει στενότερες σχέσεις με το Ισραήλ, ο Χάιμ άρχισε να αισθάνεται ιδιαιτέρως ανασφαλής εκεί. Οπότε ένας τρόπος για να αλλάξει το όνομα του και να αναμειχθεί με τον κόσμο πιο αποτελεσματικά ήταν να ασπαστεί το Ισλάμ. Ωστόσο από την άλλη πλευρά, η αιγυπτιακή θετή οικογένεια του πίστευε ότι είχε γνήσιο ενδιαφέρον για τη θρησκεία και ότι προσευχόταν και ακολουθούσε όλους τους κανόνες. Οπότε εξαρτάται από το ποιος είναι αυτός που μιλάς. Αλλά σίγουρα κατάφερε να κάνει τους ανθρώπους να πιστέψουν ότι πραγματικά ενδιαφερόταν για το Ισλάμ.

Μπορείτε να μου πείτε λίγα πράγματα για την οικογένεια με την οποία έζησε στην Αίγυπτο;

Μετακόμισε σε ένα μικρό ξενοδοχείο που λεγόταν Kasr el-Madina και η οικογένεια του ιδιοκτήτη τον λυπήθηκε γιατί ήταν ένας ξένος ηλικιωμένος άνδρας ο οποίος ζούσε μόνος. Σταδιακά έγιναν στενοί φίλοι με τον ιδιοκτήτη και συνήθιζαν να του μαγειρεύουν και να κάνουν παρέα. Λίγο-πολύ τους υιοθέτησε ως οικογένεια και τον υιοθέτησαν. Ήρθε πολύ κοντά με τον Mahmoud Doma, από τον οποίο πήραμε συνέντευξη πολλές φορές για τις ανάγκες του βιβλίου. Ο Χάιμ έγινε ο δεύτερος πατέρας του Mahmoud και του μικρότερου αδερφού του μια και ο πατέρας τους είχε πεθάνει όταν ήταν πολύ μικροί.

Πως ήταν όταν είπατε στην οικογένεια ότι ο άνθρωπος που γνώριζαν είχε κάνει όλα αυτά τα φρικτά πράγματα;

Δεν είχαν ιδέα ότι κρυβόταν ή ποιος πραγματικά ήταν, οπότε ήταν πολύ μεγάλη έκπληξη για αυτούς-δεν γνώριζαν για τη δεύτερη ταυτότητα του. Ωστόσο ήξεραν ότι είχε παντρευτεί και πως είχε δυο παιδιά στη Γερμανία. Επίσης κάποια στιγμή συνάντησαν τον Rüdiger, τον μικρότερο γιο του Χάιμ, ο οποίος είχε αρχίσει να επισκέπτεται τον πατέρα του.

Πόσο πραγματικά ενημερωμένη ήταν η αληθινή οικογένεια του για αυτά που είχε κάνει;

Λοιπόν, μιλήσαμε στη σύζυγό του πριν να πεθάνει και είπε ότι δεν είχε ιδέα μέχρι που άκουσε για πρώτη φορά τις κατηγορίες, δηλαδή μετά τη συνάντηση του Χάιμ με τους ερευνητές στο Baden-Baden. Φαίνεται ότι η μητέρα της του είχε πει ότι δεν υπήρχε περίπτωση η οικογένεια να αντιμετώπιζε μια τέτοια δίκη και πως θα ήταν καλύτερα για όλους εάν έφευγε.

NK: Ειρωνεία αποτελεί το ότι υποτίθεται ότι έφυγε για να προστατέψει την οικογένεια του, στη Γερμανία το 1962, όταν τότε ένας Ναζί εγκληματίας πολέμου θα εξέτιε λίγα χρόνια φυλακή πριν να μπορεί να επιστρέψει σε μια φυσιολογική ζωή. Αντί αυτού υπέβαλε την οικογένεια του σε μισό αιώνα καταγραφής των συνομιλιών τους, ανακρίσεων και ερευνών, ενώ αυτοεξορίστηκε για δεκαετίες μετατρέποντας την Αίγυπτο στη δική του φυλακή.
Ποια ήταν τα συναισθήματα του Rüdiger όταν του μιλήσατε για εκείνον; Πως κατάφερε να συμβιβάσει αυτά που είχε κάνει ο πατέρας του με τον πατέρα που επισκεπτόταν στο Κάιρο;



SM: Η εντύπωσή μου ήταν ότι δεν ήθελε να πιστέψει ότι ο πατέρας του είχε διαπράξει όλα αυτά τα φρικτά εγκλήματα και πως δεν ήθελε να ξέρει εάν πράγματι τα είχε κάνει όλα αυτά ή όχι. Είχε γίνει απόλυτα εμμονικός στην προσπάθεια του να αποδείξει ότι ο πατέρας του ήταν αθώος.

NK: Ο Heim είχε δυο γιους και πραγματικά κάτι λέει το ότι είχαν διαφορετικές αντιδράσεις. Ο μεγαλύτερος γιος, λίγο-πολύ γνώριζε και θυμόταν τον πατέρα του, όπως επίσης κι ότι τον είχαν υποβάλλει σε ερωτήσεις και αστυνομικές έρευνες. Δεν είχε καμία σχέση με τον πατέρα του και ποτέ δεν πήγε να τον επισκεφθεί στο Κάιρο. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο μικρότερος γιος, ο οποίος ήταν έξι ετών όταν εξαφανίστηκε ο πατέρας του, είχε ελάχιστες αναμνήσεις από αυτόν, αποφάσισε να ψάξει για έναν πατέρα τον οποίο δεν γνώριζε και τον οποίο πάντα επιθυμούσε.

Υπήρχε κάτι που μάθατε ενώ δουλεύατε πάνω στο βιβλίο και το οποίο σας εξέπληξε;

Ένα πράγμα που με εξέπληξε ήταν πόσες πολλές πραγματικές τύπου Inglourious Basterds ιστορίες υπήρχαν. Ομάδες με ονόματα όπως Vengeance και Avengers εντόπιζαν και εκτελούσαν πρώην μέλη των Ες Ες και της Γκεστάπο. Ο Tuviah Friedman, ο οποίος αργότερα δούλεψε με τον γνωστό κυνηγό των Ναζί Simon Wiesenthal, κυνηγούσε Ναζί στη μεταπολεμική Ευρώπη. Ο αξιωματικός των Ες Ες γνωστός ως ο Απαγχονιστής της Ρίγα βρέθηκε μέσα μπαούλο στην κρεβατοκάμαρα του παραλιακού σπιτιού του στην Ουρουγουάη, εκτελεσμένος για το ρόλο που έπαιξε στο Ολοκαύτωμα.

SM: Επίσης το πώς η Μοσάντ προσπάθησε να σκοτώσει Ναζί στην Αίγυπτο. Ο Hans Eisele, ο οποίος επίσης ήταν γιατρός των Ναζί έλαβε ένα παγιδευμένο με εκρηκτικά γράμμα, ωστόσο εξερράγη στα χέρια του άνθρωπου που θα το παρέδιδε.

Προσωπικά τι αποκομίσατε από αυτή την εμπειρία;

Ήταν μια ευκαιρία να μάθουμε τι συνέβη στη Γερμανία από μια διαφορετική οπτική γωνία. Η οικογένεια των Αιγυπτίων παρέδωσε τον παλιό, σκονισμένο χαρτοφύλακα του Χάιμ, που ήταν γεμάτος επιστολές και ιατρικά αρχεία και μια μακροσκελή αναφορά για τους Εβραίους και τον αντισημιτισμό, με τον οποίο είχε εμμονή. Κατάλαβα ότι ακόμα υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα που δεν γνωρίζουμε για αυτό. Εννοώ ότι μεγάλωσα στη Γερμανία και σπούδασα ιστορία, ωστόσο υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα που δεν γνωρίζουμε.
Κι εσύ Nick;

Ρώτησα έναν συνταξιούχο δικαστή, ο οποίος κυνηγούσε Ναζί στον ελεύθερο χρόνο του «Ποιο το νόημα των συλλήψεων αυτών των 90αρηδων; Ποιος ο λόγος να τους κυνηγήσεις;». Και μου είπε «Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης έστελναν 90χρονους άνδρες και γυναίκες μέχρι να πεθάνουν και δεν είχαν πρόβλημα να σκοτώνουν νεογέννητα μωρά. Συνεπώς επιδιώκεις τη δικαιοσύνη οποιαδήποτε στιγμή και με οποιοδήποτε κόστος». Υπάρχει λόγος που δεν υπάρχει παραγραφή για τη δολοφονία εδώ στις ΗΠΑ και αυτό γιατί τα θύματα αξίζει να δικαιωθούν, ανεξαρτήτως του πόσο χρόνο θα πάρει.

Τέλος, τι πιστεύετε για τη θεωρία που θέλει τον Χάιμ να είναι ακόμα ζωντανός και κάπου εκεί έξω;

SM: Λοιπόν, δεν υπάρχει πτώμα. Η έρευνα μας οδήγησε να πιστεύουμε ότι θάφτηκε μαζί με άλλους, αλλά φυσικά δεν υπάρχει η ύψιστη απόδειξη. Από την οπτική των κυνηγών των Ναζί, αυτού του είδους ο σκεπτικισμός είναι φυσιολογικό κομμάτι της δουλειάς τους. Υπήρξε μια έρευνα για το ενδεχόμενο ο Χάιμ να πήγε στη Γερμανία. Αλλά λόγω της δικής μας έρευνας και επειδή υπήρχαν νεότερα περί το αντιθέτου στοιχεία, η υπόθεση έκλεισε.

NK: Από τη μία πλευρά, αυτός ο άνθρωπος απέδρασε τόσες πολλές φορές μετά τον πόλεμο και η ιδέα να έχει ξεφύγει για μία τελευταία φορά-σκηνοθετώντας το θάνατό του-είναι πραγματικά ελκυστική. Από την άλλη, ο Χάιμ θα γινόταν 100 ετών τον Ιούνιο, αλλά οι άνθρωποι ακόμα αισθάνονται ότι δεν έχει αποδοθεί δικαιοσύνη και κατά κάποιο τρόπο, δεν μπορεί ποτέ να πιάσεις πραγματικά αρκετούς ανθρώπους για τα εγκλήματα του Ολοκαυτώματος.

Πιστεύετε ότι ως επί το πλείστον έχουν χάσει πλέον την ευκαιρία τους;

Στα τέλη της δεκαετίας του ’40 και στην αρχή του ’50, όταν σχεδόν όλοι οι Ναζί εγκληματίες ήταν εκεί για να συλληφθούν, οι Αμερικανοί ενδιαφέρονταν περισσότερο να πολεμήσουν τους Σοβιετικούς και οι Σοβιετικοί ενδιαφέρονταν περισσότερο να πολεμήσουν τους Αμερικανούς. Οι Γερμανοί ήθελαν απλώς να χτίσουν τη Mercedes και την BMW και να ξεχάσουν τα πάντα γύρω από αυτό. Έτσι ήταν αρκετά αργότερα, όταν αυτοί οι άνθρωποι άρχισαν να πεθαίνουν, που η ανθρωπότητα ήταν έτοιμη να τους κυνηγήσει.